از حوادث تلخ یاد بگیریم
دبیر هیئت دولت دوازدهم در تازه‌ترین یادداشت با اشاره به زلزله کرمانشاه به طرح سوال پرداخته است: درچنین حوادثی در آینده آیا برخورد موفق‌تری با آن خواهیم داشت؟
وبلاگ محسن حاجی میرزایی-زلزله اندوهبار کرمانشاه موجب جان باختن تعدادی از هموطنان عزیز، مجروح شدن تعدادی دیگر و تخریب گسترده کاشانه مردمی و زیرساخت‌های عمومی و واحدهای تولیدی شد.
بلافاصله متولیان امر نسبت به ساماندهی امور و رسیدگی به وضعیت آسیب‌دیدگان و ترمیم خرابی‌ها اهتمام می‌کنند. امید است با بهره‌گیری از تجربه پیشین این فرآیند سریعتر و بهتر انجام شود.
اما در این میان دو نکته است که شاید این روزها گوش‌های بیشتری آماده شنیدن آن باشند و شرایط برای تبدیل این نکته‌ها به تصمیم‌هایی برای بهبود امور بیشتر از قبل فراهم باشد. نکته نخست نقش بیمه‌هاست. در تجربه‌های جهانی در چنین رویدادهایی بیشترین بار بر دوش شرکت‌های بیمه است، در حالی که ما در وقایع اینچنینی به ندرت شاهد میدان‌داری و نقش‌آفرینی بیمه‌ها هستیم.از یک‌سو تمایل به بیمه کردن خانه مسکونی در برابر حوادث چندان رواج ندارد و ازسوی دیگر با سوق‌دادن همه مسئولیت‌ها در بروز حوادث اینچنینی به دولت نقش جایگزین بیمه‌ها به دولت منتقل می‌شود و هزینه‌هایی که باید ازسوی بیمه‌ها پرداخت شود به هزینه‌های عمومی تحمیل می‌شود. البته طبیعی است که دولت جانشین همه کاستی‌های متداول در جامعه است اما به‌تدریج باید امور به روال منطقی‌تری سوق یابد.
وقتی بیمه‌ها مسئولیت پیدا می‌کنند به دلیل حمایت از منافع بنگاهی خود مراقبت‌های موثرتری را بر فرآیند احداث و نگهداری ابنیه به کار می‌گیرند و به‌جای سازوکارهای اداری کند و ناکارآمد برای چنین مراقبت‌هایی این بیمه‌ها هستند که برای حمایت از منافع خود از تمام ظرفیت‌شان استفاده خواهند کرد. دولت تنظیم‌گر و نه متصدی ماموریت دارد زمینه تحقق چنین وضعیتی را تسهیل کند. صداوسیما و رسانه‌های دیگر نیز ماموریت دارند سطح آگاهی و بلوغ اجتماعی مردم در این امور را ارتقا بخشند.
با شکل‌گیری بهینه این فرآیند همه طرفین موضوع بهره‌مند می‌شوند؛ مردم با سرعت بیشتر و کرامت افزونتر از جبران خسارت‌ها بهره‌مند می‌شوند و بیمه‌ها نیز از توسعه و گسترش بیشتری برخوردار می‌شوند و سهم بیشتری در توسعه کشور بر دوش می‌گیرند و دولت‌ها نیز از تحمیل هزینه‌هایی که ناگزیر در نبود این سازوکارها باید از محل منابع عمومی تامین کنند آسوده می‌شوند و امکان تمرکز بیشتر بر ایفای نقش‌های مدیریتی و نظارتی خود پیدا می‌کنند.برای توسعه بیمه‌ها از یک‌سو نیازمند ارائه بسته‌های جذاب و اطلاع‌رسانی کامل بیمه‌ها و ازسویی ایفای نقش راهبردی دولت در حمایت از نقش بیمه‌ها و ایجاد ضرورت‌های مناسب هستیم.
در تمامی مواردی که از تسهیلات بانکی برای ساخت خانه استفاده می‌شود بانک‌ها برای تضمین بازپرداخت تسهیلات بر لزوم بیمه‌بودن تاکید می‌کنند و چنین ضرورت‌هایی را می‌توان به کشاورزان و دامداران نیز توسعه داد و در موارد بروز حوادث خاطر آسوده‌تری لااقل از حیث تامین خسارت‌ها داشت.نکته دوم اینکه این روزها مباحث گوناگونی درباره کیفیت نامطلوب سازه‌ها به‌ویژه در بخش دولتی انجام شد و متاسفانه با سوءبرداشت از برخی فرمایش‌های رئیس‌جمهوری و معاون اول به سرعت در صدد سیاسی‌کردن آن برآمدند.
بدون تردید هر ساختمانی در این سطح به وسیله پیمانکاری ساخته شده و ازسوی ناظران فنی مورد نظارت قرار گرفته و در سازوکارهایی نیز جواز پایان کار دریافت کرده و امروز روز حساب‌کشی از همه کسانی است که مسئولیت داشتند به‌طور کامل مراقبت کنند و امروز در برابر قصور یا تقصیرهای احتمالی باید پاسخگو باشند.
نباید به گونه‌ای عمل شود که با متهم‌کردن همدیگر ذمه کسانی که به‌طور کامل درگیر این موضوع است بری شده و مورد غفلت قرار گیرد. اگر یک بار و با تمام قاطعیت همه این مسئولیت‌ها مورد بازرسی دقیق قرار گیرد و افراد خطاکار مجازات شوند به‌طور قطع در آینده این نقش‌ها با کیفیت بیشتر و مسئولیت‌پذیری جدی‌تری انجام خواهد شد.
گفته حکیمانه‌ای است که اگر زمین خوردی، دستکم زمانی که از زمین برمی‌خیزی، چیزی ارزشمند از زمین بردار. خسارت زلزله و داغ آن بر جان ما نشست. اما خسارت بیشتر آن است که از این حوادث تلخ یادگیری نداشته باشیم. حال سوال اینجاست: در صورت وقوع چنین حوادثی در آینده آیا برخورد موفق‌تری با آن خواهیم داشت؟
