حمل و نقل ایران و ترکیه در جاده بحران

تین نیوز | در جاده‌های ترانزیت ایران و ترکیه دیدن کامیون‌های تجاری و بین‌المللی هر دو کشور نه عجیب است و نه اتفاقی نادر. این ترددها نه فقط برای حمل کالاهایی است که دو کشور به هم می‌فروشند، به عبارت دیگر بخشی از توافق‌های تجاری ایران و ترکیه برای استفاده از جاده‌ها و راه‌ها و مرزهای مشترک و غیرمشترک برای عبور دادن صادرات هر دو به دیگر کشورهاست. یعنی دقیقا استفاده از جاده‌های ترانزیت برای رسیدن به دروازه‌های دیگر کشورها. اما ظاهرا دو هفته‌ای است که همه توافقات رشته‌شده در این زمینه پنبه شده و اصرار هر یک از طرفین به قرائت خود از داستان ادامه دارد. این هم اختلافی است که به ظاهر از تعرفه ورود آغاز شده اما به نظر می‌رسد  ریشه در قیمت سوخت دارد اما نتیجه این کشمکش صف طولانی از کامیون‌های ایرانی و ترک است که در دو طرف مرزهای دو کشور به صف شده‌اند و آن‌طور که می‌گویند بعضی از آنها دو هفته‌ای است که از جای خود تکان نخورده‌اند و هنوز منتظرند. خبرها و گزارش‌ها حاکی است که‌ هزار و ٧ کامیون و راننده‌ها و بارهایی که حمل می‌کنند چه ایرانی و چه ترک روزهای بسیاری است که در مرزها سرگردانند و بیم آن هم می‌رود که این مشکل روزها و هفته‌های بسیار ادامه داشته باشد.
ماجرا هم از آن‌جا بغرنج می‌شود که هر یک از طرفین داستانی متفاوت از اختلاف به‌وجودآمده  تعریف می‌کند.

ایرانی‌ها ١٥ دلار می‌گیرند!
روزنامه زمان در این خصوص نوشت: براساس تفاهم‌هایی که سال‌هاست برقرار شده، ترکیه سال‌هاست که از کامیون‌های ایرانی بابت ورود به خاک این کشور عوارضی دریافت نمی‌کرد اما ایرانی‌ها ٧٥ دلار بابت ورود از کامیون‌های ترانزیتی این کشور دریافت می‌کردند به همین دلیل هم این کشور چون شرایط را ناعادلانه می‌دانسته تصمیم می‌گیرد همین مبلغ را از کامیون‌های ایرانی دریافت کند اما بلافاصله بعد از اعمال این قانون جدید، طرف ایرانی مبلغ تعرفه را دوبرابر کرده و تا‌ هزار و ٥ دلار افزایش داده است. براساس گزارش این روزنامه مقامات ترک هم دوباره رقم را بالا برده‌اند تا جبران مافات کرده باشند بالاخره هم این‌که در نتیجه این چشم و هم‌چشمی، چندصد کامیون و بارشان روزهاست که در مرزها سرگردان هستند.

به امید رحمت ایرانی‌ها نمی‌مانیم
در همین خصوص «فاتیح شنر» مدیر ارشد اجرایی انجمن رانندگان بین‌المللی ترکیه اعلام کرد: ترکیه مدت‌ها پیش برای اولین‌بار به ایران هشدار داد که اگر براساس توافق تعرفه ورود را حذف نکند ترکیه هم این مبلغ را دریافت خواهد کرد اما ایران در واکنش مبلغ را دوبرابر کرد. او که از وضع فعلی نگران به نظر می‌رسد به روزنامه زمان گفته است: نمی‌توان حمل‌ونقل و تجارت ترکیه را به امید رحمت ایران به حال خود رها کرد.
«شنر» گفته به خاطر بی‌عدالتی ایرانی‌ها کامیون‌های ترکیه در هر دو مسیر رفت و برگشت با مشکل مواجه شده‌اند. به جز این نگرانی این مقام ترک از صادرات به ترکمنستان است چون به گفته او ایرانی‌ها در مرز لطف‌آباد به کامیون‌های ایرانی اولویت می‌دهند و در مرزی که روزی ٢ کامیون می‌تواند عبور کند سهم کامیون‌های ترک تنها ٣ تا ٤ دستگاه است. شنر تأکید کرده در این شرایط درحالی‌که کامیون‌های ترک یک یا دو هفته در مرز منتظر هستند کامیون‌های ایرانی تا ترکمنستان می‌روند و برمی‌گردند. شنر در نهایت هم هشدار داده که مشکل به‌وجود‌آمده تنها یک موضوع در حوزه حمل‌ونقل نیست و برای صادرات ترکیه یک موضوع حیاتی به   نظر می‌رسد.

بازی به خاطر قیمت سوخت
اما آن سوی ماجرا ایران حرف‌های دیگری دارد و می‌گوید هزینه‌ای که دریافت می‌کرده نه بابت تعرفه ورود بلکه به دلیل اختلاف نرخ سوخت است.
داوود کشاورزیان رئیس سازمان راهداری در همین خصوص به خبرنگاران گفت: دولت ترکیه در اقدامی غیرقانونی نرخ عوارض عبور کامیون‌های ایرانی از مرز این کشور را در چند روز اخیر ٢بار افزایش داده که این مورد رفتاری غیرقانونی است. از طریق وزارت خارجه اعتراض خود را به ترکیه اعلام کرده‌ایم اما فعلاً اقدام متقابل نمی‌کنیم.
به گفته او براساس موافقتنامه حمل‌ونقل جاده‌ای ایران و ترکیه که در‌ سال ٥٨ امضا شده هر یک از طرفین متعهد هیچ‌گونه مالیات یا عوارض واردات یا صادرات وضع نمی‌کند. البته به جز سه استثنا یعنی عوارض استفاده از شبکه راه‌های اصلی، عوارض تأمین هزینه‌های مربوط به نگهداری و مرمت راه‌ها و‌ وجوهاتی که به‌طور یکسان جهت پوشاندن تفاوت قیمت سوخت در داخل کشور و قیمت‌های بین‌المللی آن اخذ می‌شود. و همین سومین بند است که براساس آن در این مدت ایران هزینه‌ای را از کامیون‌های ترک دریافت می‌کرده است.
به گفته کشاورزیان از گذشته نرخ سوخت در ایران یارانه‌ای بود و با دیگر کشورها تفاوت داشت و از ٢ ‌سال پیش از کامیون‌هایی که از مرز ترکیه وارد ایران می‌شدند، مابه‌التفاوت نرخ سوخت دریافت می‌شد.

به دیگران سوخت ارزان نمی‌دهیم
کشاورزیان تأکید کرد: متاسفانه همیشه طرف ترکیه‌ای دراین‌باره معترض بوده است. چندی پیش هم این کشور اعلام کرد: کامیون‌های آنها از این پس در ایران سوختگیری نمی‌کنند و با مخزن سوخت تکمیل وارد ایران می‌شوند،‌ بنابراین ایران هم مابه‌التفاوت نرخ سوخت‌ از آنها دریافت نکند. اما این خواسته منطقی نیست چون پلمب مخازن سوخت کامیون‌ها در مرز موجب ایستایی زیاد در مرزها می‌شود، همچنین کنترل پلمب هریک از کامیون‌ها هنگام خروج مشکلاتی دارد و نمی‌توان برای هر کامیون یک مامور گذاشت.
به گفته او از نظر اجرایی مسأله پلمب مخازن سوخت کامیون‌ها منطقی نیست، اصلا از کجا بدانیم که کامیون‌ها مخزن دومی نداشته باشند یا این‌که همان مخازن آنها ورودی دیگری نداشته باشد.
کشاورزیان اضافه کرد: البته آنها مخازن سوخت کامیون‌های ما را از مرز ترکیه پلمب می‌کنند تا سوخت کامیون‌ها در ترکیه به فروش نرسد. به‌هرحال پس از این‌ ترک‌ها گفتند حال که‌ با پلمب مخازن سوخت کامیون‌های آنها موافق نیستیم، مابه‌التفاوت نرخ سوخت را دریافت نکنیم.

ترک‌ها بابت بنزین گران پول هم می‌گیرند
او تأکید کرد: دلیلی ندارد که به ناوگانِ غیر، سوخت ارزان ارایه دهیم چون فضای رقابتی برای ناوگان داخلی به شدت تنگ می‌شود به‌هرحال برای مقابل‌به‌مثل ترک‌ها به ما اعلام کردند که از اول اکتبر آنها هم مابه‌التفاوت نرخ سوخت را از کامیون‌های ایرانی می‌گیرند، درحالی‌که قیمت سوخت در ترکیه بسیار بالاتر از فوب خلیج‌فارس است.

کشاورزیان ادامه داد: ایران هم با ٢٤ ساعت تأخیر در رفتاری متقابل از ساعت صفر روز شنبه هفته جاری، عوارضی متقابل برای ورود کامیون‌های ترک وضع کرد، یعنی در هر ١ کیلومتر پیمایش در کنار ٢٥ یورو مابه‌التفاوت نرخ سوخت، ٢٥ یورو هم بابت عوارض از کامیون‌های ترکیه دریافت می‌کنیم. ترک‌ها باز در اقدامی متقابل دوباره عوارض خود را برای کامیون‌های ایرانی افزایش دادند یعنی به ازای هر ١ کیلومتر پیمایش
 ٥ یورو از کامیون‌های ما عوارضی دریافت می‌کنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: از رقم  ٥ یورویی که ما از کامیون‌های ترکیه دریافت می‌کنیم،‌ ٢٥ یورو بابت مابه‌‌التفاوت نرخ سوخت و  ٢٥ یورو بابت عوارض است‌ اما ترک‌ها‌ ٥ یورو فقط بابت عوارض از کامیون‌های ما دریافت می‌کنند.