هشدار برای مردان تجاری ایران

 آمار ۵ماه امسال باز هم حاکی از کاهش صادرات و تراز منفی تجاری است و در واقع وضعیت رو به رشدی که در حال طی کردن آن بودیم، تغییر کرده و روند نزولی به خود گرفته است.

بر اساس جدیدترین آمار گمرک ایران از تجارت خارجی کشور، ارزش صادرات غیرنفتی ایران با کاهش ۵درصدی و واردات با افزایش ۱۶درصدی نسبت به ۵ ماه سال گذشته همراه بوده است. البته آمار حاکی از بهبود تراز تجاری ایران نسبت به ماه گذشته است. براساس این آمار، حجم تجارت خارجی ایران امسال تا ابتدای شهریور نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۴/۵ درصد افزایش یافته، اما شاهد تراز تجاری منفی نیز هستیم.

مجموع صادرات غیرنفتی ایران در ۵ ماه نخست امسال به ۱۷ میلیارد و ۱۹۳ میلیون دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به میزان ۹۵/۴ درصد کاهش داشته است؛ این رقم ماه گذشته ۵۴/۹ درصد بود. همچنین در ۵ماه نخست امسال ۱۹ میلیارد و ۴۴۲ میلیون دلار انواع کالا وارد کشور شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴۹/۱۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد. این رقم ماه گذشته ۹۷/۲۳ درصد بود و عمده‌ترین دلایل افزایش واردات به خودرو و قطعات منفصله خودرو، کالاهای سرمایه‌ای و برخی کالاهای اساسی مربوط می‌شود.

مرداد امسال صادرات پتروشیمی با یک روند افزایشی نسبت به ۴ماه گذشته ۰۳/۲ درصد افزایش یافت و ۶میلیارد دلاری شد. با این حال تجارت خارجی ایران با کاهش صادرات سایر کالاها همراه است. در این بخش هم گرچه شاهد بهبود نسبت به ۴ماهه گذشته بوده‌ایم، اما ۳/۹ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشت که البته این رقم در تیر ۹۹/۱۴درصد بود. در بخش صادرات میعانات گازی هم شاهد افت ۳۹/۵ درصدی بوده‌ایم. همچنین متوسط نرخ هر تن کالای صادراتی در مدت یادشده به ۳۵۸ دلار رسید که ۴۷/۳ درصد افزایش داشت.

هیچ اقدام موثری انجام نداده‌ایم

رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به کاهش حدود ۵درصدی صادرات در ۵ماه ۹۶، اظهار کرد: نسبت به ۴ماه گذشته سرعت این کاهش گرفته شده، اما به هر حال هر میزان کاهش حتی کمتر از یک درصد هم در تجارت خارجی عدد بزرگی را تشکیل می‌دهد و تاثیر مستقیم مثبت با منفی خود را در اقتصاد بر جا می‌گذارد.

محمد لاهوتی در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» تصریح کرد: با وجود اینکه سرعت کاهش کمتر شده اما هنوز وجود دارد؛ اینکه چرا این روند ادامه دارد و با وجود هدف‌گذاری‌هایی که در ۳، ۴ سال گذشته برای صادرات انجام شد و رشد ۲۰ تا ۲۴ درصدی را مبنای افزایش قرار دادیم؛ هنوز توفیق رسیدن به آن را نداشته‌ایم مربوط به عملکرد ما می‌شود.

وی ادامه داد: ما هرچه بکاریم همان را برداشت می‌کنیم و واقعیت این است که هیچ اقدام مهمی در زمینه صادرات برای رفع موانع انجام نشده که البته به معنای این نیست که دولت تلاشی نکرده و حمایتی نداشته؛ بلکه به دلیل مشکلات بودجه‌ای کشور مانند کسری درآمدها، پایین آمدن نرخ نفت و پرداخت یارانه‌ها در عمل امکان اینکه بتواند به بخش‌های مهم دیگر هم بپردازد وجود نداشته است؛ یکی از این حوزه‌ها صادرات غیرنفتی است.

به گفته رئیس کنفدراسیون صادرات ایران، تا زمانی که ما اقدام موثر و مهمی را رقم نزنیم، دستاوردی هم شاهد نخواهیم بود و اگر در نظام، مدیریت و عملکرد خود تغییری ایجاد و بسترها و شرایط مناسب را فراهم نکنیم؛ به‌طور قطع نباید انتظار داشت بتوانیم از فرصت صادرات به سود کشور استفاده کنیم. لاهوتی تصریح کرد: در هیچ جای دنیا مشاهده نمی‌کنیم که دوبرابر نرخ تورم، به افراد سود بدون مالیات پرداخت کنند که این موضوع باعث فرار سرمایه از تولید به سمت سپرده‌گذاری در بانک‌ها خواهد شد و چون سود بالا وجود دارد؛ نرخ تسهیلات بسیار گران نرخ نیز در اختیار تولیدکنندکان قرار می‌گیرد که منجر به افزایش نرخ تمام شده کالا می‌شود.

وی افزود: همچنین نرخ غیرواقعی ارز در ۴سال گذشته و ثابت نگه داشتن آن با وجود تورم ۵۷درصدی ۴ ساله در کنار عوامل اشاره شده باعث افزایش نرخ تمام شده ما خواهد شد. در بخش حمل‌ونقل نیز مشکلات بسیار جدی و ساختاری داریم که هیچ سرمایه‌گذاری در این بخش انجام نشده و تا زمانی که ما به عنوان مسئولان اجرایی کشور بسترها و شرایط حضور رقابت سالم را برای تاجران فراهم نکنیم، به‌طور قطع به دنبال افزایش صادرات بودن یک درخواست و توقعی بیش نیست.

رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با تاکید براینکه ابتدا باید بسترها فراهم شود و بعد به رشد برسیم، اظهار کرد: باید فکر جدی برای این بخش شود.

به نظر می‌رسد امروز مطالبه بخش خصوصی موضوع اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی با تمام چارچوب‌ها و شرایط آن است، ضمن اینکه تفاسیر سلیقه‌ای باعث می‌شود به هدف اصلی نرسیم. وی ادامه داد: تراز تجاری مثبت گذشته نیز به دلیل مدیریت واردات بوده که البته همان ممنوعیت واردات تلقی می‌شود که فقط تغییر نام داده است. به‌طور قطع باید برای تحقق تراز تجاری مثبت واقعی صادرات را افزایش داد نه اینکه واردات را کاهش دهیم. به هر حال بهتر است به دنبال گرفتن سهم خود از اقتصاد جهانی باشیم که متاسفانه یک چهارم آن را هم در اختیار نداریم. لاهوتی با بیان اینکه بعید نیست و انتظار هست در ۶ ماه نخست سال ۹۶ بتوانیم دست‌کم نسبت به سال گذشته، صادرات برابری داشته باشیم، تصریح کرد: براساس آمارهای صادراتی، افزایش صادرات در بخش پتروشیمی را شاهد هستیم که در ۴ ماه، ۳ درصد منفی بوده است، اما درحال‌حاضر ۲۰ درصد رشد مثبت داشته است؛ در حالی‌که همچنان میعانات گازی ۵ درصد نسبت به مدت مشابه، کاهش منفی را تجربه می‌کند.

به گفته عضو شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، بیشترین رشد منفی صادرات در ۵ ماه امسال، در بخش سایر کالاها رخ داده که متاسفانه این کاهش، درباره کالاهایی بوده که مورد توجه اقتصاد مقاومتی است و ارزش‌افزوده و تولید بیشتر را سبب شده و ایجاد اشتغال کرده است و البته کمتر شامل کالاهای خام می‌شود. به هر حال این کاهش، علامت و هشدار خطری را به دولت نشان می‌دهد که در بخشی که ایجاد اشتغال داشته و ارزآوری و ارزش‌افزوده بیشتری را برای کشور رقم زده است؛ رشد همچنان عدد بزرگی است که باید به آن توجه کرد. وی افزود: به نظر می‌رسد تحقق هدف‌گذاری انجام شده برای سال ۹۶، همچون سال ۹۵ دور از دسترس است.

تاثیر پتروشیمی و میعانات گازی

محمود بازاری، مدیرکل دفتر هماهنگی صادرات محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی سازمان توسعه تجارت یکی از دلایل اصلی کاهش صادرات امسال را سهم کاهشی محصولات پتروشیمی و میعانات گازی دانست و گفت: بهبود اندکی هم که صادرات مرداد نسبت به تیر تجربه کرد به دلیل رشد این بخش بوده است.

وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌کنیم در ماه‌های آینده و به‌ویژه از شهریور در بخش کشاورزی شاهد بهبود خواهیم بود، زیرا عمده محصولات کشاورزی صادراتی در آن زمان برداشت می‌شوند. این موضوع در بخش سایر کالاها در کل صادرات دوره‌ای کمک خواهد کرد.

به گفته بازاری، اینکه نرخ دلار از ۳۸۰۰ تومان نیز بالاتر رفت پالس مثبتی برای بخش صادرات است که بهبود اندک ۵ماهه نسبت به ۴ ماه امسال به همین دلیل است. امیدواریم به‌زودی مشکل بخش پتروشیمی و میعانات گازی که بخش عمده صادرات غیرنفتی ما را تشکیل می‌دهد و همچنین مشکل ما با چین حل شود تا شاهد روند مثبت در تجارت خارجی باشیم.

نرخ ارز، واقعی نیست

رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه در بخش صادرات شاهد رشد مثبتی در مرداد نسبت به تیر بودیم، اظهار کرد: مهم‌ترین دلیل آن خیز یا نیم‌خیزی است که دلار به سمت واقعی‌شدن برداشته و تا حدودی رشد ارزی باعث شده انگیزه صادرات بیشتر شود.

عدنان موسی‌پور درباره کاهش صادرات در ۵ماه نخست امسال به «گسترش تجارت» گفت: عاملی که کمتر به آن توجه شده این است که در ۴ ماه نخست سال تعطیلات بسیاری داشتیم که ناشی از نوروز، ماه مبارک رمضان و به‌ویژه هیجانات انتخابات ریاست‌جمهوری بود؛ براین اساس اقتصاد به حالت نیمه تعطیل درآمده بود، اما رشد واردات چون متاثر از عوامل بیرونی است ارتباطی با شرایط داخلی ندارد.

وی ادامه داد: عامل مهم بعدی واقعی نبودن نرخ ارز است که به طور کلی وجود دارد و با سرکوب این نرخ به‌طور قطع ما از شرایط مطلوب صادرات فاصله می‌گیریم. رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به اینکه ارتباط ایران با کشورهای فروشنده بسیار بهتر شده، تاکید کرد: اتاق بازرگانی ایران با محوریت کمیسیون صادرات در حال تهیه مهم‌ترین درخواست‌های صادراتی بخش خصوصی کشور از دولت دوازدهم است که با عنوان ۳چالش، ۳ فرصت و ۳ پیشنهاد تا یک ماه آینده نهایی خواهد شد و بسیار تاثیرگذار خواهد بود.