برای ریه‌های خسته تهران؛ مرور چند احتمال و تناقض درباره آلودگی
حدود دو هفته است که آلاینده‌ها با قدرت بیشتری به آسمان کلانشهرها بازگشته‌‌اند و نفس کشیدن در هوای آزاد را بار دیگر به تنگنا کشانده است؛ آلودگی شدیدی که گویا حل نمی‌شود و تنها واکنش حاکمیت به آن، تعطیلی مهدهای کودک، مدارس و دانشگاه‌هاست.
در حالی که بیش از سه ماه است اعتراضات سراسری در کشور کم و بیش ادامه دارد و مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی زندگی را سخت و سخت تر کرده، حالا حدود دو هفته است که آلاینده ها با قدرت بیشتری به آسمان کلانشهرها بازگشته اند و نفس کشیدن در هوای آزاد را بار دیگر به تنگنا کشانده است؛ آلودگی شدیدی که گویا حل نمی شود و تنها واکنش حاکمیت به آن، تعطیلی مهدهای کودک، مدارس و دانشگاه هاست.
به گزارش تین نیوز به نقل از اکو ایران، بسیاری از مسئولان کشور همچنان اصرار دارند که « مازوت سوزی » در تهران نداریم. مثلا دیروز یک عضو کمیسیون انرژی مجلس به ایسنا گفت که «مشکل آلودگی تهران ، مازوت سوزی نیست و این بنزین و گازوئیل مصرفی خودروها است که ترکیبات کربن دار ایجاد می کند».
با این حال، مسئولان و مقامات رسمی حوزه های سلامت و محیط زیست، هشدارهایی با رنگ و بوی دیگری می دهند و نکته حائز اهمیت دیگر، افزایش بی سابقه حجم « دی اکسید گوگرد » در آلاینده های هوای پایتخت است؛ خبر هولناکی که توسط مقام رسمی وزارت بهداشت هم تأیید شده و عملا به ادعاها درمورد «پلمب شدن تمام بخش های مازوت سوزی در تهران» شبهه وارد می کند.
صبح سه شنبه (29 آذر)، عباس شاهسونی - رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت - با اشاره به اینکه «وضعیت هوای یک ماه از سال ۱۴۰۱ در شرایط «اضطرار» بوده، به ایسنا گفته بود: «با وجود اینکه در مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوا قید شده که استفاده از سوخت های سنگین «مجاز نیست»، اما برخی صنایع از سوخت های سنگین دارای گوگرد بالا استفاده می کنند که در روزهای اخیر سبب افزایش ۳ تا ۵ برابری «دی اکسید گوگرد» در هوای تهران شده است. سازمان محیط زیست باید بر این موضوع نظارت کند و جلوی استفاده از سوخت های سنگین را بگیرد.»
البته اشاره شاهسونی به همان سازمان محیط زیستی است که این روزها در معرض انتقادات فراوانی قرار دارد؛ از بی عملی در برابر آبگیری سد چم شیر تا محافظه کاری و سکوت در برابر آلودگی بیش از پیشِ تهران و چندین شهر و کلانشهر دیگر؛ سازمانی که نه تنها در برابر کوتاهی ها سکوت می کند، بلکه گویا بنا دارد در برابر نقدها هم صرفاً سکوت کند. تنها واکنش نسبتاً قابل اعتنای این سازمان که آن هم در قالب مصاحبه معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان تهران با ایسنا بوده، مربوط به امروز صبح است؛ چهارشنبه، 30 آذر؛ یعنی دو هفته بعد از تشدید آلودگی تهران و برخی مناطق دیگر.
زهره عبادتی درباره انتشار آلاینده دی اکسید گوگرد گفته «در برخی ایستگاه های سنجش کیفیت هوای تهران شاهد افزایش مقداری آلاینده دی اکسیدگوگرد در بعضی ساعات بودیم. در تهران مازوت سوزی نداریم و افزایش دی اکسید گوگرد الزاما دلیل بر مازوت سوزی نیست و احتمال دارد گازوئیل نیز دارای گوگرد باشد». این مقام سازمان محیط زیست در حالی از کلمه «مقداری» در توصیف میزان گوگردِ هوای تهران استفاده می کند که وزارت بهداشت از افزایش حدودا پنج برابری این آلاینده در هوای دلگیر پایتخت خبر دادده است.
با وجود گذشت دو هفته از تشدید آلودگی بویژه در تهران و نیز حدود یک هفته از انتشار اخبار مربوط به انتشار دی اکسید گوگرد، این مقام سازمان محیط زیست از دلایل قطغی این مساله ابراز بی اطلاعی کرده و گفته «دلایل قطعی این انتشار را که از طریق سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل محیط زیست استان تهران در حال بررسی آن هستیم، اطلاع خواهیم داد.»
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در ادامه اظهارات خود گفته است: «شهر تهران با ۹ میلیون جمعیت و تعداد زیادی خودرو و موتورسیکلت مواجه است؛ در حالی که هیچ محدودیتی هم برای استفاده از خودروهای فرسوده و آلاینده دیزلی وجود ندارد و تنها به تعطیلی هایی اکتفا می شود تا مواجهه گروه آسیب پذیر با آلودگی هوا را کاهش دهند. برای منابع انتشار آلودگی هوا هیچ اقدام اساسی انجام نشده است و منابع همچنان به تولید آلاینده ها ادامه می دهند.»
پیش از انتشار این خبر، هادی بیگی نژاد - عضو کمیسیون انرژی مجلس - در گفت وگو با ایسنا، با تاکید بر «عدم استفاده از مازوت در نیروگاه های تهران» گفت: «علت اصلی تشدید آلودگی هوای تهران این است که ترکیبات کربن دار و گوگرددار در سوخت خودروها وجود دارد و دلیل وقوع این وضعیت در کلانشهرها در فصول سرد سال، وارونگی دما است.»
تفاوت این گفته های دو مقام مسئول، آن هم در یک رسانه، زمانی هویدا می شود که بدانیم این میزان افزایش بی سابقه دی اکسید گوگرد در هوای مسموم پایتخت، تنها می تواند به دلیل استفاده از سوخت های مایع سنگین همچون مازوت یا گازوئیل باشد؛ آن هم از نوع گازوئیل غیراستاندار.
در همین رابطه، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفته است: «طی هفت سال گذشته سطح آلاینده دی اکسید گوگرد در این بازه زمانی سال بی سابقه بود و احتمالا منبع آن مربوط به منابع غیرمتحرک و سوخت مصرفی آنها باشد. در کلانشهرها سوخت استاندارد توزیع می شود، اما این امکان وجود دارد که اطراف تهران سوخت توزیعی استاندارد کامل نداشته باشد.»
البته این تناقض میان گفته های مسئولان و آمارهای رسمی و مشاهدات عینی، اتفاق جدیدی نیست. چندی قبل، گل علیزاده - معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست - در گفت وگو با اکوایران اذعان کرده بود که «هم اکنون 16 نیروگاه بخاری در کشور وجود دارد که یکی از آنها بعثت تهران و دیگری منتظرقائم فردیس کرج است که در آن به صورت خیلی محدود مازوت مصرف شده است. البته در مسیر نیروگاه شهید رجایی قزوین به سمت اشتهارد و محمدشهر همین اتفاق می افتد که البته آلودگی آن به تهران نمی رسد.» با این حال، هنوز این پرسش مطرح است که چرا هوای تهران دو هفته است که در وضعیت ناسالم قرار دارد؟
با توجه به شرایط فعلی و استمرار آلودگی هوا، سه احتمال وجود دارد: نخست، برخلاف ادعاها درباره استفاده نشدن از مازوت در نیروگاه های تهران، این سوخت مضر دست کم در تعدادی از نیروگاه ها و صنایع آلاینده مصرف می شود و بطور کامل متوقف نشده است.
دوم، احتمال دارد گازوئیلی که فصول سرد به جای گاز به صنایع تخصیص داده و در بخش های صنعتی مصرف می شود، گازوئیلی سنگین و پایین تر از حد استاندارد جهانی است و در نتیجه از نوع «گازوئیل کم گوگرد» نیست.
سوم، حتی این احتمال وجود دارد که در این فضای آشفته و وضعیت نامطلوب که نه شفافیتی از سوی دستگاه های ذی ربط دیده می شود و نه امکانی برای بررسی نزدیک و دقیق تر رسانه ها وجود دارد، از «سوخت های سنگین غیراستاندار» دیگری استفاده می شود که ممکن است نامش را نه مازوت گذاشته باشند، نه گازوئیل! اما هرچه هست، سنگین است؛ آنقدر سنگین که نتیجه ای بهتر از سوختن مازوت برای گلوی گرفته و ریه های خسته تهران ندارد.
نمی شود روی دولت فشار گذاشت که چنین سوخت هایی مصرف نشود چون بعدش شمایی که چنین نقدی می کنی جواب خاموشی منازل مردم و صنایع و ضررهای سنگین ملی را نمی دهی دولت باید جواب بده و جبران کنه مسئله مدیریت گاهی انتخاب بین بد و بدتر است اما شما می توانید روی مسائل دیگر نقد کنید مثلا توسعه فرودگاه پیام + احداث خط مترو 50 کیلومتری تا کم کم فرودگاه مهرآباد تعطیل و بیشتر آن به پارک جنگلی تبدیل بشه تا یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای تهران که در مسیر باد هم هست حذف بشه و تهران صاحب یک ریه جدید و کارآمد بشه , می توانید نقد کنید به کندی فوق العاده عملیات ساخت و تکمیل خط 6 و 7 مترو که هر یک ایستگاهش افتتاح می شد روی ترافیک و آلودگی هوا تاثیر مثبت می گذاشت , می توانید نقد کنید به اینکه چرا رفتن به سمت موتور و دوچرخه برقی , تصویب قوانین مربوط به آن و احداث زیرساخت های آن اینقدر طول کشیده خب کار با سرعت خوبی جلو می رفت می شد امروز یک خیابان مهم در مرکز تهران را کلا به روی موتورهای غیربرقی بست تا مردم هم عادت کنند هم به سمت خرید موتور و دوچرخه برقی برن هر 6 ماه یک خیابان دیگر اضافه کرد تا یک محدوده جدید در قلب تهران به عنوان محدود ورود موتور و دوچرخه برقی شکل بگیرد و ... درواقع مشکل آلودگی هوا در تهران میکسی از همه چیز است اگر هر چند سال یک بار بشود یک گره ایی را هم باز کرد وضعیت به مرور بهتر می شه همین باقیمانده خط 6 و 7 مترو تهران و خط پرند و اسلامشهر افتتاح بشه آقایان دیگر پروژه جدیدی بغل نکنند خواهید دید که وضعیت به شکلی ملموس بهتر خواهد شد . خود پایانه غرب و محدود شمال غربی میدان آزادی هم باید با یک معماری حساب شده و با ترانشه هایی به منفی یک بره که جریان هوای آزاد و نور هم به شکل طبیعی برقرار باشد اما حداقل 30 درصد فضا هم در سطح آزاد بشه برای احداث یک پارک پوشیده از درخت و فضای سبز و از منفی یک به جناح , لشگری , خیابان آزادی و ... راه اختصاصی دهد تا یک دیواره 3 کیلومتری سبز تا میدان فتح شکل بگیرد با چنین پروژه هایی قطعا وضعیت خیلی فرق خواهد کرد .