کانال پاناما: شاهراه استراتژیک جهان؛ کلید تجارت یا ابزار قدرت

تین نیوز |

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، در پی اظهارات عجیب و غیرعادی رئیس جمهور منتخب آمریکا، اتحادیه ها و سازمان های اجتماعی پاناما در اعتراض به اظهارات ترامپ درباره کانال پاناما در مقابل پارلمان این کشور آمریکای لاتین تظاهرات کردند.

یکی از سازمان دهندگان اعتراض گفت: «ما می خواهیم از این فرصت استفاده کنیم و مخالفت قاطع خود را با اظهارات ایالات متحده در مورد قصد بازپس گیری کانال خود را اعلام کنیم.»

این تظاهرات برای ابراز مخالفت با سیاست های اجتماعی دولت پاناما برگزار شد، اما شرکت کنندگان همچنین از فرصت استفاده کردند و اظهارات ترامپ را محکوم کردند. تصاویر ویدئویی معترضان را در حال سوزاندن پرچم آمریکا و پرتره رئیس جمهور منتخب آمریکا نشان می دهد.

 

کانال پاناما که توسط ایالات متحده در سال ۱۹۱۴ تکمیل شد، بر اساس توافق نامه ای در سال ۱۹۷۷ که توسط رئیس جمهور وقت ایالات متحده «جیمی کارتر» امضا شد، به پاناما بازگردانده شد. پاناما هم در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ کنترل کامل گذرگاه تجاری را به دست گرفت.

با این حال «دونالد ترامپ» رئیس جمهور منتخب آمریکا طی روزهای اخیر با اشاره به اینکه دوباره مایل است کنترل این آبراه را به دست بگیرد، جنجال به پا کرده است.  

ترامپ روز شنبه پاناما را متهم کرد که «هزینه های گزاف» از کشتی های آمریکایی می گیرد و از این کشور آمریکای مرکزی خواست که هزینه ها را کاهش دهد یا کانال را به کنترل ایالات متحده بازگرداند.

دونالد ترامپ گفت: « این کانال به پاناما داده نشده است تا از ایالات متحده، نیروی دریایی آن یا شرکت هایی که در داخل کشور ما تجارت می کنند، هزینه های عبور هنگفت دریافت کند. با نیروی دریایی و بازرگانی ما بسیار ناعادلانه و غیرعادلانه رفتار شده است. هزینه هایی که پاناما دریافت می کند مضحک است، به ویژه با دانستن سخاوت فوق العاده ای که توسط ایالات متحده به پاناما داشته است. این شکاف کامل کشور ما فورا متوقف خواهد شد.»

شاهراه استراتژیک

مشخص نیست که ترامپ چقدر تهدید خود برای بازپس گیری کنترل کانال را جدی می گیرد، گرچه این اولین باری نبود که او گفت ایالات متحده مایل است به یک توافق دست یابد. رئیس جمهور منتخب آمریکا توضیح نداد که چگونه یک کشور مستقل و دوست را مجبور به واگذاری قلمرو خود می کند.

به گزارش شبکه خبری سی ان ان، قبل از تکمیل کانال، کشتی هایی که بین سواحل شرقی و غربی قاره آمریکا حرکت می کردند باید در اطراف کیپ هورن، در انتهای جنوبی آمریکای جنوبی حرکت کنند و هزاران مایل و چندین ماه به سفر خود اضافه کنند. ایجاد گذرگاهی که آن سفر را کوتاه کند، هدف دست نیافتنی چندین امپراتوری بود که مستعمراتی در قاره آمریکا داشتند.

در اوایل قرن بیستم، رئیس جمهور وقت آمریکا «تئودور روزولت» تکمیل یک گذرگاه را در اولویت قرار داد. این قلمرو در آن زمان تحت کنترل جمهوری کلمبیا بود، اما شورش تحت حمایت ایالات متحده منجر به جدایی پاناما و کلمبیا و تشکیل جمهوری پاناما در سال ۱۹۰۳ شد. ایالات متحده و جمهوری تازه تاسیس در آن سال معاهده ای را امضا کردند که به ایالات متحده کنترل یک نوار زمینی ۱۰ مایلی را برای ساخت کانال در ازای بازپرداخت مالی داد.

این کانال در سال ۱۹۱۴ تکمیل شد و موقعیت ایالات متحده را به عنوان یک ابرقدرت مهندسی و فناوری تثبیت کرد، اما هزینه های انسانی هنگفتی به همراه داشت. حدود ۵۶۰۰ نفر در طول ساخت این کانال توسط ایالات متحده جان خود را از دست دادند. کارایی این کانال در طول جنگ جهانی دوم نشان داده شد، زمانی که از آن به عنوان یک گذرگاه حیاتی برای تلاش های جنگی متفقین بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام استفاده شد. اما رابطه بین ایالات متحده و پاناما به آرامی به دلیل اختلاف نظر در مورد کنترل کانال، رفتار با کارگران پانامایی و سوالاتی در مورد اینکه آیا پرچم ایالات متحده و پاناما باید به طور مشترک بر فراز منطقه کانال به اهتزاز درآید، از هم پاشید.

این تنش ها در ۹ ژانویه ۱۹۶۴ به اوج خود رسید، زمانی که شورش های ضد آمریکایی منجر به کشته شدن چندین نفر در منطقه کانال و قطع کوتاه روابط دیپلماتیک بین دو کشور شد. سال ها مذاکره برای یک توافق عادلانه تر منجر به دو معاهده در زمان ریاست جمهوری جیمی کارتر شد. توافقنامه ها کانال را بی طرف و برای همه کشتی ها باز اعلام کردند و کنترل مشترک ایالات متحده و پاناما بر این قلمرو را تا پایان سال ۱۹۹۹ پیش بینی کردند.

همه از طرح کارتر حمایت نکردند. در یک سخنرانی در سال ۱۹۷۶، «رونالد ریگان» کاندیدای وقت ریاست جمهوری آمریکا گفت مردم ایالات متحده «صاحبان قانونی منطقه کانال» هستند. تنش ها بر سر این کانال در اواخر دهه ۱۹۸۰ و تحت حکومت «مانوئل نوریگا» که پس از حمله ایالات متحده به پاناما به عنوان بخشی از «جنگ با مواد مخدر» از قدرت کنار گذاشته شد، دوباره بدتر شد.

مشکلات مدرن

مدت کوتاهی پس از اینکه پانامایی ها کنترل کامل کانال را در سال ۲۰۰۰ گرفتند، حجم حمل و نقل به سرعت از ظرفیت آبراه فراتر رفت. یک پروژه توسعه عظیم در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و تقریبا یک دهه بعد تکمیل شد. اما منطقه اطراف کانال با خشکسالی های شدید مواجه شده که منجر به کاهش سطح آب شده است که مانع از عملکرد صحیح آن می شود. مقامات کانال محدودیت هایی را برای تردد در نظر گرفتند و هزینه های بیشتری را برای عبور از کانال وضع کرده اند.به نظر می رسد این هزینه ها بخشی از مشکل ترامپ با کانال است.

واکنش پاناما به لفاظی ها

«خوزه رائول مولینو» رئیس جمهور پاناما، تهدید دونالد ترامپ مبنی بر بازپس گیری کنترل کانال پاناما در صورت عدم کاهش هزینه های ترانزیت به ویژه برای کشتی های آمریکایی را رد کرد.

مولینو یکشنبه در ویدئویی که در حساب کاربری «ایکس» منتشر کرد، گفت که این کانال متعلق به پاناما است. او نوشت: «به عنوان رئیس جمهور، من می خواهم دقیقا بیان کنم که هر متر مربع از کانال پاناما و منطقه مجاور آن متعلق به پاناما است و همینطور خواهد ماند. حاکمیت و استقلال کشور ما قابل مذاکره نیست.»

رئیس جمهور پاناما گفت: نرخ استفاده از کانال به صورت عمومی و در یک جلسه استماع آزاد با در نظر گرفتن شرایط بازار، رقابت بین المللی، هزینه های عملیاتی و نیازهای تعمیر و نگهداری و نوسازی این مسیر بین اقیانوسی تعیین شده است.

ترامپ همچنین مدعی شده بود که چین در مدیریت این کانال دخالت دارد.

مولینو بدون اشاره صریح به ترامپ گفت: «این کانال تحت کنترل مستقیم یا غیرمستقیم، نه توسط چین و نه توسط جامعه اروپایی، توسط ایالات متحده یا هیچ قدرت دیگری نیست. من به عنوان یک پانامایی، قویا هرگونه اظهاراتی را که این واقعیت را تحریف کند، رد می کنم.»

رئیس کشور پاناما گفت که پاناما به سایر کشورها احترام می گذارد و خواستار احترام است و امیدوار است رابطه با دولت جدید ایالات متحده هم براساس رابطه محترمانه حفظ شود.

مولینو گفت مسائل امنیتی مانند مهاجرت غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر، تروریسم و ​​جرایم سازمان یافته باید در اولویت دستور کار دوجانبه باشد. هزاران مهاجر غیرقانونی هر ساله از طریق جنگلی در پاناما راه خود را به سمت ایالات متحده در پیش می گیرند.

حمایت از پاناما

در واکنش به پیام های تهدیدآمیز ترامپ علیه پاناما، «گوستاوو پترو» رئیس جمهور کلمبیا در دفاع از این کشور آمریکای مرکزی به این پیام واکنش نشان داد. پترو در پیامی در ایکس گفت تا آخر در کنار پاناما و دفاع از حاکمیت آن خواهد بود.

پترو در حساب کاربری خود در «ایکس» نوشت: «اگر دولت جدید ایالات متحده بخواهد در مورد تجارت صحبت کند، ما به صورت رو در رو و به نفع مردم خود صحبت خواهیم کرد، اما کرامت هرگز مورد مذاکره قرار نخواهد گرفت.»

کانال پاناما یکی از مهم ترین کانال های مصنوعی جهان است که اقیانوس اطلس را به اقیانوس آرام متصل می کند. این کانال در کشور پاناما واقع شده و از سال ۱۹۹۹ تحت کنترل کامل دولت پاناما قرار دارد.

اهمیت کانال پاناما

۱. مسیر تجاری کلیدی: کانال پاناما یکی از مهم ترین شاهراه های تجاری جهان است که زمان حمل ونقل بین دو اقیانوس را به طور قابل توجهی کاهش می دهد. به جای دور زدن قاره آمریکای جنوبی از طریق تنگه ماژلان، کشتی ها می توانند از این کانال عبور کنند.

۲. کاهش هزینه ها: عبور از این کانال هزینه ها و زمان ارسال کالاها را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

۳. جغرافیای استراتژیک: این کانال به طور مستقیم در مرکز آمریکای لاتین قرار گرفته و نقش حیاتی در اقتصاد جهانی دارد.

حجم ترانزیت و ارزش آن

کانال پاناما سالانه میزبان بیش از ۱۴ هزار کشتی است که حدود ۴ درصد از تجارت جهانی را جابه جا می کنند.

در سال های اخیر، درآمد این کانال حدود ۳ میلیارد دلار در سال بوده است.

میزان بار عبوری نیز حدود ۴۰۰ میلیون تُن کالا در سال برآورد می شود.

کانال پاناما در دست آمریکا؟

چنانچه این آبراه استراتژیک جهانی در کنترل ایالات متحده قرار بگیرد، پیش بینی می شود که فواید زیر را برای این کشور قدرت طلب به همراه داشته باشد. آمریکا می تواند نفوذ بیشتری بر مسیرهای تجاری مهم داشته باشد و رقابت با چین و سایر اقتصادهای نوظهور را کاهش دهد؛ دسترسی آمریکا به کانال پاناما می تواند در مواقع بحران های نظامی یا سیاسی برای انتقال سریع تجهیزات نظامی مفید باشد؛ درآمد سالانه این کانال می تواند به اقتصاد آمریکا افزوده شود.

کانال پاناما در صورت کنترل توسط آمریکا، به این کشور امکان می دهد که به یک قدرت برتر در مدیریت تجارت جهانی، تقویت نفوذ ژئوپلیتیکی و افزایش درآمد اقتصادی تبدیل شود. با این حال، این تسلط می تواند موجب نارضایتی و بی ثباتی در کشورهای منطقه شود و چالش های دیپلماتیکی را به همراه داشته باشد.

۱. تسلط بر تجارت جهانی

کانال پاناما یکی از مهم ترین گلوگاه های تجارت دریایی جهان است. در صورت کنترل این کانال آمریکا می تواند بر مسیرهای تجاری اصلی بین آسیا، اروپا و آمریکا تسلط بیشتری پیدا کند.

امکان اعمال تعرفه های تجاری یا اولویت بندی عبور کشتی های آمریکایی، به افزایش درآمد و تقویت رقابت اقتصادی ایالات متحده کمک می کند. این امر همچنین کاهش وابستگی آمریکا به مسیرهای دیگر مانند تنگه سوئز یا مسیرهای قطب شمال را موجب می شود.

۲. افزایش درآمد اقتصادی

درآمد سالانه کانال (حدود ۳ میلیارد دلار) به خزانه دولت آمریکا اضافه خواهد شد.

کنترل بر هزینه های عبور می تواند به آمریکا اجازه دهد که قیمت های عبور کشتی ها را به نفع خود تنظیم کند و از شرکت های خارجی درآمد بیشتری کسب کند.

۳. مزایای نظامی و امنیتی

کانال پاناما می تواند به عنوان یک مسیر سریع برای انتقال نیروی نظامی و تجهیزات آمریکا بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام مورد استفاده قرار گیرد.

در مواقع بحران یا جنگ، آمریکا می تواند دسترسی کشورهای متخاصم به این مسیر را محدود کند.

همچنین در حوزه امنیت انرژی، امکان کنترل ترانزیت محموله های نفتی و گازی از طریق این کانال، آمریکا را در مدیریت منابع انرژی جهانی قوی تر می کند.

۴. تقویت نفوذ ژئوپلیتیکی

کنترل کانال می تواند موقعیت استراتژیک آمریکا در آمریکای لاتین را تقویت کند و نفوذ چین و سایر رقبا در این منطقه را کاهش دهد.

آمریکا می تواند با استفاده از این کانال، کشورهای منطقه را به توافق های تجاری و سیاسی خاص سوق دهد.

۵. کاهش رقابت چین

چین یکی از بزرگ ترین کاربران کانال پاناما است و سرمایه گذاری های گسترده ای در منطقه دارد. با کنترل این کانال، آمریکا می تواند مانع دسترسی چین به این مسیر کلیدی شود و فشار اقتصادی و تجاری بر چین وارد کند.

خطرات برای آمریکای جنوبی و مرکزی

۱. کاهش استقلال منطقه ای: بازگشت کنترل کانال به آمریکا می تواند به کاهش نفوذ و استقلال کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی منجر شود.

۲. نارضایتی عمومی و بی ثباتی سیاسی: تسلط آمریکا ممکن است اعتراضات و تنش های سیاسی در منطقه ایجاد کند.

۳. اختلال در تجارت: کشورهای منطقه ممکن است برای استفاده از این کانال مشمول محدودیت ها و تعرفه های بیشتری شوند، که به اقتصاد محلی آسیب می زند.

کانال پاناما نه تنها یک مسیر تجاری استراتژیک برای جهان است، بلکه نمادی از استقلال و حاکمیت کشور پاناما محسوب می شود. هرگونه تغییر در کنترل این کانال، پیامدهای اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیکی مهمی به همراه خواهد داشت.

اظهارات ترامپ تازه ترین نمونه از ابراز تمایل رئیس جمهور منتخب برای به دست آوردن، یا تهدید به تصرف یا تجاوز به قلمرو متعلق به یک قدرت خارجی دوست است.

ترامپ از زمان انتخابش در نوامبر، «جاستین ترودو» نخست وزیر کانادا را با پیشنهاد این که کشورش به پنجاه و یکمین ایالت آمریکا تبدیل شود، مورد تمسخر قرار داده است.

ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود بارها ایده خرید گرینلند از دانمارک را مطرح کرد. گرچه دولت این جزیره گفته است که آنجا برای فروش نیست، اما به نظر نمی رسد ترامپ منصرف شده باشد. طی روزهای گذشته رئیس جمهور منتخب آمریکا در حالی که گزینه مدنظرش به عنوان سفیر در دانمارک را اعلام می کرد، دوباره این ایده را احیا کرد.

دونالد ترامپ هنگام اعلام این انتخاب گفت: «برای اهداف امنیت ملی و آزادی در سراسر جهان، ایالات متحده آمریکا احساس می کند که مالکیت و کنترل گرینلند یک ضرورت مطلق است.»