سند جامع«مدیریت بازسازی تهران پس از وقوع زلزله»تدوین می شود

به گزارش «تهران سما»، مهندس تورج فرهادی در این نشست گفت: هدف از تشکیل این جلسه استفاده از نظرات راهبردی متخصصان علمی و اساتید مدیریت بحران برای کسب نگاهی جامع¬ و دقیق در تدوین سند جامع «مدیریت بازسازی تهران پس از وقوع زلزله» است که‌ می‌تواند هنگام‌ بروز بحران و متناسب‌ و منطبق با شرایط‌ بحران، سریعاً‌ به‌ مرحله اجرا درآید.

وی با تأکید بر این که هرچه‌ برنامه ریزی های پیشگیرانه، جامع‌تر و دقیق تر باشد، هنگام‌ بروز بحران فرصتهای‌ بهتری‌ برای‌ حل‌ موفقیت‌آمیز مشکلات وجود خواهد داشت، اظهار کرد: مدیریت بحران، فرآیندی شامل برنامه‌ریزی اجرایی و اقدامات عملیاتی است که توسط دستگاه های دولتی، غیردولتی و عمومی در جهت مدیریت عملیات و بازسازی و بازتوانی مناطق آسیب‌دیده صورت می‌پذیرد تا شرایط را در اسرع وقت به وضعیت عادی بازگرداند.

فرهادی با اشاره به این که بحران عبارت‌ است‌ از "وضعیتی‌ که‌ نظم‌ سیستم‌ اصلی‌ یا قسمت¬هایی‌ از آن‌ را مختل‌ کرده‌ و پایداری‌ آن‌ را برهم‌ زند"، گفت: با وجود اینکه‌ هیچ‌ بحرانی‌ شبیه‌ بحران¬های‌ دیگر نیست‌، لیکن‌ مشابهت¬های قابل‌ ملاحظه‌ای‌ بین‌ بحران¬ها وجود دارد که کشف‌ و درک‌ این‌ تشابهات‌ کلیدی، جهت‌ برنامه‌ریزی‌ برای‌ رویارویی‌ با بحران و تخفیف‌ اثرات‌ سوء آن‌ ضروری‌ است و وظیفه‌ مدیریت‌ بحران، اتخاذ تصمیمات‌ موثر براساس‌ اطلاعات‌ صحیح‌ در جهت‌ کاهش‌ خسارات‌ و کنترل‌ سریع‌ بحران است.

نیازمند " سناریوی ارتباطات بحران" هستیم

قائم مقام معاون شهردار تهران با تأکید بر این که پیشگیر از بحران به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر، کار مشترک دولت و مردم است و علاوه بر فرهنگ غنی، نیاز به باور قلبی در بین آحاد جامعه دارد، خاطر نشان کرد: آنچه‌ می‌تواند لحظات‌ بسیار حساس‌ و تعیین‌ کننده‌ بحران را مدیریت‌ کند این‌ است‌ که‌ گروه¬های‌ مختلف‌ بدانند از آنها چه‌ انتظاری‌ می‌رود و چه‌ کاری را باید انجام‌ دهند و از چه‌ کاری‌ باید پرهیز کنند، چرا که این‌ امر آنها را قادر می‌سازد که‌ با خونسردی‌ کامل‌ عمل‌ کنند و در کار خود موفق‌ شوند.

وی با اشاره به این که تراکم زیاد جمعیت و بافت نامطلوب شهری در بسیاری از مناطق تهران، کار امدادرسانی و کمک به بازماندگان حادثه را در مواقع بحران بسیار دشوار خواهد ساخت، افزود: در این شرایط، برنامه¬ریزی برای پیشگیری و کاهش مخاطرات حاصل از بحران¬ها و یا به عبارت ساده، مدیریت ریسک بسیار ضروری و تنها راه چاره به نظر می رسد.

‌فرهادی با تأکید بر این که اصلی¬ترین کاری که در این خصوص باید صورت بگیرد، مدیریت واحد و جلب مشارکت همگانی است، گفت: با تعیین جایگاه و شفاف‌¬سازی وظایف و مسئولیت‌های دولت، بخش خصوصی، تشکل¬های مردم نهاد و عموم مردم ، باید همه اقشار مردم در این خصوص احساس مسئولیت کرده و پاسخگو باشند و ‌افراد و دستگاه¬های مختلف‌ باید از قبل‌ نقش‌ خود را در سناریوی‌ بزرگ‌ ارتباطات‌ بحران بشناسند و بر اساس آن نقش خود را ایفاء کنند.

آماده¬سازی شهر برای مقابله با پدیده بحران

در ادامه جلسه محمد رضا آقایی در بخشی از سخنان خود با اشاره به سند جامع«مدیریت بازسازی تهران پس از وقوع زلزله» ، گفت: طرح این مسئله بر اساس تکالیف طرح جامع بوده است و نوع نگاه آن، آماده¬سازی شهر برای مقابله با پدیده بحران و همچنین پیشنهاد استقرار تأسیسات و تجهیزات شهری در موقعیت های مختلف از شهر به منظور پیشگیری از آسیب های وارده می باشد.

مدیر کل شهرسازی و طرح های شهری مهمترین موضوع بعد از زلزله را خلاء در تصمیم گیری مدیریتی دانست و خاطر نشان کرد: این مسئله هم موجب تأثیرات منفی روحی و روانی شهروندان می شود و هم به دلیل از دست رفتن زمان و سرمایه موجب تشدید آسیب های وارده از بحران می گردد چرا که بسیاری از ارگانها و سازمانهایی که آمادگی امداد رسانی در موقع بحران را دارند به دلیل نداشتن برنامه مشخص نمی دانند در چه مسیری قرار بگیرند و اقدام نمایند.

وی با اشاره به این که وجود برنامه مدون و قابل اجرا، مشکلات ناشی از تصمیمات مدیریتی آنی را بسیار کاهش می دهد، اظهار کرد: به عنوان مثال در هنگام بحران مسئله امداد و نجات را داریم و بدنبال آن نحوه اسکان بازماندگان حادثه، از سوی دیگر اقدام در خصوص بسیاری آسیب ها ضروری می باشد مانند ساماندهی اجساد باقی مانده که رسیدگی به آن بسیار اهمیت داشته و می تواند آسیب های حاصل از شیوع بیماریها را کاهش دهد.

آقایی با تأکید بر این که مدیریت شهری تهران خواهان آن است که در کنار طرح جامع، سندی داشته باشد که بر اساس آن، قسمتهایی از شهر را که قابلیت مکان یابی تأسیسات و تجهیزات شهری را داشته باشند شناسایی و به عنوان راهنمایی پیش روی برنامه ریزان قرار دهد، افزود: به کمک این سند راهبردی می¬شود شرایطی ایجاد کرد که در لحظه بحران، مهندسان برنامه¬ریز شهری و حوزه های اجرایی بدانند، چه اقدامهایی لازم و بهترین فضاها و امکانات برای آن اقدامها کجا می تواند باشد؟

وی با بیان این که اگر به عنوان مثال در این خصوص پتانسیل های اراضی شهر شناسایی شده باشد در هنگام وجود بحران بهترین موقعیت برای اسکان افراد و یا ساماندهی اجساد مشخص میگردد، گفت: علاوه بر آن لازم است موقعیت های پر خطر نظیر مخازن آب وزارت نیرو و یا پمپ بنزینها شناسایی شوند تا بتوان از تشدید آسیبهای وارده جلوگیری کرد.

مدیر کل شهرسازی و طرح های شهری در ادامه خاطرنشان کرد: لازم است تمامی سازمانها، ایده¬های آرمانی خود را به صورت سند مکتوب نمایند و در اختیار کارشناسان قرار دهند و شهرسازان بر اساس هدایت ها و اسناد راهبردی به این موارد دست یابند .

مردم ژاپن الگوی پسا بحران هستند

در ادامه دکتر محمد مهدی محمودی از چهره های شاخص شهرسازی و معماری ایران و استاد یار برجسته دانشگاه تهران که در این نشست حاضر بود، ضمن اشاره به تجارب زلزله¬های گذشته کشور ایران و مقایسه آن با زمین لرزه های ژاپن، اظهار کرد: زلزله مهیب اخیر ژاپن با قدرت نزدیک به 9 ریشتر، بی‌گمان از بزرگترین زمین لرزه‌های تاریخ بشر است به ‌ویژه آن که هم¬زمان با این زلزله، سونامی سهمگینی با امواجی به ارتفاع 10 متر، بنادر این کشور را در هم کوبید و حدود 1200 نفر را به کشتن داد.

دکتر محمد مهدی محمودی با اشاره به مهم¬ترین اقداماتی که پس از وقوع زلزله 9 ریشتری ژاپن صورت گرفت، گفت: از مهم‌ترین اقدامات ضروری بعد از وقوع زمین لرزه، بازسازی و تعمیر زیرساخت‌ها و تأسیسات اصلی و حیاتی مناطق به‌خصوص آب، برق، گاز و ارتباطات بودکه در این زمینه اتاق بحران دولت ژاپن با تأمین بودجه و اعتبارات و ابلاغ به دستگاه‌های دولتی، درصدد رفع این مشکلات برآمد.

محمودی با بیان این که دولت ژاپن با استفاده از گروه‌های داوطلب مردمی، رسانه‌ها و متخصصان روانشناسی در امر کاهش اثرات روحی و روانی زلزله و ایجاد شور و نشاط اجتماعی اقدامات لازم را به‌عمل ‌آورد، افزود: دولت با استفاده از متخصصان و وزارتخانه‌های مرتبط با حوزه بحران، نسبت به برآورد میزان خسارات اقتصادی و مالی وارد شده و اقدام و با اتخاذ تدابیر لازم از بروز مشکلات و بحران‌های اقتصادی جلوگیری نمود.

وی با اشاره به روحیه همکاری، همیاری، خود ساختگی و احساس مسئولیت مردم ژاپن در هنگام بروز این بحران، گفت: بر اساس گزارش‌های رسانه‌های گوناگون هیچگونه رفتار زننده و خشن از سوی مردم دیده نشده است

و از همه مهم¬تر، غارت و تجاوز و تعدی پس از زلزله سهمگین ژاپن از سوی مردم دیده نشده است.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: مردم منطقه زلزله‌زده ژاپن، تنها اقلام مورد نیاز روزانه‌ خود را تهیه می‌کردند و تلاشی برای انبار کردن آذوقه نداشتند.

سانحه به مثابه تیغ جراحی ضعف ها را آشکار می¬کند

در ادامه جلسه آقای دکتر علیرضا فلاحی در بخشی از سخنان خود با بیان این که "بازسازی" یک تخصص است و با "خانه¬سازی" و "شهرسازی" تفاوت¬های بنیادین دارد، افزود: هنگامی رویارویی با بحران، غالباً افرادی که موجبات فاجعه را فراهم کرده¬اند، سرزنش می¬شوند در صورتی که به تدریج بر همگان آشکار می¬شود که حداقل 90 درصد مسائل و مشکلات، قبل از سانحه به خوبی نمایان بوده است و در واقع سانحه به مثابه تیغ جراحی ضعف هایی که در بناهای موجود، بافت¬های شهری، زیرساخت¬های جامعه و سیستم برنامه¬ریزی در گذشته وجود داشته¬اند را آشکار می¬سازد.

این دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی افزود: رشد جمعیت، ساخت و سازهای غیر مقاوم، ضعف شبکه¬های زیرساختی، تراکم غیر اصولی، مجاورت سازه های سازگار و ناسازگار، تمرکز گرایی، کاربری های ناایمن، فقر اقتصادی و فرهنگی، درآمدهای پایین و حاشیه نشینی از جمله مصادیق ایجاد و تشدید بحران در شهرهای بزرگ همچون تهران است.

وی با اشاره به اهمیت نگاه همه جانبه به مقوله مدیریت بحران و بازسازی پس از آن، گفت: یکی از مهمترین و موثرترین مراحل مدیریت بحران، بازسازی است که البته از نظر زمانی طولانی‌ترین و حساس¬ترین مرحله مدیریت بحران به شمار می‌رود و شامل بازسازی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی است.

فلاحی با بیان این که آنچه در حوزه بحران از اهمیت ویژه ای برخوردار است پیشگیری و پیش بینی¬است که می¬تواند تا حد زیادی از خسارت¬های احتمالی بکاهد، افزود: مدیریت حوادث غیرمترقبه، باید بتواند بحران را قبل، حین و بعد از سانحه کنترل نماید و تمامی تحقیقات، برنامه-ریزیها و تدارکات، می¬بایست قبل از سانحه صورت گیرد تا بواسطه آن بتوان آمادگی لازم را جهت کنترل هنگام و بعد از سانحه به عمل آورد.

وی با اشاره به اهمیت مقوله مهم تأمین سرپناه پس از سانحه، گفت: باید توجه داشت که مردم پس از زلزله نه تنها بی¬ساختمان می¬شوند، بلکه بی خانمان می¬شوند و این به آن معناست که مردم پس از سانحه، نه تنها محیط زندگی و سکونت و محل کسب و کار خود را نابود شده می¬بینند، بلکه بخشی از خاطرات خویش را نیز ویران شده می یابند.

تهیه اطلس پهنه های گسلی تهران

فاطمه صالح معاون پیشگیری و کاهش خطر پذیری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز در این نشست با بیان اقدامات راهبردی و پیشگیرانه این سازمان، گفت: انجام مطالعات و به ‌روز رسانی ریز پهنه‌بندی لرزه‌ای شهر تهـران، انجام مطالعات طرح جامع کاهش خطر‌پذیری لرزه‌ای و مدیریت بحران شهر تهران، ارتقای سیستم واکنش اضطراری در 72 ساعت اول پس از وقوع زلزله در تهران و ظرفیت سازی جهت کاهش خطرپذیری لرزه‌ای و مدیریت بحران شهر تهران از جمله اقداماتی است که در این خصوص صورت گرفته است.

فاطمه صالح با اشاره به تهیه "اطلس اماکن و تأسیسات واقع در پهنه¬های گسلی شهر تهران"، افزود: این اطلس شامل 206 شیت نقشه به انضمام جداول توصیفی مربوط به هر نقشه می¬باشد و دربرگیرنده حدود 100 لایه اطلاعاتی شامل کلیه اماکن و مراکز اداری، تجاری، امنیتی، عمومی، امدادی، خدماتی، تفریحی و شریان های حیاتی مستقر در پهنه های گسلی و قنوات شهر می باشند که به منظور پیش¬بینی راهکارهای پیشگیرانه و کاهش خطرپذیری در مواقع بحران، شناسایی و به سازمان¬ها و نهادهای مسئول ارائه شده است.

وی با بیان تمهیداتی که برای کاهش خسارات جانی و مالی شهروندان تهرانی صورت گرفته است، گفت: اهداف کاربردی این طرح، عبارت از ترویج فرهنگ خودامدادی و دگرامدادی، تمرکززدایی مدیریت بحران، توانمند سازی مردم محلی، مقاوم‌سازی و جایگزینی ساختمان‌های عمومی موجود، ترویج مقاوم‌سازی ساختمان‌های خصوصی موجود، بهبود کیفیت ساخت و ساز، اجرای طرح‌های نوسازی بافت فرسوده به منظور کاهش اثرات بحران، تدارک محل‌های تخلیه امن منطقه‌ای و تجهیز آنها، مقاوم‌سازی و جایگزینی پل‌های واقع در شبکه معابر اصلی، مقاوم‌سازی تأسیسات و شبکه آبرسانی، نصب سیستم کنترل مرکزی برای شبکه توزیع گاز طبیعی، نصب سیستم کنترل مرکزی برای شبکه توزیع گاز طبیعی است که به منظور برنامه ریزی های پیشگیرانه قبل از وقوع بحران پیش بینی شده است.

صالح با اشاره به ایجاد سامانه "آزمایشی هشدار سریع زلزله شهر تهران"، افزود: نصب و راه اندازی 4 ایستگاه پایشی شتاب¬نگاری بر روی بخش فعال گسل "مشا" در محدوده شمال شرق تهران، طراحی و راه اندازی آزمایشی سیستم اعلام هشدار زلزله در مرکز فرماندهی و ستاد مدیریت بحران شهر تهران، اعلام هشدار به نهادهای مسئول و ارائه دهنده خدمات شهری مانند مترو جهت واکنش اضطراری سریع و مناسب و اعلام هشدار عمومی به شهروندان جهت اطلاع از وقوع زلزله های احتمالی از دیگر فعالیتهای صورت گرفته در این حوزه است.