راهکار بخش خصوصی برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل
حوزه حمل‌و‌نقل یکی از پایه‌های اساسی توسعه کشور به شمار می‌رود که تقویت زیرساخت‌های آن می‌تواند در پیشرفت همه‌جانبه کشور نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
حوزه حمل‌و‌نقل یکی از پایه‌های اساسی توسعه کشور به شمار می‌رود که تقویت زیرساخت‌های آن می‌تواند در پیشرفت همه‌جانبه کشور نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
به گزارش «صما» زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی چهارگانه کشور در دولت پیشین با توجه به زمینه‌ها، محدودیت‌ها و ظرفیت‌هایی که از گذشته به ارث رسیده بود، فراز و فرودهایی داشته است. در این گزارش به این مسئله پرداخته می‌شود که در حوزه زیرساخت حمل‌و‌نقل، دولت گذشته چگونه عمل کرده است و چه چشم‌انداز و پیشنهادی برای فعالیت دولت دوازدهم در این زمینه می‌توان ارائه کرد.
در این زمینه با تعدادی از اعضای اتاق بازرگانی گفتگو کردیم تا برآورد آنها از عملکرد دولت در حوزه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل را جویا شویم.
دولت در حوزه حمل‌و‌نقل به ویژه ناوگان هوایی کارنامه خوبی دارد
مجتبی بهاروند، نائب رئیس کمیسیون حمل‌و‌نقل، لجستیک و گمرک اتاق بازرگانی نخستین فردی است که پاسخگوی سئوالات خبرنگار «صما» می‌شود. وی با بیان اینکه برای ارزیابی عملکرد دولت روحانی ابتدا باید وضعیتی که دولت را تحویل گرفت، میزان درآمد نفتی و شرایط حاکم را در نظر بگیریم، می‌گوید: برای نمونه در دولت‌های نهم و دهم حدود 800 میلیارد دلار نفت فروخته شد اما با توجه به پول و بودجه‌ای که در دست داشت، آنچنان که باید و شاید به زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل خیلی توجه نشد.
بهاروند با یادآوری اینکه روحانی با وضعیتی دولت را تحویل گرفت که بدهی‌های زیادی داشت و پولی هم در بساط نداشت، تصریح می‌کند: اگر با این نسبت به مقایسه بپردازیم، دولت یازدهم در بحث ریلی، جاده‌ای و نوسازی ناوگان هوایی کارنامه قابل قبولی داشته است.
البته به باور وی، دولت یازدهم در بحث نوسازی ناوگان جاده‌ای و کامیونی کارنامه خیلی قابل قبولی را نداشته است اما در مجموع با توجه به امکاناتی که داشتند، زیرساخت‌های کلی بد نبودند.
250 هزار کامیون نیاز به بازسازی دارند
نائب رئیس کمیسیون حمل‌و‌نقل، لجستیک و گمرک اتاق بازرگانی همچنین با اظهار اینکه ایران نسبت به کشورهای همسایه از نظر جاده‌ای شرایط مناسبی دارد، یادآور می‌شود: اما عقب افتادگی ما در بحث ناوگان جاده‌ای است که به شدت فرسوده بوده و عمربالای 20 سال دارند به گونه‌ای که ایران سالانه نیاز به نوسازی 250 هزار کامیون دارد که 500 هزار شغل مستقیم و 2 میلیون شغل غیر مستقیم ایجاد می‌کند.
بهاروند در عین حال تاکید می‌کند: همانگونه که در حوزه هوایی اولویت بر نوسازی ناوگان گذاشته شد باید در حوزه جاده‌ای نیز در نوسازی ناوگان را اولویت بدهند.
دولت یازدهم موفق در نوسازی ناوگان هوایی
وی که نوسازی ناوگان هوایی را اقدام مثبت و موفق دولت یازدهم می‌داند، می‌گوید: با در نظر گرفتن شرایط جهانی، تحریم‌ها و روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا می‌توان دولت یازدهم را موفق ارزیابی کرد.
نائب رئیس کمیسیون حمل‌و‌نقل، لجستیک و گمرک اتاق بازرگانی همچنین در ارزیابی خود از حوزه ریلی، این بخش را دارای شرایط مناسبی اعلام و تصریح می‌کند: فقط باید بحث مدیریت را عوض کنیم زیرا تا زمانی که حمل‌و‌نقل ریلی تحت مدیریت سیستم دولتی است اصلا موفق نیست بنابراین باید آن را عوض کنیم.
اما اینکه در حوزه حمل‌و‌نقل دریایی چه وضعیتی داریم را وی فقط به گفتن این جمله بسنده می‌کند که: دریایی متاسفانه ضعیف است و باید بیشتر روی آن کار شود.
به صورت مساوی به زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی توجه شود
بهاروند همچنین در پاسخ به اینکه چه انتظاراتی از دولت دوازدهم دارد نیز اینگونه می‌گوید: اینکه چه انتظاراتی از دولت دوازدهم داریم نیز قطعا باید شرایط آن را در نظر بگیریم اما انتظار داریم به صورت مساوی به زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی به‌ویژه نقص در نوسازی ناوگان جاده‌ای و کامیونی دولت پیشین، توجه ویژه‌ای کند.
وی همچنین این انتظار را از دولت جدید دارد که بر اساس مدل‌های جهانی، کشورهای همسایه تسهیلات مناسبی را به حوزه حمل‌و‌نقلی بدهد.
نوسازی ناوگان هوایی از مواهب زیرساختی دولت یازدهم است
سیده فاطمه مقیمی، عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی نیز در گفتگو با «صما»، با اظهار اینکه اتفاقات خوبی در حوزه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل در دولت یازدهم افتاده است، می‌گوید: اتفاق خوبی که افتاده بحث توافق‌نامه‌های پس از جریان تحریم و رفع موانع است که آخوندی بسیار هوشیارانه بحث‌های مربوط به تامین و شرایط خرید ن بناوگان هوایی را جلو برد.
وی با بیان اینکه این رویکرد منجر به نوسازی ناوگان هوایی و افزوده شدن تعدادی هواپیما به سیستم شد، تصریح می‌کند: این امر در حمل‌و‌نقل هوایی مسافر و همچنین امنیت جان مسافران کمک شایانی کرد و این از مواهب خوبی است که به عنوان زیرساخت در دولت یازدهم اتفاق افتاد.
مقیمی در عین حال اظهار امیدواری می‌کند: نگاه بهتری به این جریان در حوزه‌های حمل‌و‌نقل جاده‌ای، ریلی و دریایی نیز شود تا بتوانیم شاهد زیرساخت‌های مطلوب‌تری در شرایط دولت دوازدهم باشیم.
وی برای بهبود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی در دولت دوازدهم نیز انتظاراتی دارد و می‌گوید: انتظار می‌رود که آخوندی با تجربیات قبلی خود به روشی دیگر و با کمک گرفتن از پارلمان بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی و همچنین استفاده از متخصصان در مجموعه‌های لایه‌های مدیریتی خود به صورت فزاینده‌تر و استفاده از مشاورانی که مقبولیت این کار را داشته باشند، بهتر از قبل بتوانند راهکارها و دیدگاه‌های بهتری را برای اجرایی شدن کارها ارائه کنند.
دولت یازدهم در توسعه فعالیت‌های حمل‌و‌نقلی رشد داشته است
در ادامه با سید ابوالفضل بهره‌دار، رئیس انجمن مهندسی حمل‌و‌نقل ایران نیز گفتگو می‌کنیم. وی در ارزیابی از دولت یازدهم نسبت به دوره‌های قبل، می‌گوید: دولت یازدهم رشد نسبتا بهتری به وضعیت قبل در خصوص توسعه فعالیت‌های حمل‌و‌نقلی داشته است.
بهره‌دار با بیان اینکه در دولت یازدهم به ویژه در شاخص‌های مربوط به شبکه ریلی تلاش بسیار خوب صورت گرفته است، اضافه می‌کند: دولت یازدهم از حالت رکودی که در حمل بار ریلی وجود داشت خارج شده است.
وی با یادآوری اینکه باید به چند نکته اصلی توجه کرد، اظهار می‌کند: ابتدا باید برای توسعه حمل‌و‌نقل عمومی در کشور برنامه‌ریزی خاصی انجام شود که در این راستا وزارت کشور، شهرداری و وزارت راه و شهرسازی با هم برای حل نیازهای عموم جامعه تلاش کنند.
لزوم داشتن نگاه واحد بین وزارت کشور، وزارت راه و شهرداری
بهره‌دار با تاکید بر اینکه این رویکرد اصلی باید در برنامه توسعه ششم دیده شود و فقط بخشی به آن نگاه نشود، می‌گوید: در دولت دوازدهم با این رویکرد همه مسئولان می‌تواند در حوزه حمل‌و‌نقل به نگاه واحدی در راستای کمک‌رسانی برای توسعه فراگیر در کشور برسند.
رئیس انجمن مهندسی حمل‌و‌نقل ایران تاکید می‌کند: باید ظرفیت‌سازی‌های لازم در این بخش، تامین منابع مورد نیاز، دو خطه کردن خطوط ریلی و برقی کردن بخشی از امور را در برنامه‌ها داشته باشیم و اینها نکاتی است که باید در دولت یک بار برای همیشه جدی به آن توجه شود.
به باور بهره‌دار همه مسئولان باید حول این محور قرار بگیرند که برای توسعه شبکه حمل‌و‌نقلی اعم از ریلی، دریایی، هوایی و جاده‌ای اتفاق نظری ایجاد شود و همه از وزارت کشور و شهرداری‌ها به میدان بیایند.
وی معتقد است که باید بین شهرداری و دولت آشتی تمام قد صورت بگیرد تا بتوانند از ظرفیت‌های هم استفاده مطلوب کرده و یکدیگر را پشتیبانی کنند.
بهره‌دار با بیان اینکه باید توسعه حمل‌و‌نقل عمومی به طور جدی دنبال شود، می‌گوید: باید از توسعه مترو در کلان شهرها حمایت کنیم همچنین باید شبکه ریلی کشور به همه استان‌ها متصل شود تا مناطق محروم نیز بتوانند جاذبه‌های تامین بار داشته باشند که البته همدان اخیرا به این شبکه وصل شده است.
لزوم توجه به گلوگاه‌های خطوط بین شهری
وی همچنین با تاکید بر اینکه باید به گلوگاه‌های خطوط بین شهری و مرمت جاده‌ها نیز بیشتر توجه شود، تصریح می‌کند: باید آزادراه تهران- شمال بعد از 25 سال به نتیجه برسد و اگر نیازهای خاصی وجود دارد تامین شود و همه زمانی را برای تمام شدن این پروژه بگذراند.
رئیس انجمن مهندسی حمل‌و‌نقل ایران همچنین اظهار می‌کند: در بخش فرودگاهی نیز باید به تناسب ظرفیت‌های موجود در جامعه و شرایط بین‌المللی توجه ویژه‌ای کنیم.
باید از فضای پساتحریم بهره‌برداری بیشتری در حوزه حمل‌و‌نقل کرد
اما اینکه در دولت گذشته و وزارت آخوندی چقدر به این موارد توجه شده، سئوالی است که بهره‌دار اینگونه به آن پاسخ می‌دهد: بحث تحریم را بیش از یک سال است که پشت سر گذاشته‌ایم و همکاری‌های بین‌المللی شروع شده است بنابراین باید از قابلیت‌های موجود در این زمینه استفاده کنیم اما متاسفانه از این فضای به وجود آمده بهره‌برداری لازم را نکرده‌ایم.
وی پیشنهاد می‌دهد: زمینه‌های مناسب اقتصادی ایجاد شود که در این زمینه باید وزارت امور خارجه بخش‌های اقتصادی و دیپلماسی خارجی را فعال‌تر از گذشته انجام دهد زیرا اگر این ارتباطات برقرار و بسترسازی شود و اقبال به استفاده از سرمایه خارجی و تامین نیازهای داخلی نباشد این اقدامات محقق می‌شود.
در بخش راه‌آهن خودکفا هستیم
بهره‌دار با بیان اینکه در بخش راه‌آهن خودکفا هستیم، می‌گوید: مهندسان ما توان ساخت قابل توجهی دارند و ما رکورد داریم که سالانه هزار کیلومتر خط ساخته شود اما متاسفانه این را نمی‌بینیم و باید از این توان ساخت فنی و مهندسی داخل استفاده کرد.
البته به باور وی در بخش جاده‌ای نیز مهندسان بسیار مجربی داریم که می‌توانند سرآغاز رفع تمام مشکلات موجود باشند.
بهره‌دار با اظهار تاسف از اینکه هنوز بخش خصوصی در کشور ما جا نیفتاده و نقشه راه واحد برای استفاده از ظرفیت‌های آن وجود ندارد، می‌گوید: هنوز دولت با بخش خصوصی آشتی کامل نکرده این در حالی است که پیشران همه فعالیت‌های اقتصادی در دنیا بخش خصوصی است و این بخش همه ظرفیت‌سازی‌ها را انجا می‌دهد و کلان اقتصاد را در اختیار دارد و می‌تواند بهترین شیوه را اعمال کند.
رئیس انجمن مهندسی حمل‌و‌نقل ایران با بیان اینکه ابتدا باید ببینیم که چقدر از ظرفیت بخش خصوصی در کشور استفاده کرده‌ایم، تصریح می‌کند: برای اینکه بخش خصوصی همه فعالیت‌ها را به خوبی انجام بدهد باید حاشیه سود مناسب داشته باشد بنابراین باید ابتدا باید برای آنها حاشیه سود لازم را ایجاد کرد و سپس بر عملکردشان نظارت کرد و از تقویت، هدایت و حمایت‌شان غافل نشد.
وی در عین حال اذعان می‌کند: انتظاری که از دولت دوازدهم در حوزه حمل‌و‌نقل داریم این است که لینک مناسبی بین همه بعدهای حمل‌و‌نقلی را به جد دنبال و ایجاد کند به این ترتیب که بخش جاده‌ای سهمی برای بخش ریلی بگذارد اما متناسب با این قضیه شبکه ریلی باید خود را آماده کند برای تامین بار بیشتر با تناسباتی که بین جاده و ریل وجود دارد.
دولت دوازدهم نگاه مثبتی به حوزه توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل دارد
وی با بیان اینکه روحانی و آخوندی نگاه مثبت به این مسائل را دارند، می‌گوید: اما آنچه دارد اتفاق می‌افتد متناسب با این نگاه‌ها، گفته‌ها و برنامه‌ها هنوز انجام نشده و نیاز است که مجلس، دولت را در بخش‌های اجرایی کمک کنیم و سپس دولت بخش خصوصی را حمایت و کمک و آنها را پیشران فعالیت‌های اقتصادی کند.
این بار با شریفات دیگر عضو اتاق بازرگانی گفتگو می‌کنیم. وی مشکل اصلی حوزه حمل‌و‌نقل را نقدینگی بیان می‌کند و می‌گوید: تا زمانی که سود بانکی 18 درصد و تورم بالا باشد هیچ کار توسعه‌ای در حوزه هیچ صنعتی نمی‌توان انجام داد زیرا سرمایه‌گذاری نمی‌تواند ورود پیدا کند بنابراین تا زمانی که این مسئله حل نشود هیچ صنعتی رونق نمی‌گیرد.
کاهش سود بانکی و تورم، راهی برای توسعه صنعت حمل‌و‌نقل
شریفات در عین حال با تاکید بر اینکه باید بانک‌ها وام 4 درصد به سرمایه‌گذاران بدهند، تصریح می‌کند: چیزی که برای بازرگان و تاجر مورد محاسبه است سوددهی بانک و بدهی‌های معوقه هستند اگر این ساماندهی شود و 10-11 درصد شود، می‌توانند خود را بالا بکشند اما الان همه در شیب قرار گرفته‌اند؛ علاوه بر این باید به شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت‌های مفید انجام می‌دهند، نگاه مثبتی ایجاد شود.
وی برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل پیشنهاد می‌دهد: زمینه‌ها را برای ورود بخش خصوصی به حوزه حمل‌و‌نقل با کاهش سود بانکی و تورم فراهم کرد.
به باور وی برای موفقیت حوزه زیرساخت حمل‌و‌نقل باید مردم و بخش خصوصی را وارد میدان و مشکل نقدینگی و سود بانکی را حل کنند زیرا ضربه‌ای که می‌خوریم از سود و تورم بالاست و اگر بتوانیم آن را متعادل کنیم، بعد می‌توانیم بررسی کنیم که کجای کار می‌لنگد؛ آیا فرد، کننده کار نیست یا استراتژی خوبی تعریف نشده که آن فرد با پولی که دارد نتوانسته است کاری انجام بدهد.
