زیرساخت های صادرات ضعیف است؛ انتظار تأمین واگن های صادراتی ۱۵ ساله شد

به گزارش تین نیوز به نقل از بازار،  انتظار حل مشکل تأمین واگن و رفع کمبود در این زمینه حالا به ۱۵ سال رسیده و از عمر چندین دولت گذشته است.

خراسان رضوی دروازه ورود کشورهای آسیای میانه به دالان ارتباطی شرق به غرب است اما این ظرفیت هنوز به دلیل ضعف در برخی از زیرساخت ها مانند کمبود واگن های صادراتی لنگ می زند.

صادرکنندگان نمونه خراسان رضوی در کنار تلاش برای افزایش کمی و کیفی صادرات، با مشکلاتی مواجه هستند که انتظار دارند مسئولان نسبت به رفع آن ها اقدام کنند. دولت سیزدهم اگرچه در مدت زمان صدارت خود سعی داشته تا بر توسعه روابط تجاری و دیپلماسی بیفزاید اما بنا بر گفته بسیاری از فعالان اقتصادی به دلیل ضعف برخی از زیرساخت ها مانند کمبود واگن های صادراتی؛ مشکلات تعهد ارزی و قوانین خلق الساعه روند صادرات با کندی و رخوت همراه شده است.

داستان کمبود واگن

کشورهای آسیای مرکزی به لحاظ زیرساخت ریلی وضعیت مناسبی دارند، اما یک تفاوت عمده وجود دارد؛ این که خطوط ریلی کشورهای آسیای مرکزی با خطوط ریلی اروپایی کاملاً متفاوت است و تنها بوژی ها و واگن های تولیدی این کشورها قادر به تردد در این مسیرها هستند.

دلیل این تفاوت به جنگ جهانی بازمی گردد که اتحاد جماهیر شوروی برای این که بتواند در جنگ با اروپایی ها جلوی ورود قطارهای جنگی اروپا به خاک خود را بگیرد خطوط ریلی اش را تغییر داد و این میراث تا به امروز ماندگار شده است.

بنابراین برای تردد ریلی در این کشورها صادرکنندگان کالا ناچار هستند از واگن های ترکمنستانی و ازبکستانی یا قزاقستانی استفاده کنند؛ یعنی تاجر که می خواهد از مرز سرخس محموله خود را به این کشورها ببرد باید منتظر یک واگن ترکمنستانی خالی باشد تا بتواند محموله خود را به این کشورها صادر یا ترانزیت کند.

تا حدود چهار سال پیش راه آهن کشور، متولی تأمین واگن های صادراتی و مراوده با طرف ترکمنستانی بود، اما در سال ۹۷ به درخواست برخی تاجران خراسانی تهیه واگن های صادراتی به بخش خصوصی واگذار شد و عملاً راه آهن از وظیفه حاکمیتی خود شانه خالی کرد و تنها صدور مجوز را بر عهده گرفت و چرخه و بازاری جدید برای اجاره واگن های صادراتی دایر شد

اکنون تاجران برای صادر کردن و ترانزیت کالای خود به کشورهای آسیای مرکزی باید به یک شرکت خصوصی درخواست بدهند تا واگن را از طرف ترکمنستانی تأمین کند که این فرایند به ایجاد بازار غیررسمی و به ادعای رئیس کمیسیون تجارت اتاق مشهد، بازار سیاه دلالی منجر شده است که در آن مبالغ دلاری خلاف قانون مطالبه و مراوده می شود که در هیچ سند رسمی ثبت نمی شود.

کالاهای بر زمین مانده

رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی دراین باره به بازار می گوید: ۱۵ سال است که حوزه صادرات استان با مشکل کمبود واگن برای حمل محصولات صادراتی مواجه است اما تاکنون مشکل واگن صادراتی حل نشده است.

محمدحسین روشنک اذعان می کند: درخواست ما این است که وزارت راه و شهرسازی تأمین واگن برای صادرات را وظیفه خود دانسته و در این زمینه وارد عمل شود.

رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی استان معتقد است: تأمین واگن برای صادرات و ترانزیت، وظیفه راه آهن است و دولت معمولاً جاهایی را که برایش هزینه دارد و بخواهد از زیر آن شانه خالی کند به بخش خصوصی واگذار می کند.

وی توضیح می دهد: چهار سال پیش عده ای از تاجران یک درخواست«ناشیانه» به وزارت راه و شهرسازی دادند که واگن های صادراتی آزادسازی شود لذا این افراد اکنون خود واگن اجاره می دهند، اما مسئله اینجاست که راه آهن بودجه واگن ها را از دولت می گیرد، اما در تأمین واگن ها مسئولیتی متقبل نمی شود و وزارت راه از این درخواست ناشیانه، سوءاستفاده کرد.

این فعال تجاری در خصوص سایر مشکلات که همواره بر سر راه صادرکنندگان وجود دارد نیز توضیح می دهد: مسئولان باید مشکل ارز را یک بار برای همیشه حل کنند؛ دولت یا بگوید دریافت ارز، آزاد است یا صادرکننده باید مابه التفاوت ریالی آن را بپردازد، زیرا وضعیت کنونی و بازی کردن با ارز، تنها به سود قلم های طلایی است.

روشنک ابراز می کند: امروز حجم قابل توجهی کالا برای صادرات به آسیای میانه ازجمله تاجیکستان وجود دارد که به دلیل کمبود یا نبود واگن معطل مانده است لذا برای توسعه مراودات تجاری نیازمند توسعه زیرساخت ها و رفع موانع متناسب با همکاری های بین المللی هستیم.

رئیس گروه تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی اظهار می کند: اکثر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، به خراسان رضوی دسترسی دارند و در صورت تحقق تفاهم نامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا، یقیناً استانی که در این زمینه بیشترین بهره را می برد، خراسان رضوی است. بنابراین اگر این تفاهم نامه منجر به افزایش صادرات کشور شود، حتماً خراسان رضوی در افزایش صادرات نقش اساسی دارد و این موضوع مستلزم تأمین و بهبود زیرساخت هاست.

ضعف زیرساخت های صادراتی کشور

رئیس اتاق مشترک ایران و افغانستان در خراسان رضوی نیز با اشاره به مشکلات حوزه صادرات می گوید: مشکل کمبود واگن برای حمل کالای صادراتی هنوز وجود داشته و این دغدغه برای صادرکنندگان از بین نرفته است.

سید هادی نبی زاده با اشاره به این موضوع که هزینه حمل ونقل کالای صادراتی بسیار گران است اظهار کرد: اگر مسئولان نمی توانند واگن را تأمین کنند باید اجازه دهند واگن از کشورهای دیگر وارد شود.

وی ادامه داد: افغانستان یک ظرفیت مغتنم برای اقتصاد استان ما به شمار می آید و بخشی از پتانسیل هایی که امروز در عرصه تولید و صادرات خراسان رضوی شکل گرفته، در پیوند با تعاملات تجاری و اقتصادی دو کشور است.

وی بابیان اینکه مشکلات صادرکنندگان این استان در سطح ملی است و هیچ مشکلی در ارتباط با دستگاه های اجرایی مسئول در حوزه صادرات استان ندارند افزود: مشکل اصلی ضعف زیرساخت های صادراتی کشور است که در این زمینه دچار عقب ماندگی هستیم.

نبی زاده به مشکلات صادرکنندگان به ویژه صادرکنندگان نمونه خراسان رضوی اشاره و بیان کرد: به سبب سختگیری های بیش ازحد در داخل کشور، بعضاً بسته بندی محصولات صادراتی ما قابل رقابت با بسته بندی صادراتی کشورهای دیگر نیست، از سوی دیگر کمک دولت به صادرکنندگان برای حضور در نمایشگاه های خارجی کاهش یافته است در حالی که صادرکنندگان باید برای حفظ بازار خود در این نمایشگاه ها حضورداشته باشند.

این فعال تجاری از مسئولان می خواهد تا یک بار برای همیشه وضعیت ایفای تعهدات ارزی صادرکنندگان را تعیین تکلیف کنند، به گفته نبی زاده چرا باید در برابر افغانستانی هایی که کالای ایرانی را به ریال خریداری و به کشور خود می برند، صادرکنندگان ایرانی صادرات به افغانستان را به صورت دلاری انجام دهند؟

وی اذعان کرد: سال های سال است که صادرکنندگان خراسان رضوی درخواست صادرات ریالی به افغانستان رادارند اما هنوز بانک مرکزی تصمیم خود را دراین باره اعلام نکرده است.

موقعیت خراسان رضوی

خراسان رضوی با وسعت ۳۹۴ هزار و ۶۱۱ کیلومترمربع، پنجمین استان پهناور کشور است که با ترکمنستان ۵۳۱.۶ کیلومتر و با افغانستان ۳۰۲ کیلومتر مرز مشترک دارد. این استان در مسیر تجارت خارجی با کشورهای آسیای میانه قرارگرفته است و افغانستان نخستین هدف صادراتی و تجاری خراسان رضوی به شمار می رود، این استان دارای پنج گمرک در دوغارون، لطف آباد، باجگیران، سرخس و مشهد و ۲ بازارچه مرزی باجگیران و دوغارون است که مراودات داخلی و خارجی استان با کشورهای دیگر از این گمرک و بازارچه های مرزی انجام می گیرد.

پتانسیل ارزشمند و بازار بزرگی در حوزه اوراسیا فراهم است که کمتر بر روی آن متمرکز بوده ایم و باید این فرصت را مغتنم بشماریم و توامان بازارهای هدف این استان را نیز توسعه ببخشیم.

در حوزه راه آهن رقابتی بین چند کشور در افغانستان ایجادشده است و ایران و ازبکستان و ترکمنستان در حال بهره گیری از سهم ریلی خود از خاک کشور افغانستان هستند لذا در این راستا باید کمیته ویژه فعال سازی راه آهن خواف - هرات متشکل از افرادی زبده و توانمند تشکیل شود تا با در نظر گرفتن همه جوانب بهره برداری سریع تر از این خط ریلی را دنبال کنند.