◄ کاهش 12 درصدی حمل بار ریلی نسبت به دو سال گذشته

روزنامه فرهیختگان در گزارشی از افت عملکرد حمل بار ریلی خبر داد این در حالی است که چندی پیش  سبحان نظری، دبیر انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی در توئیتی نوشت: سقوط عملکرد حمل بار راه آهن در 2 سال اخیر، منجر به کاهش دست کم یک میلیون تنی تولید سالانه فولاد شده است.

در واقع عدم النفع ناشی از نارسایی راه آهن برای اقتصاد کشور، فقط در بخش فولاد، سالانه بیش از نیم میلیارد دلار بوده است. او تاکید کرد که دولت باید برنامه جدی و مناسبی برای رشد بخش ریلی بریزد.

در این گزارش آمده است، بررسی آمار های ارائه شده از سوی شرکت راه آهن ج.ا.ا نشان می دهد طی دو سال اخیر گرچه جا به جایی مسافر افزایش یافته، اما حمل بار توسط سیستم ریلی کاهش 12 درصدی نسبت به سال 1399 دارد.

به گزارش تین نیوز، کارشناسان معتقدند علاوه بر مدیریت فعلی این حوزه، نداشتن نقشه راه برای توسعه سیستم ریلی و تلنبار شدن هزینه های نگهداشت از سال های قبل، عامل ایجاد مشکلات فعلی است. نگاهی به لایحه برنامه هفتم توسعه نیز نشان می دهد دولت قصد دارد شرکت راه آهن را از بنگاه داری و تصدی گری، به سمت تنظیم گری و مدیریت این حوزه ببرد؛ موضوعی که به اعتقاد کارشناسان اگر با دقت انجام شود، یک تغییر ریل مثبت می تواند رخ دهد.

افزایش آمار مسافری

آمار های شرکت راه آهن ج. ا. ا نشان می دهد در 2ماهه نخست امسال سیستم حمل و نقل ریلی گرچه در حوزه بار موفق به افزایش جا به جایی بار نشده اما در حوزه مسافری با افزایش جزئی در جا به جایی ها روبه رو شده است.

طبق این آمارها، در 2ماهه نخست سال جاری 5.3 میلیون نفر مسافر در سیستم حمل و نقل ریلی کشور جابه جا شده که رشد 20.4 درصدی نسبت به دوماهه سال 1401 داشته است. اما بررسی جا به جایی سالانه مسافر در سیستم حمل و نقل ریلی کشور نشان می دهد در سال 1390 مسافران جابه جا شده توسط این سیستم 28.6 میلیون نفر بوده که این تعداد تا سال 1398 با نوساناتی، بار دیگر به 28.6 میلیون نفر برگشته است. با شیوع کرونا و ایجاد محدودیت های بهداشتی، طی سال های 1399 و 1400 مسافران قطار به 11 و 20.7 میلیون نفر کاهش یافته اما در سال 1401 این تعداد به 29.7 میلیون تن رسیده که رشد 3.8 درصدی نسبت به سال 1398 و 1390 دارد.

درمجموع اگر افزایش جا به جایی مسافر توسط حمل و نقل ریلی همچون دوماهه نخست باشد شاید این سیستم حمل و نقلی بتواند در جا به جایی مسافر رقم جدیدی را به ثبت برساند اما آن طور که آمارها نشان می دهد، طی سال های 1390 تا 1401 اتفاق چندانی در حوزه ریلی رخ نداده است.

عقب ماندگی عجیب حمل و نقل ریلی از برنامه ششم

یکی از مهم ترین بخش های برنامه هفتم، ماده 108 است. در این ماده آمده است: «شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان متولی اداره ترافیک و زیرساخت شبکه ریلی کشور موظف است تا پایان سال دوم، برنامه کلیه واگن ها و لکوموتیو های تحت اختیار خود را به بخش غیردولتی واگذار کند. این شرکت همچنین مکلف است قطار های باری را به صورت برنامه ای مبدا مقصد سیر دهد و مجوز تشکیل و سیر «قطار کامل» را به بخش غیردولتی اعطا کند به نحوی که تا پایان سال چهارم برنامه سیر تمامی قطار های باری کشور به صورت منظم و برنامه ای انجام شود.»

گرچه در بخش های دیگری نیز عنوان حمل و نقل ریلی آمده اما مهم ترین بخش برنامه هفتم درخصوص حمل و نقل ریلی مربوط به ماده 108 است.

اما در برنامه ششم توسعه نیز به موضوع حمل و نقل ریلی به طور گسترده تری پرداخته شده بود. در برنامه ششم معافیت های مالیاتی قابل توجهی برای توسعه حمل و نقل ریلی توسط بخش خصوصی توجه شده بود. همچنین در بند الف ماده 57 این قانون آمده بود: «دولت مکلف است به منظور تکمیل و اجرای طرح های(پروژه های) حمل و نقل ریلی، دوخطه کردن مسیرها و احداث خطوط برقی و سریع السیر، علاوه بر مشارکت های دولتی ، خصوصی و افزایش اعتبارات این حوزه در بودجه سالانه، یک درصد منابع حاصل از فروش نفت و گاز سهم دولت را در قالب بودجه سالانه به وزارت راه و شهرسازی اختصاص دهد تا طرح های حمل و نقل ریلی با اولویت مناطق کمترتوسعه یافته اجرا شود.»

عملکرد ضعیف مدیرعامل شرکت راه آهن

انتقاد به عملکرد میعاد صالحی موضوعی است که طی چند ماه اخیر به مراتب از سوی فعالان حمل و نقل ریلی مطرح می شود. سبحان نظری، دبیر انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی اخیرا به یکی از رسانه ها گفت: «شرکت راه آهن باید توضیح دهد چگونه با اضافه شدن واگن های باری همچنان آمار حمل بار در حال سقوط است. مدیریت ضعیف شرکت راه آهن تمام انگیزه های بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در بخش ریل و ناوگان ریلی را از بین برده است.»

وی در ادامه می گوید: «چرا شرکت راه آهن اجازه نمی دهد واگن ساز داخلی فعالیت کند؟» مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در گفت و گویی می گوید: «مرحوم رستم قاسمی، وزیر فقید راه و شهرسازی، قبل از بیماری و استعفا به ما قول داده بود مدیریت و رویه شرکت راه آهن را عوض کند، اما متاسفانه فرصت نشد.» این نماینده اقتصاددان مجلس در ادامه می گوید: «مدیریت راه آهن نیاز به خانه تکانی دارد. مدیران راه آهن بخش خصوصی را ذله کرده اند. دیگر کسی حاضر نیست با این نحوه مدیریت در راه آهن سرمایه گذاری کند. آقایان کاری کرده اند که صنعت ریلی نابوده شده است.»

امین پور برخورداری، دبیر کارگروه حمل و نقل بین المللی انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی نیز طی گفت وگویی گفت که راه آهن کلی تبلیغ کرد که با دو میلیون تن کالا در بخش ترانزیت ریلی رکورد زد، در حالی که این موضوع ربطی به مدیریت راه آهن نداشت.