◄ تعرفه دسترسی به شبکه ریلی از یکم تیرماه لازم‌الاجرا است
تعرفه دسترسی به شبکه ریلی که از یکم تیرماه جاری لازم‌الاجرا شده به‌نحوی تنظیم شده است که بیش‌ترین تاثیر را بر ارتقای بهره‌وری شبکه و ناوگان ریلی داشته باشد و همچنین مهم‌ترین ابزار انگیزشی برای شفافیت تعهدات راه‌آهن و شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی در قالب تنظیم قراردادهای دوجانبه دسترسی به شبکه باشد.
نگهداری خطوط ریلی پر هزینه است، در این راستا شرکت راه‌آهن نسبت به کسب درآمد از طریق دریافت حق دسترسی اقدامات لازم را انجام می‌دهد تا بتواند به این وسیله از شبکه حمل‌ونقل ریلی و تاسیسات و امکانات آن با رعایت مقررات و ضوابط خاصی بهره‌برداری کند.
به گزارش تین‌نیوز، خدمات حمل‌ونقل ریلی شامل سرویس‌های مرتبط با امور ناوگان و شبکه، امور پایانه‌های تعمیرات، امور بهره‌برداری از ناوگان و پشتیبانی‌های فنی و مهندسی، سیستم‌های کنترل و ناوبری قطار، تجهیزات و سرویس‌های فنی تعمیر و نگهداری شبکه ریلی و سرویس‌های ارتباطی (مخابراتی) و علائم است.
درآمدهای حاصل از دریافت حق دسترسی به شبکه، به بهسازی و بهینه‌سازی خطوط ریلی اختصاص می‌یابد. درواقع در قطارهای باری تعرفه‌های حق دسترسی در قالب 80 درصد مالک و 20 درصد راه‌آهن دریافت می‌شود؛ یعنی 80 درصد این هزینه را مالک واگن و 20 درصد آن را راه‌آهن پرداخت می‌کند.
تعرفه بهره‌برداری از شبکه ریلی کشور به‌منظور عبور یک یا چند واگن به‌صورت باردار یا خالی از روی شبکه ریلی بر حسب وزن، ظرفیت و طول واگن، طول و ابعاد کالای بارگیری شده در واگن‌های ویژه، مسیر حرکت، شرایط مسیر و دیگر عوامل موثر در این راستا و همچنین سرویس‌های ارتباطی تعیین می‌شود.
این تعرفه با تصویب وزیر راه‌وشهرسازی و به موجب آیین‌نامه‌ای که توسط هیات مدیره راه‌آهن تهیه می‌شود، لازم‌الاجرا است.
نکته مهم این است که نرخ بهره‌برداری از شبکه ریلی باید به گونه‌ای تعیین شود که ضمن تامین هزینه‌های بهره‌برداری از شبکه در بخش ریلی برای صاحبان کالا و سرمایه‌گذاران نسبت به دیگر شقوق حمل‌ونقل مزیت رقابتی داشته باشد.
تعرفه دسترسی به شبکه ریلی که از یکم تیرماه جاری لازم‌الاجرا شده به‌نحوی تنظیم شده است که بیش‌ترین تاثیر را بر ارتقای بهره‌وری شبکه و ناوگان ریلی داشته باشد و همچنین مهم‌ترین ابزار انگیزشی برای شفافیت تعهدات راه‌آهن و شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی در قالب تنظیم قراردادهای دوجانبه دسترسی به شبکه باشد.
دبیر انجمن صنفی ریلی در این‌باره می‌گوید: در این دستور که به تایید وزیر راه‌وشهرسازی رسیده است می‌بینیم که روش محاسبه تعرفه از محور-کیلومتر به تن-کیلومتر خالص تغییر پیدا کرده که تصمیم درستی نیست، چراکه این روش محاسبه فقط در کشور ما انتخاب شده و در کشورهای دیگر هنوز مبنای محاسبه محور-کیلومتر است.
مجید بابایی می‌افزاید: باید ملاک تعیین تعرفه حق دسترسی قطار-کیلومتر و تن-کیلومتر ناخالص باشد و این نرخ‌گذاری برمبنای پیش‌فروش ظرفیت خط گراف در خطوط شبکه ریلی به شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی انجام بگیرد.
بابایی ادامه می‌دهد: بنابراین به این وسیله شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی برای جذب‌بار ظرفیت‌های خریداری‌شده انگیزه دارند و شرکت راه‌آهن هم انگیزه کافی برای انجام درست تعهدات شبکه‌ای خود از منظر رساندن قطار به‌موقع و ایمن به مقصد را دارد و به این شکل مجبور به پرداخت خسارت به شرکت حمل‌ونقل ریلی نمی‌شود.
لازم به ذکر است که در مجموع نسبت متوسط تعرفه ریلی به متوسط تعرفه جاده‌ای روندی نسبتا کاهشی داشته است به‌طوری‌که از 86درصد در سال 88 به 71درصد در سال 95 رسیده است. ضمن اینکه روند افزایشی تعرفه ریلی در طول سالیان اخیر همواره پایین‌تر از رشد متوسط سطح عمومی قیمت‌ها بوده است. این نکته موید سیاست‌های دولت در یکسان‌سازی تعرفه دسترسی به شبکه ریلی و جاده‌ای در بین سال‌های 90 تا 95 با تاکید بیشتر بر کاهش تعرفه دسترسی به شبکه ریلی است.
اما از این موضوع نیز نباید غافل بود که بالغ‌بر 70درصد از لکوموتیوهای فعال در اختیار و مالکیت شرکت راه‌آهن است و افزایش سهم لکوموتیو از تعرفه حمل بار در سال‌های اخیر را می‌توان به‌عنوان اهرمی برای جبران بخشی از کاهش تعرفه دسترسی به شبکه ریلی تلقی کرد.
