◄ سنگ‌اندازی قوانین پیش پای حوزه حمل و نقل
در خصوص تعارض قوانین داخلی با کنوانسیون تیر موارد نادری مشاهده می‌شود که بعد از اینکه اصلاحیه آن توسط دستگاه ذی‌ربط تهیه شود می‌تواند وارد سیر مراحل قانونی خود شود. در مواردی هم به خاطر شرایط خاص کشور ما است. مثل جذابیتی که در پدیده قاچاق است یا ممنوعیت ترانزیت کالاهای الکلی در کشور باعث اجرای ناگزیر بعضی آئین‌نامه‌های داخلی است که ممکن است به‌عنوان تعارض قوانین به نظر برسد.
به گزارش تین نیوز به نقل از ماهنامه ترابرد تعدد قوانین در حوزه حملونقل، ابهام در متن ماده‌های قانونی، وضع قوانین آسیب‌زننده به بدنه ترانزیت و حملونقل بین‌المللی، وجود خلأهای قانونی که اجازه تفسیرهای جهت‌دار را به مجریان می‌دهد ازجمله مشکلات مطرح‌شده از سوی فعالان صنعت حملونقل بین‌المللی است که موضوع پرونده ویژه این شماره از ترابرد را به خود اختصاص داده است. متولی این امر در قوه مقننه، کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی است. «حمید بنایی» رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی از اعضای پیگیر و پاسخگو در کمیسیون عمران است. این امر نقطه امیدی را برای ترانزیت کاران خراسانی بوجود آورده که شاید این بار صدای آن‌ها به گوش نهاد قانونگذار برسد. گفت‌وگویی کوتاه با وی انجام دادیم که شرح آن از نگاهتان می گذرد.
بحث تعدد قوانین چند سالی است که در حوزه‌های مختلف به‌ویژه حملونقل بین‌المللی به دلیل عناصر فرا مرزی که دارد، مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده است. مجلس شورای اسلامی برای حل این مشکل چه اقدامی انجام داده است؟
تعدد قوانین و آئین‌نامه‌ها در کشور واقعیتی است که وجود دارد و برای رفع این نقیصه مدت‌ها قبل مجلس و مرکز پژوهش‌ها درصدد احصا و اصلاح برآمده است. در ابتدای مجلس دهم جلساتی داشتیم با مقام معظم رهبری و تأکید ایشان بر تنقیح قوانین و مقررات بود مبنی بر اینکه آنچه زائد است اصلاح شود. بنابراین با همین رویکرد مجلس شورای اسلامی وارد عمل شد و از همه حوزه‌های تخصصی کمیسیون‌ها و مرکز پژوهش‌ها استفاده کرد. اصلاح قوانین کار سخت و زمان بری است و محدودیت وقت مجلس اجازه اقدام سریع در این خصوص نمی‌دهد و شاید مشهود نباشد اما روندی است که شروع‌شده و ادامه دارد.
متأسفانه گاهی این قوانین مخالف و در تعارض با یکدیگر هستند. گاهی نیز قوانین داخلی با کنوانسیون‌های بین‌المللی که ایران مفاد آن‌ها را پذیرفته در تعارض قرار می‌گیرند و قانون داخل حاکم می‌شود. این مشکلی بزرگ است که از منظر بین‌المللی نیز به نفع ایران نیست. مجلس تدبیری برای این موضوع اندیشیده است؟
نمی‌شود عدم تداخل و تعارض قوانین را به‌طور کامل انکار کرد. در خصوص تعارض قوانین داخلی با کنوانسیون تیر موارد نادری مشاهده می‌شود که بعدازاین‌که اصلاحیه آن توسط دستگاه ذی‌ربط تهیه شود می‌تواند وارد سیر مراحل قانونی خود شود.در مواردی هم به خاطر شرایط خاص کشور ما است. مثل جذابیتی که در پدیده قاچاق است. یا ممنوعیت ترانزیت کالاهای الکلی در کشور باعث اجرای ناگزیر بعضی آئین‌نامه‌های داخلی است که ممکن است به‌عنوان تعارض قوانین به نظر برسد. مثلاً اگر ظن قوی بر قاچاق بودن محموله‌ای وجود داشته باشد امکان باز کردن پلمب وجود دارد حتی اگر تحت پوشش کنوانسیون تیر باشد.گاهی هم اشکال از تعارض در قوانین نبوده و مربوط به آئین‌نامه‌ها می‌شود یعنی مشکل در عملیات و اجرا ایجاد می‌شود.
به نکته خوبی اشاره کردید. آیا مجلس اهرمی قانونی در دست ندارد تا جلوی آئین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های خلق‌الساعه را که بشدت در مسیر ترانزیت سنگ‌اندازی می‌کنند، بگیرد؟
در همه حوزه‌های تشکل‌های صنفی گاهی این بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه طی یک‌شب یا یک هفته صادر می‌شود. برای خیلی‌ها مجلس ورود پیداکرده و بعد از مواجهه با اعتراضات مردمی و صنفی گروه‌های تخصصی مجلس واردشده و از وزارت متبوعه درخواست کرده که توضیحات لازم را ارائه دهد. بعضاً اصلاح و بعضاً حذف‌شده است. به‌محض اینکه در گروه‌های تخصصی این مسائل یا از طریق خبرنگاران، مردم، اصناف و ... مطرح شود حتماً مجلس ورود پیدا می‌کند. تاکنون تقریباً موفق بوده است و توانسته جلوی بعضی از کج‌سلیقگی‌ها و آن‌ها که دوست داشتند سلیقه‌ای کار کنند را بگیرد.
از مشکلات جدی و آسیب‌زننده به ترانزیت، بحث مالیات بر ارزش‌افزوده است. در این مورد صحبت و تلاش‌های فراوانی شده است. راه‌حل آن چیست؟
در مورد اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده با توجه به قوانین حمایتی از صادرات طبق بخشنامه سازمان امور مالیاتی خدمات حملونقل کالاهای صادراتی و ترانزیتی در صورت رعایت شرایط مصرح ذیل موضوع بخشنامه شماره 656 مورخ 14/01/87 سازمان امور مالیاتی کشور مشمول مالیات و عوارض این قانون نخواهد بود.متن دستورالعمل شماره 656 مورخ 14/1/87 به شرح زیر است:
ماده 1- حملونقل ترانزیت خارجی طبق ماده 1 قانون حملونقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران ودرچارچوب قانون مذکور با در نظر گرفتن شرایط ذیل معاف از مالیات و عوارض می‌گردد:
الف- درآمدهای ارزی تحصیلی دارای منشأ خارجی که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و از طریق سیستم بانکی از خارج از کشور به‌حساب شرکت حملونقل صاحب درآمد واریز گردد و برای آن قرارداد یا صورتحساب صادرشده باشد.
ب- پروانه ترانزیت خارجی در چارچوب قانون حملونقل و عبور کالاهای خارجی از قلمرو جمهوری اسلامی ایران برای آن صادر و عملیات ترانزیت انجام و تسویه صورت پذیرفته باشد.
ماده 2- درآمد ارزی حاصل از حمل کالاهای صادراتی درصورتی‌که مسئولیت حمل کالاها از مبدأ جمهوری اسلامی ایران تا مقاصد خارجی از کشور به عهده شرکت حملونقل بین‌المللی ایرانی واگذارشده باشد از مالیات و عوارض معاف هست.
در برنامه سوم توسعه قرار بود که ایران به کنوانسیون ای.دی.آر، (حمل کالای خطرناک) بپیوندد اما این اتفاق تاکنون رخ نداده و گفته می‌شود به‌تازگی مراتب آن از سوی دولت به مجلس ارجاع داده‌شده است. برنامه الحاق به این کمیسیون الآن در چه وضعیتی قرار دارد؟
از برنامه سوم توسعه الحاق به کنوانسیون حمل کالای خطرناک در دستور کار بوده اما به دلایل نامعلومی در معاونت حقوقی نهاد ریاست جمهوری متوقف بوده است. با توجه به اینکه موافقت‌نامه‌های جمهوری اسلامی ایران و کشورهای دیگر پس از طی مراحل قانونی و امضای دولت‌ها برای رسمیت پیدا کردن و قانونی شدن به مجلس شورای اسلامی ارجاع داده می‌شود، مجلس در طولانی شدن این موضوع نقشی نداشته یعنی مجلس دوست داره این کار تسریع شود. در حوزه معاونت‌های ریاست جمهوری کار متوقف‌شده است. بعد از اعلام وصول به مجلس ما دوست داریم که در دستور کار قرار بگیرد.
از نگاه شما اهمیت ترانزیت برای کشور به چه میزان است و چرا؟
قرار گرفتن کشور ما در مسیر کریدورهای ترانزیتی شمال، جنوب و درنتیجه برقراری ارتباط ترانزیتی کشورهای روسیه، اروپای شرقی، مرکزی، شمالی، آسیای میانه و قفقاز از یک‌سو، آسیای جنوبی، جنوب شرقی، خاور دور، اقیانوسیه و حاشیه خلیج‌فارس از سوی دیگر یک مرکزیت برجسته به ایران داده است. همچنین به دلیل کوتاهی مسیر در کریدور شمال جنوب و تجهیز امکانات و زیرساخت‌ها و فراهم آوردن امکانات و تسهیلات گسترده در بخش‌های مختلف حملونقل مسیر ایران از جذابیت‌های فراوانی برای ترانزیت کالا محسوب می‌شود. ایران ازنظر جغرافیایی بین هند و چین و آسیای میانه و اروپا قرار دارد و با توجه به تجارت و مبادلات زیادی که بین اروپا و آسیای میانه وجود دارد ایران می‌تواند بستر حملونقل و ترانزیت در کوتاه‌ترین مسیر و کاهش هزینه‌های بازاریابی برای کشورهای فوق باشد. موقعیت ترانزیتی ایران هم می‌تواند متضمن ایجاد درآمد برای کشور باشد و هم در بحث‌های موقعیت اقتصادی امنیتی و سیاسی و همچنین ایجاد اشتغال داخلی بسیار مفید باشد. چراکه الآن ما دنبال تثبیت اشتغال هستیم و باید در حدی که بتوانیم اشتغال پایدار ایجاد کنیم. بنابراین، اذعان داریم که ترانزیت و حملونقل می‌تواند با توجه به ارتباط خوب با کشورهای مذکور در حوزه تثبیت اشتغال و درآمد پایدار و ارزآوری برای ایران نقش مهمی داشته باشد.
