◄ طرفداران واردات لوکوموتیو و واگن پاسخگوی تبعات منفی آن باشند

شرکت ایریکو از بزرگترین شرکت های صنایع ریلی ایران با ظرفیت های تولیدی ارزنده و متنوع است اما این مجموعه معظم تولیدی صنعتی در سال های اخیر با چالش های متعددی دست و پنجه نرم می کند. غلام حسن حسن نژاد، رئیس هیات مدیره ایریکو در این مصاحبه ریشه ها و دلایل معضلات این شرکت را تشریح کرده است.

شرکت ایریکو چه تاریخچه و زمینه های فعالیتی دارد و از چه ظرفیت‌هایی برخوردار است؟

شرکت توسعه صنایع ریلی ایرانیان(ایریکو) در سال 1384 در زمینی به مساحت 52 هکتار در استان زنجان و در فاصله 17 کیلومتری شهرستان ابهر آغاز بکار کرد. در دیماه سال 1387 این کارخانه رسماً افتتاح و عملیات تولید ریل باس در آن آغاز شد. این شرکت به لحاظ کیفیت تجهیزات و تولیدات در سال 1398 از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بعنوان شرکت دانش بنیان مورد تائید و معرفی شد.

در زمینه  تجهیزات و زمینه های فعالیت ایریکو باید گفت خط تولید شرکت ایریکو با بهره‌گیری از آخرین فناوریهای دنیا و تجهیزات پیشرفته و به روز تولیدی نظیر دستگاه عظیم جوش رباتیک، دستگاه اندازه گیری سه بعدی مونتاژ و تست بوژی و بهره گیری از جیگ و فیکسچرهای پیشرفته از جمله کامل‌ترین و بروزترین خطوط تولید انواع واگن مسافری، مترو، ریل باس، باری و بوژیهای دو و سه محوره و لکوموتیو را مطابق با استانداردهای بین‌المللی در این شرکت فراهم نموده است.

شرکت دانش بنیان ایریکو در کنار عملیات تولید، توجه ویژه ای به امر تحقیق و توسعه داشته و در این خصوص اقدام به تاسیس مرکز تست واگن‌های مترو کشور کرده است. در همین راستا دستگاه تست استاتیک بدنه واگن در کشور در این واحد تولیدی ساخته شده است.

در مورد ظرفیت های تولیدی و سبد محصولات ایریکو می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• ریل باس
• واگن مترو
• انواع واگن مسافری
• انواع واگن باری شامل لبه بلند، لبه کوتاه، مسقف، کفی
• انواع بوژی های مسافری و باری
• لکوموتیو
• بازسازی و نوسازی ناوگان ریلی

این شرکت دارای ظرفیت تولید سالانه 50 دستگاه لکوموتیو، 200 دستگاه واگن مسافری برون شهری(ریل باس)، 250 واگن درون شهری(واگن مترو)، 500 دستگاه واگن باری و 1000 دستگاه بوژی است و با بکارگیری تجهیزات پیشرفته مانند ربات جوشکار فعال و آماده ارائه خدمات مورد نیاز و انواع سفارشات است. البته ایریکو تاکنون علاوه بر ساخت واگن مترو کلانشهرهای کشور از جمله شیراز، اصفهان، تبریز، مشهد، کرج و قم پیشگام تامین واگن مسافری شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و ساخت انواع واگنهای باری شرکت‌های بهره بردار معدنی و حمل و نقلی نیز شده است.

چرا ایریکو در سالهای اخیر نتوانسته است به جایگاه شایسته نام خود دست یابد و چه مشکلاتی سد راه تولید این شرکت بوده اند؟

شرکت ایریکو نیز در تکمیل ظرفیتهای تولیدی خود مانند اکثر واحدهای تولیدی صنعت ریلی در کشور با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند که از جمله آن ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

عدم ثبت سفارش خرید واگن توسط سازمان‌های ذیربط و بهره برداران:

در اسناد بالا دستی از جمله در سند چشم انداز بیست ساله و سند برنامه پنج ساله آمده که با تجهیز و نوسازی ناوگان سهم ریل در جابجائی مسافر به 20درصد و در جابجائی بار به 30درصد برسد در حالیکه وضعیت موجود در دو حوزه حمل مسافر و بار با این اعداد فاصله جدی دارد به نحوی که حمل و نقل ریلی کشور در شرایط موجود پاسخگوی جابجائی مسافر و حمل بار نیست. با وجود نقش ناوگان ریلی در تسهیل‌گری و خدمت رسانی به شهروندان در حمل مسافر درون و برون شهری، کاهش ناترازی های انرژی، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی محیط زیست، سفارش ساخت و تولید واگن به این شرکت توسط شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور بعنوان مسئولان اصلی حمل و نقل در کشور و همچنین سایر شرکت‌های بهره بردار محدود بوده فلذا این شرکت با پائین بودن ظرفیت تولید مواجه و با حداقل ظرفیت مشغول فعالیت است.

عدم عملیاتی شدن ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر:

 یکی از مزیت‌های اصلی حمل و نقل ریلی کاهش مصرف سوخت و تعادل بخشی به ناترازی های انرژی است. براساس مفاد ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، مشخص گردیده که مابه التفاوت صرفه‌جویی به سرمایه گذار داده شود.  عملیاتی شدن اعتبارات این ماده قانونی می‌تواند ضمن حمایت از شرکت‌های بهره بردار ریلی زمینه ثبت سفارش تولید واگن توسط شرکتهای یاد شده را به تولید کنندگان واگن فراهم آورد که متاسفانه در سنوات اخیر بدلیل عدم تخصیص این اعتبارات ثبت سفارش توسط شرکت‌های بهره بردار برای شرکت ما نیز محدود شده است.

عدم تحقق اعتبارات تبصره 18:

کمک‌های فنی، اعتباری و یارانه سود موضوع جزء 6 بند«ب» تبصره 18 قانون بودجه با رویکرد تولید، اشتغال و افزایش سهم اقتصاد دانش بنیان، فرصت مناسبی برای حمایت از تولید کنندگان صنایع ریلی دانش بنیان و ایفای هرچه بیشتر نقش آنان در اشتغال کشور است اما علیرغم پیگیری‌های انجام شده در سنوات اخیر درصد ناچیزی به حوزه صنایع ریلی و تولید کنندگان این صنعت اختصاص یافته است.

عدم تخصیص تسهیلات کم بهره به تولید کنندگان از طرف موسسات مالی و اعتباری. و پائین بودن سهمیه ارزی تولیدکنندگان صنایع ریلی نسبت به سایر صنایع از جمله صنعت خودرو نیز از دیگر دلایلی به شمار می رود که سد راه این مجموعه شده است.

چرا با وجود توان داخلی در شرکتهایی همچون ایریکو، مسئولان به دنبال خرید و واردات واگن مترو از چین رفته اند؟

مطابق قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالاهای ایرانی ثبت سفارش و واردات کالاهای مصرفی و مصرفی با دوام خارجی دارای مشابه ایرانی را که با کیفیت مناسب تولید شده در برنامه ششم توسعه ممنوع اعلام شده اما متاسفانه برخی از مسئولان و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به دلیل عدم اطلاعات، شناخت و آگاهی کافی از امکانات و زیرساختهای تولیدی صنعت ریلی کشور و اقتصاد ریل و تبعات منفی اقتصادی و اجتماعی واردات محصولات ساخته شده در اظهار نظرهای غیر کارشناسی موضوع واردات کشنده ها(لکوموتیو و واگن ساخته شده) را طرح و پیگیری می نماید و با کمال تاسف گروه دیگری نیز بدون رعایت شان ملت بزرگ ایران، واردات ضایعات کشورهای دیگر شامل لکوموتیو و واگن دست دوم با 50 سال کارکرد را مطرح می‌کنند، چنان می نماید که خدای ناکرده دولت و مجلس به هر دلیل سیاسی و اقتصادی تصمیم به کمک و حمایت از صنایع خارج از کشور گرفته، یقیناً علاوه بر آنکه کشنده های ساخته شده با هزینه و قیمت گرانتر تامین و وارد می شوند، این اقدام مغایر منافع ملی است.

رانت و فساد به همراه دارد و تیر خلاصی است بر صنایع سنگین ریلی و شرکتهای بزگ تولید کننده داخل که طی سالها با بیش از 100 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری موجب اشتغال بیش از 14000 نفر نیروی متخصص به صورت مستقیم و هزاران نفر به طور غیر مستقیم شده اند.

بنابراین چنانچه برخی مسئولان در دولت و تصمیم گیران قصد دارند با تدوین آئین نامه های اجرائی در صدد تسهیل واردات کالا و کشنده های ساخته شده خارجی مشابه داخل با مکانیسم غیر حمایتی از صنعت ریلی داخلی باشند، می بایست پاسخگوی تعطیلی واحدهای تولیدی، بیکاری خیل عظیم شاغلان صنعت ریلی و تبعات منفی اقتصادی و اجتماعی این تصمیم نیز باشند.

در این راستا بمنظور پیشگیری از بروز مشکلات اقتصادی و اجتماعی برای کشور و تولیدکنندگان و افزایش آگاهی از توان تولید صنعت ریلی کشور از نمایندگان محترم و مسئولین ذیربط کشوری درخواست می کنم از امکانات شرکت ایریکو و سایر واحدهای تولیدی بازدید کنند. همچنین پیشنهاد می کنم درصورتیکه همچنان برخی از مسئولان اجبار و اصرار صدور مجوز بر واردات کشنده های ساخته شده دارند، ترتیبی اتخاذ نمایند که واحدهای تولیدی به وارد کننده تبدیل شوند و واردات توسط آنها صورت پذیرد.

آیا ایریکو توانمندی ساخت واگن های VIP و لوکس مسافری را دارد؟

همانطور که اشاره شد شرکت دانش بنیان ایریکو، در راستای استفاده از دانش روز دنیا جهت تقویت پایه های علمی و تکنولوژی خود ضمن استقرار به روزترین تجهیزات و امکانات، در جهت انتقال تکنولوژی طراحی و ساخت انواع واگن‌ها به ویژه واگن های مسافری حومه ای خود کششی دیزلی از شرکت هیوندای رتم کره جنوبی اقدام کرده، موفق به همکاری استراتژیک و انتقال تکنولوژی قطار مترویی از شرکت CRRCPUZHEN چین نیز گردیده و در سالهای اخیر بعنوان تنها شرکت تولید کننده ریل باس در خاورمیانه، دارای توانمندی در تولید و ساخت واگن‌های VIP و لوکس مسافری مورد نیاز شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و سایر بهره برداران داخلی و خارجی است.

آیا تغییر مدیریت راه آهن می تواند شرایط رکودی حاکم بر صنایع ریلی را بهبود بخشد؟ چه توصیه ها و راهکارهایی برای مدیرعامل راه آهن دارید؟

راه آهن یکی از مهم ترین زیر ساخت های حمل و نقل کشور است اما در سال های اخیر با چالش های جدی مواجه شده است و بدیهی است نقش مدیرعامل جدید راه آهن که دارای شناخت کامل نسبت به ساختار ریلی کشور و متخصص در این حوزه است در رفع مشکلات و ساماندهی این صنعت بی بدیل خواهد بود.  فلذا با توجه به تغییرات سریع تکنولوژی، جهانی شدن رقابت و بازارها، علائق و گرایش مردم به صنعت حمل و نقل ریلی و افزایش سطح انتظارات آنان از خدمات حمل و نقل ریلی، از مدیریت جدید راه آهن انتظار می رود برنامه ای جامع و بلند مدت برای بهبود لجستیک، ایمنی و ارائه خدمات به مردم با رویکرد تعریف نقش و جایگاه تولید کنندگان داخلی بویژه بخش خصوصی صنعت ریلی تدوین و عملیاتی کند البته پیشنهادهای زیر هم می تواند موجبات تقویت صنایع ریلی و سرعت رسیدن به تهداف برنامه را فراهم آورد.

1. افزایش سرمایه گذاری برای به روز رسانی زیر ساختها و ناوگان در راستای ارتقاء سطح رضایتمندی عمومی از دیگر اموری است که مدیریت عالی راه آهن در تحقق آن نقش موثری خواهد داشت.

2. بسترسازی و تلاش برای استفاده حداکثری از ظرفیت تولیدی بخش خصوصی در نوسازی و بازسازی ناوگان ریلی و مسافری کشور را در اولویت کاری قرار دهد.
3. در راستای تحقق برنامه و اسناد بالادستی مبنی بر اینکه سهم ریل در جابجایی مسافر به 20 درصد و در جابجائی بار به 30 درصد برسد لازم است تقویت همکاری های بین بخشی برای ایفای نقش هرچه بیشتر واحدهای تولیدی در تامین نیازهای داخل در دستور کار قرار گیرد.
4. بسترسازی و انجام هماهنگی های دیپلماسی اقتصادی در راستای ارز آوری از محل صادرات محصولات ریلی(واگن) به کشورهای هدف از طریق انعقاد قراردادهای دو و چند جانبه توسط شرکتهای تولیدی صنایع ریلی با بهره برداران خارجی.
5. تامین منابع مالی واحدهای تولیدی و شرکتهای بهره بردار ریلی از طریق عملیاتی کردن ماده 12 قانون رفع موانع تولید و تبصره 18 کمک های فنی و اعتباری.
6. حمایت از نوآوری و تکنولوژی های جدید در صنعت ریلی در راستای بهبود عملکرد و افزایش بهره وری در حوزه ناوگان ریلی کشور.
7. تقویت سرمایه در گردش واحدهای تولیدی از طریق اعطای تسهیلات کم بهره بانکی.