لزوم ارتقاء زیر ساخت های حمل و نقل ایران جهت ارتباط با آسیای مرکزی

به گزارش تین نیوز، دولت ابراهیم رئیسی به دنبال منابع جدید درآمد است و تیم اقتصادی آن در حال پیگیری انواع ابتکارات جدید است که عمدتاً ناشی از تمایل تهران برای جبران خسارات مالی است که در حال حاضر تهران به دلیل تحریم های ایالات متحده آمریکا متحمل شده است.

سود اقتصادی جدید دیگری نیز وجود دارد که ایران می تواند از آن بهره مند شود و نمی خواهد آن را از دست بدهد. جنگ اوکراین و تحریم های غرب بر مسکو بر نقشه ترانزیت تجارت کالا تأثیر می گذارد زیرا کشورها و شرکت ها به دنبال کاهش وابستگی به روسیه هستند. این واقعیت همچنین محاسبات پنج کشور آسیای مرکزی را شکل می دهد که اقتصاد آنها از نزدیک با اقتصاد روسیه ادغام شده است. ایران از نظر جغرافیایی مسلما بهترین راه جایگزین برای تجارت کشورهای آسیای مرکزی است.

برنامه های دولت رئیسی در آسیای مرکزی نشان می دهد که روابط نزدیکتر با کشورهای آسیای مرکزی ریشه در نبوغ دولت او و تعهد او به همسایگی به عنوان ستون فقرات برنامه سیاست خارجی او دارد.

به نظر می رسد افزایش تجارت بین ایران و کشورهای آسیای مرکزی بر اساس داده های رسمی یک واقعیت است. به عنوان مثال، تجارت ایران و تاجیکستان از ۵۵ میلیون دلار در سال ۲۰۲۰ به ۱۲۱ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است.

به گفته مهدی صفری، معاون وزیر امور خارجه که وظیفه او ایجاد همکاری های بیشتر اقتصادی خارجی است، صادرات ایران به ازبکستان ۳۸۰ میلیون دلار در نیمه دوم سال در مقایسه با ۱۲۰ میلیون دلار در نیمه اول سال ۲۰۲۱ بوده است. تجارت ایران و ترکمنستان در سال ۲۰۲۱ با ۸۴ درصد افزایش به حدود یک میلیارد دلار گزارش شده است.

تهران همچنین بر ایجاد مناطق آزاد تجاری بیشتر برای کمک به افزایش جذابیت ایران به عنوان یک نقطه ترانزیتی برای تجارت منطقه ای تاکید خواهد کرد. با این حال ایران باید تمام اجزای حمل و نقل از خطوط ریلی و جاده ای گرفته تا پل ها و بنادر و تأسیسات ذخیره سازی را ارتقا دهد تا به یک هاب ترانزیتی منطقه ای بادوام تبدیل شود.

اکنون این سوال ایجاد می شود که آیا هدف رئیسی برای کسب درآمد ۲۰ میلیارد دلاری از هزینه های حمل و نقل واقعی است؟ موانع متعددی در مسیر تهران وجود دارد: اولاً تا زمانی که تحریم های آمریکا، اروپا و کشور های دیگر علیه ایران باقی بماند، شرکت های بزرگ لجستیک جهانی در حمل و نقل حجم زیادی از کالاها از طریق ایران محتاط خواهند بود.

چنین شرکت های جهانی تنها در صورتی با ایران تعامل خواهند داشت و آن را به عنوان یک مرکز ترانزیت می بینند که تضمین های زیادی به آنها داده شود. آنها همچنین می خواهند اطمینان حاصل کنند که برای استفاده از خاک ایران برای حمل و نقل کالا، جریمه مالی نخواهند شد.

دوم، ایران باید به طور قابل توجهی شبکه های بنادر، ریلی و جاده ای خود را ارتقا دهد تا بتواند افزایش قابل توجهی در حمل و نقل کالا در کشور داشته باشد. ثالثاً، بوروکراسی ایران در حال حاضر در رسیدگی به نیاز های حمل و نقل محموله های بزرگ بسیار کند و قدیمی است.

چهارم، ایران برای ارتقای نقش خود به عنوان یک نقطه ترانزیتی به افزایش قابل توجه تجارت بین کشورهای همسایه خود وابسته است.

ایران می تواند حداقل بخشی از تجارت ترانزیتی جدید مورد انتظار از چین به کشورهایی مانند افغانستان، عراق، سوریه یا لبنان را تضمین کند. با این حال، با توجه به موانع طبیعی ایران، رقم ۲۰ میلیارد دلاری در کوتاه مدت بعید به نظر می رسد.

در نهایت، تهران باید کار بسیار بهتری برای شکل دادن به تصویری مثبت در میان رهبران آسیای مرکزی و مردم آن کشورها انجام دهد. بر اساس گزارش مرکز پیمایش آسیای مرکزی، ایران در آسیای مرکزی ناشناخته، اثبات نشده، آزمایش نشده و ناآشنا در نظر گرفته می شود.

علیرغم میراث قابل توجه ایران در بخش هایی از آسیای مرکزی و تلاش های اخیر تهران برای ایجاد حضور قابل توجه تر در منطقه، ایران برای بسیاری از مردم در مناطق آسیای مرکزی ناشناخته باقی مانده است. بر اساس یک نظرسنجی، حدود ۲۵ درصد از پرسش شدگان نظری به ایران نداشتند.

باید گفت شکافی بین اهداف ایران برای تبدیل شدن به هاب منطقه ای تجارت و انتقال کالا در منطقه و گام های مشخص تهران برای حرکت در این مسیر وجود دارد. در کوتاه مدت، روابط آشفته تهران با ایالات متحده و غرب از هرگونه تزریق قابل توجه سرمایه و فناوری مورد نیاز برای گسترش و نوسازی شبکه ترانزیتی ایران جلوگیری خواهد کرد. با این وجود، برای کشورهای آسیای مرکزی، جغرافیای ایران اکنون که تحریم های مسکو بر مسیرهای تجاری از طریق روسیه تأثیر می گذارد، جایگزینی اجتناب ناپذیر است.