دوپینگ تولید خودرو مقطعی است؟
تولید خودرو در کشور طی ۸ ماه‌سپری شده از سال، روند سینوسی داشته است. در شرایطی که آمار مهر به شهریور افت ۵/ ۱۲درصدی را نشان می‌دهد، شاهد هستیم که آمار تولید آبان‌ماه به نسبت مهر حکایت از رشد تولید ۶/ ۲۷ درصدی دارد. این اتفاق را در ماه‌های دیگر نیز شاهد بودیم.
تولید خودرو در کشور طی ۸ ماه‌سپری شده از سال، روند سینوسی داشته است. در شرایطی که آمار مهر به شهریور افت ۵/ ۱۲درصدی را نشان می‌دهد، شاهد هستیم که آمار تولید آبان‌ماه به نسبت مهر حکایت از رشد تولید ۶/ ۲۷ درصدی دارد. این اتفاق را در ماه‌های دیگر نیز شاهد بودیم.
در ماه‌های اردیبهشت و شهریور شاهد رشد تولید به نسبت ماه پیش از آن بودیم، در حالی که در سایر ماه‌ها افت تولید ماهانه تجربه شد. در همه جای دنیا این حرکت سینوسی تا حدود زیادی به بخش تقاضا برمی‌گردد، این در شرایطی است که در ایران افت و خیز تولید می‌تواند صدها دلیل و منطق داشته باشد. با توجه به وضعیت کنونی بازار، مشخص است که تقاضا برای خودرو همچنان بالاست حال آنکه خودروسازان قادر به پاسخگویی به نیاز مشتریان نیستند.
اما افت و خیز تولید از یکسو نشان‌دهنده سیاست‌گذاری و فرآیند تصمیم‌سازی در این بخش توسط مسوولان صنعتی است و از سوی دیگر هنر خودروسازان را در تولید با توجه به اعمال تحریم‌های بین‌المللی به تصویر می‌کشد. حال این سوال مطرح است که پس از آبان‌ماه که با صعود در تولید همراه بوده در باقی ماه‌های مانده به پایان سال خودروسازان چگونه عملکردی خواهند داشت؟ آیا تولید باز هم با افت و خیز همراه خواهد بود؟
هر چند رشد تولید در آبان امسال به نسبت مهر اتفاق افتاده، اما همچنان شاهد هستیم که تولید ۸ ماهه امسال به نسبت ۸ ماهه ۹۷ افت ۲/ ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد. بنابراین شرکت‌های خودروساز همچنان از میزان تولید سال گذشته خود عقب هستند. اما رشد تولید ماهانه در آبان‌ماه این امید را به‌وجود آورده تا در صورت ادامه‌دار بودن این روند در ماه‌های باقی مانده تا پایان سال، افت تولید خودرو به نسبت مدت مشابه سال گذشته کاهشی شود.
اما برای بررسی روند تولید شرکت‌های خودروساز ابتدا نگاهی می‌اندازیم به دلایلی که به‌طور کلان روی وضعیت تولید خودروسازان اثرگذار است. در میان این دلایل بی‌شک بازگشت تحریم‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. تحریم‌ها علاوه بر اینکه شرکت‌های خودروساز داخلی را از ادامه همکاری با شرکای بین‌المللی محروم کرد، سبب شد تا روند تامین قطعات وارداتی مختل شود. در کنار ایجاد اختلال در تامین قطعات از منابع خارجی، تامین مواد اولیه مورد نیاز شرکت‌های قطعه‌ساز برای تولید قطعاتی که از طریق زنجیره قطعه‌سازی برای خودروسازان تامین می‌شد نیز تا حدودی مختل شده است.
اما تنها تحریم‌ها در مسیر تولید خودرو دست‌انداز ایجاد نکرد، عامل دیگری که در این مدت سبب کند شدن حرکت خودروسازان در جاده تولید شده است را می‌توان در میان مباحث تامین نقدینگی خودروسازان جست‌و جو کرد. در شرایطی که رضا رحمانی وزیر صمت در بهمن ماه سال گذشته همراه با رشد تولید خودرو خبر از تداوم آن داد اما شاهد بودیم که این اتفاق تنها در اسفند تکرار شد. رشد تولید در بهمن و اسفندماه بی ارتباط به تزریق نقدینگی ۴ هزار میلیارد تومانی به زنجیره خودروسازی در آن مقطع نیست. اتفاقی که قرار بود در سال جاری با تزریق ۸۴۴ میلیون یورو نیز تداوم داشته باشد، اما با توجه به چالشی که میان فعالان حاضر در زنجیره خودروسازی با مسوولان ارشد بانک مرکزی در ارتباط با نرخ سود بازپرداخت این تسهیلات به وجود آمد، عملا پرداخت آن به کما رفته است.
عوامل موثر در رشد تولید ماهانه
اما چه اتفاقاتی سبب شده تا خودروسازان بتوانند رشد تولید ۶/ ۲۷ درصدی را در آبان به نسبت مهر امسال رقم بزنند. در این ارتباط حسن کریمی‌سنجری کارشناس خودرو به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شرکت‌های خودروساز به‌صورت سنتی در نیمه دوم سال به نسبت ۶ ماه ابتدایی از آمار تولید بهتری برخوردار هستند. آن‌طور که این کارشناس می‌گوید یکی از دلایل این مساله را باید در کاهش روزهای تعطیل سال جست‌و‌جو کرد. در نیمه اول همواره خودروسازان در دو مقطع خطوط خود را تعطیل می‌کنند. بازه تعطیلی اول مربوط به تعطیلات نوروز است و بازه دوم مربوط به تعطیلات دو هفته‌ای شرکت‌های خودروساز می‌شود. این دو مقطع عملا سبب می‌شود خودروسازان در ۶ ماه ابتدایی سال، تنها ۵ ماه تولید داشته باشند.
کریمی‌سنجری احتمال مقطعی بودن رشد تولید خودرو در آبان به نسبت مهر را رد نمی‌کند. این کارشناس می‌گوید این احتمال وجود دارد که خودروسازان تصادفا رشد تولید را تجربه کرده باشند. عواملی مانند تزریق نقدینگی مقطعی یا تامین مقطعی قطعات و مواد اولیه از گمرک به‌عنوان دلایل رشد تولید تصادفی مورد توجه این کارشناس قرار دارد. بحث تغییر در ترکیب محصولات شرکت‌های خودروساز نیز عامل دیگری برای رشد آبان‌ماه تعبیر می‌شود. کریمی‌سنجری می‌گوید خودروسازان توانسته‌اند در این مدت تا حدودی محصولات مونتاژی را که دیگر امکان تولید آنها وجود ندارد با دیگر محصولات تولیدی جایگزین کنند. این کارشناس می‌گوید: به نظر می‌رسد توجه به داخلی‌سازی که به‌عنوان رویکرد اصلی سیاست‌گذار کلان خودرو از تیرماه در دستور کار قرار گرفته، روی وضعیت تولید خودروسازان تاثیر مثبت گذاشته است.
نقش داخلی‌سازی قطعات مورد استفاده در خطوط تولید مورد توجه مازیار بیگلو نیز قرار گرفته است. دبیر انجمن قطعه‌سازان و مجموعه‌های خودرو به خبرنگار ما می‌گوید آنچه سبب بهبود تولید آبان به نسبت مهر شده است را باید در نتیجه رسیدن داخلی‌سازی برخی قطعات جست و جو کرد. اتفاقی که باعث شد خودروسازان بتوانند روند تولید خود را بهبود بخشند. بیگلو وضعیت حاکم بر خودروهای ناقص را مثال می‌آورد و می‌گوید در حالی که شرکت‌های خودروساز در تیرماه نزدیک به ۲۰۰ هزار خودروی ناقص را در کف پارکینگ‌های خود داشتند اما حالا علاوه بر کاهش تولید محصولات ناقص بخش قابل توجهی از خودروهای موجود در پارکینگ را تکمیل و به مشتریان تحویل داده‌اند. به گفته بیگلو در حال حاضر تعداد خودروهای ناقص در پارکینگ دو خودروساز به زیر ۲۵ هزار دستگاه رسیده است.
این فعال قطعه‌ساز معتقد است چنانچه بخواهیم در ماه‌های پیش‌رو شاهد تدوام این روند باشیم باید به نوعی نقدینگی را به شرکت‌های خودروساز تزریق کنیم. زیرا مباحثی مانند داخلی‌سازی در صورت تزریق نشدن نقدینگی عقیم می‌ماند. دبیر انجمن قطعه‌سازان می‌گوید دولت باید یک تصمیم‌گیری جدی در زمینه تامین نقدینگی شرکت‌های خودروساز انجام دهد یا امکان تزریق نقدینگی از مسیر تسهیلات‌گیری را برای آنها فراهم کند یا اینکه با آزادسازی قیمت اجازه دهد خودروسازان خود منابع مالی مورد نیاز را از طریق فروش محصولات به قیمت حاشیه بازار تامین کنند.
