◄ سرگردانی مشتریان؛ اولین پیامد خروج رنو از ایران
بهار سال جاری بود که زمزمه‌های ترک ایران توسط فرانسوی‌ها به گوش رسید؛ همان زمانی که هر یک از فرانسوی‌های طرف قرارداد با ایران باید به فکر عمل به تعهدات خودرویی خود در مقابل ایران می‌بودند اما ضرب‌الاجل‌های آمریکایی اجازه هر نوع تصمیم‌گیری برای آنها را سخت کرده بود.
نرگس رسولی: بهار سال جاری بود که زمزمه‌های ترک ایران توسط فرانسوی‌ها به گوش رسید؛ همان زمانی که هر یک از فرانسوی‌های طرف قرارداد با ایران باید به فکر عمل به تعهدات خودرویی خود در مقابل ایران می‌بودند اما ضرب‌الاجل‌های آمریکایی اجازه هر نوع تصمیم‌گیری برای آنها را سخت کرده بود.
پژو، رنو، سیتروئن طرف‌های قرارداد خودرویی ایران با فرانسوی‌ها زمانی ساز خود برای رفتن از ایران را کوک کردند که آمریکا رسمی و غیررسمی تهدید کرده بود که قراردادهایش با برندهای همکار ایران را تحت جریمه‌های سنگین قرار می‌دهد. پژو که پیش از این هم ساز رفتنش کوک شده بود و در دور قبلی تحریم‌ها بی‌خداحافظی همکار ایرانی‌اش را تنها گذاشته بود به راحتی بازار را ترک کرد و زودتر از دفعه قبل چمدان‌های ترک ایران را به فرودگاه امام برد.
در این میان البته سیتروئن همکار دیگر فرانسوی و البته پژویی جاده مخصوصی‌ها کمی با تعلل در مورد ترک ایران صحبت کرد و حتی با مصاحبه‌های امیدوار‌کننده اعلام کرد که حداقل به تعهداتی که در مقابل پیش‌فروش‌های انجام شده دارد عمل کرده و بعد ایران را ترک خواهد کرد. اما در عمل این وعده‌ها در حد حرف باقی ماند و سیتروئن هم بدون اینکه حتی یک دستگاه از خودروهای C۳ خود را به مشتریان تحویل دهد تهران را به مقصد پاریس ترک کرد.
رنو ماند و ساز رفتن و ماندن؛ سازی که از سوی مدیران ارشد فرانسوی هر بار که عنوان می‌شد از طرف همکاران ایرانی ساختمان سعادت‌آباد رد می‌شد تا نشان دهد رنو یار همیشگی باقی می‌ماند. حتی رنویی‌ها در بیانیه‌ای اعلام کردند که یار ایران می‌مانند و به روال سابق که در ایران ماندند و سعی کردند خدمت‌رسانی کنند این بار هم خواهند ماند و همکار جاده مخصوصشان را ترک نمی‌کنند.
بیانیه‌ای که هر چند خیال رنوسواران را راحت می‌کرد اما خبر از پشت پرده بقا به شرط باز ماندن دفتر و استفاده از پوئن‌های بعدی را می‌داد. رنویی که پیش از این و در دور قلبی تحریم‌ها هم در ایران ماندند اما تولیدشان بسیار محدود شد و خدمات رنویی در ایران همانند دیگر خدمات‌رسانی‌ها تعریف چندانی نداشت و مشکلات بانکی و... موجب شد تا این خودروساز فرانسوی تنها به مدد روشن نگاه داشتن چراغ دفتر تهران در روزهای پسابرجام از قدرت چانه‌زنی بیشتری در مقابل رقیب فرانسوی‌اش در ایران برخوردار باشد.
اما گویا این بار تحریم‌ها حتی اجازه روشن ماندن چراغ دفتر تهران را هم به رنویی‌ها نمی‌دهد و رنویی‌ها چراغ خاموش ساز رفتن را کوک کردند. سازی که ماه‌هاست کوک شده اما به خاطر نگه داشتن روابط در سکوت پیش می‌رفت. رنویی‌ها اگر چه برای ماندن در ایران دست به تعدیل گسترده نیرو زدند اما ظاهرا کاهش سود فروش موجب شده تا مدیران پاریس‌نشین به تهرانی‌ها اعلام کنند که امکان ادامه همکاری وجود ندارد و بهتر است تلاشی برای روشن نگه‌داشتن چراغ دفتر تهران نکنند؛ موضوعی که مورد تأیید برخی مدیران رنو در ایران قرار گرفته و در گفتگو با «حمل‌ونقل» اعلام کردند که تعدیل نیرو در بدنه دفتر تهران به مدیران رده بالا رسیده است.
و حالا دو ماه بعد از شروع تحریم‌های خودرویی آمریکا کاهش ۶ درصدی سود فروش رنو، در حالی رفتن را به ماندن اولویت بخشیده که تکلیف خودروهای فرانسوی تولیدی داخل تکلیفشان مشخص نیست. رنویی‌ها که پیش از این تأکید کرده بودند که قطعات مورد نیاز خودروهای تحت برندشان را تأمین کنند اما خبرهای رسیده حکایت از عدم تأمین قطعات و توقف تولید دارد. موضوعی که می‌تواند خطوط تولید مشترک را به طور کامل متوقف کرده و خودروسازان داخلی که این روزها با زیان‌های چند هزار میلیارد تومانی دست و پنجه نرم می‌کنند را متضررتر از قبل کند.
درد خودروسازان
یکی از مدیران خطوط تولید مشترک با رنو در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: «با ادامه تحریم‌ها و شروع تحریم‌های خودرویی، ورود قطعات به خطوط تولید کاهش چشمگیری داشت و موجب شد خروجی خطوط تولید کاهش قابل توجهی داشته باشد. هر چند که به نظر می رسید این روال قابل کنترل است و با تأمین قطعات می‌توان به تعهدات پاسخ گفت اما با تداوم نرسیدن قطعات مخصوصا قطعات خودروهای تازه تولید که هنوز داخلی‌سازی نشده‌اند تولید برخی خودروها به صفر رسیده و موجب شده تا تعهدات خودروسازان داخلی روی هم انباشته شود.»
وی با اشاره به اینکه علاوه بر تولید و عمل به تعهدات پیش‌فروشی نگرانی بعدی تأمین قطعات برای دوران خدمات پس از فروش است ادامه داد: «در حال حاضر نگرانی ما تنها تولید نیست، بلکه باید توجه داشته باشیم که خودروسازان تعهد تأمین قطعات تا ۱۰ سال را دارند و زمانی که هم اکنون ما امکان تأمین قطعات برای تولید را نداریم قطعا برای خدمات هم به مشکلات جدی‌تری مواجه خواهیم بود و رسما مشتریان در یک شرایط غیرقابل پیش‌بینی قرار می‌گیرند. در حقیقت این روال به وجود آمده ایمنی خریداران خودروهای مشترک با خارجی‌ها را نشانه گرفته است.»
در توضیح بیشتر می‌گوید: « عدم تولید به‌موقع خودرو یک درد خودروساز است اما عدم پاسخ‌گویی به خدمات پس از فروش دردی بزرگ‌تر است چرا که ممکن است با ایجاد بازار سیاه و بازار قاچاق عده‌ای به سمت تأمین قطعات بی‌کیفیت از بازارهای غیرقانونی بروند که ممکن است جان سرنشینان خودروها را به مخاطره بیندازد.»
برزخ رنوسواران
چندی پیش بود که یکی از اعضای انجمن قطعه‌سازان با اشاره به همین روند از عدم امکان تولید ساندور خبر داده بود و حتی اعلام کرده بود که مشکلات خودروسوارن رنو افزایش خواهد یافت. بدعهدی که به غیر از ساندرو گریبان دیگر تولیدات رنو در ایران همچون خانواده تندر ۹۰ را هم گرفته و به غیر از این محصولات خدمات پس از فروش سایر خودروهای تولیدی این برند را متأثر خواهد کرد.
حسنی از فعالان بازار خودرو در گفتگو با خبرنگار ما در مورد دردسرهای جدید رنوسازان و بازار این خودرو می‌گوید: «اگر چه بازار خودروی ایران غیر قابل پیش‌بینی‌ترین بازار است و هر زمان که تولید خودرویی متوقف شده یا کاهش تولید داشته است بازار خرید آن افزایش چشمگیری داشته و متقاضیان به سمت خرید آن رفته‌اند در حالی که در بازار جهانی اصولا خودروهایی که مشکل تأمین قطعه دارند یا به هر دلیل از خطوط تولید خارج می شوند خریدار کمتری دارند. به همین جهت به نظر می‌رسد در هفته‌های آینده با گسترش خبرها در مورد خروج رنو باید شاهد تغییرات قیمتی در بازار این خودروها باشیم.»
وی در پاسخ به این که اتحادیه معتقد است بازار دیگر کشش افزایش قیمت ندارد گفت: «در طی هفته‌های گذشته هم با وجود اخبار متفاوتی که در مورد کاهش قیمت‌ها به گوش رسید اما بازار خرید و فروش شاهد تغییرات خاصی نبود، پس نمی‌توان تمام اظهارنظرها را به بازار تسری داد و انتظار داشت آن طور که پیش‌بینی می‌شود اتفاق افتد. »
این فعال بازار همچنین با اشاره به این تعهدات خودروسازان داخلی ادامه داد: « در حال حاضر مشکل اصلی گریبان داخلی سازهای همکار با فرانسوی‌ها را گرفته است چرا که آنها با وجود زیان‌های انباشته‌شان باید پاسخگوی تعهدات فروش خود نیز باشند که می‌تواند آنها را بسیار متضرر کرده و بدنام کند.»
خریداران متضرر
صمدی یکی دیگر از فعالان بازار لوازم یدکی نیز با اشاره به برزخی که مقابل خریداران خودروهای رنو قرار گرفته است می‌گوید: «در حال حاضر بسیاری از کسانی که پیش از این خودروهای همکار با رنو را پیش‌خرید کرده بودند نگران از عدم تعهد خودروسازان داخلی هستند و مشخص نیست که تکلیف این گروه چیست که البته سکوت خودروسازان در مورد این موضوع نیز خود جای تأمل دارد. بسیاری از نمایندگی‌ها اعلام می‌کنند ممکن است کار به جایگزینی خودرو برسد اما سؤال اینجاست تا چه زمانی قرار است چوب ترک همکاران اروپایی را خریداران داخلی بخورند.»
وی ادامه می‌دهد: «قطعا ماجرای ترک رنو و پژو در بلندمدت زیان‌های بیشتری را گریبانگیر بازار خودرو ایران می‌کند و کم کم موج خروج به بازارهای جانبی رسیده و کار را به جایی رسانده که بازار لوازم یدکی بیشتر از بازار خودرو بلبشو شده است و هیچ‌کس هم پاسخگوی آن نیست. پیش از این حداقل روی تولید داخل تمرکز می‌کردیم و قطعات را از طریق قطعات‌سازان داخلی تأمین می‌کردیم اما با شرایطی که قطعات‌سازان دارند نمی‌توان حتی به تأمین قطعات مورد نیاز رنوسواران از داخلی‌ها هم امیدوار بود.» این فعال بازار قطعه و لوازم یدکی تأکید می‌کند: «در ماه‌های گذشته که هنوز بحث خروج رنو جدی نشده بود با افزایش قیمت خودرو بازار لوازم یدکی هم دستخوش تغییر شد و بسیاری از قطعات با رشد قیمتی مواجه شدند که قابل جبران نیست حال با شرایط جدید و عدم تأمین برخی قطعات اصلی که حتی خودروسازان را نیز مجبور به توقف خطوط تولید کرده است بعید نیست عده‌ای با قاچاق، دلال‌بازی و رانت‌های خاص با واردکردن قطعات در بازار به سرمایه برسند.»
