انتقال پایتخت، گره‌ای روی گره‌هاست
تین نیوز | تا همین یك سال پیش، انتقال پایتخت یك موضوع كارشناسی و بحث علمی و سیاسی بود، اما حالا كه این طرح به قانون تبدیل شده‌است، باید بیشتر جدی گرفته شود. زیرا سخنگوی كمیسیون شوراهای مجلس اعلام كرد كه «كمیته انتقال پایتخت در وزارت كشور و با ریاست وزیر كشور تشكیل شده است.»
به گفته دخیل‌عباس زارع‌زاده مهریزی، این كمیسیون و وزارت كشور، 2 سال مهلت دارد تا نسبت به جانمایی پایتخت جدید اقدام كند. وجود این تلاش‌ها همچنان سوال این است كه آیا پایتختی به نام تهران، قابل انتقال است؟
آیا می‌توان اداره‌ها، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، وزرا و كارمندان را مجاب كرد كه دستگا‌ه‌های عریض و طویل خود در كلانشهر تهران را رها كنند و به شهری دیگر بروند؟ حتی اگر در خوشبینانه‌ترین حالت، این اتفاق هم بیفتد، باز باید پرسید آیا وضع تهران بهتر می‌شود و این شهر از شر مشكلات خود رها می‌شود؟
ریشه در معضلات
انتقال پایتخت وقتی به قانون تبدیل شد كه مسئولان و نمایندگان مجلس به این نتیجه رسیدند كه نمی‌توانند حریف مشكلات این شهر شوند. تا همین سال پیش، نه مشكل آلودگی این شهر چاره داشت، نه ترافیكش و نه جمعیت رو به افزایشش. از این رو چاره را در این دیدند كه خود پایتخت را منتقل كنند، وقتی نمی‌توانند گره‌ای از مشكلات عدیده این كلانشهر بگشایند.
اما در همین شرایط هم، بسیاری معتقدند كه موضوع انتقال، بیشتر به یك سنگ بزرگ می‌ماند، به علامت نزدن و انتقال پایتخت، به نوبه خود گره‌ای بر گره‌های این شهر و كشور می‌افزاید. مهرداد بائوج لاهوتی، عضو فراكسیون مدیریت شهری مجلس از جمله همین افراد است. وی در این باره به «قانون» گفت: می‌توان خدماتی كه در تهران متمركز شده است را از این شهر منتقل كرد، اما انتقال پایتخت با این هزینه نشدنی است. مطرح شدن این بحث با این مسائلی كه وجود دارد، باعث افزوده‌شدن گره‌ای روی گره‌های دیگر می‌شود.
وضع تهران خوب است
انتقال پایتخت، نیازمند شرایط ایده‌آل است، شرایطی كه كشور و تهران، مشكل دیگری نداشته باشند و بتوان همه ظرفیت‌ها را معطوف این هدف كرد. اما اكنون وضعیت كشور نه تنها ایده‌آل نیست، بلكه نزدیك به بحران نیز هست. لاهوتی در این باره افزود: «انتقال پایتخت در یك شرایط ایده‌آل، فكر بدی نیست و شدنی است.
اما اكنون با شهری مواجه هستیم كه از بسیاری جهات یكی از پایتخت‌های خوب، تهران است. تهران از نظر شهرسازی، نظافت، خدمات شهری و فضای سبز یكی از پایتخت‌های خوب دنیاست. اما دو مشكل در تهران داریم كه به هم ربط دارند: یكی ترافیك و دیگری بحث حمل‌ونقل و آلودگی هواست.»
نماینده مردم لاهیجان در مجلس تصریح كرد: «سوال من از كسانی كه می‌خواهند این كار را انجام بدهند این است كه آیا شهری كه می‌خواهیم بسازیم ظرفیت یك میلیون نفر جمعیت را دارد و اگر این جمعیت یعنی افراد خاص از تهران بروند، مشكل تهران حل می‌شود و آیا هجوم دوباره‌ای به منطقه جدید نخواهیم داشت؟»
وی افزود: «نكته دوم این است اكنون كه دولتمردان بالای سر تهران هستند، ما نگران زلزله شهر تهران، آلودگی هوا و ترافیك آن هستیم. آیا در صورت انتقال پایتخت، باید تهران را به حال خود رها كرد؟ اعتقاد من این است كه به جای انتقال باید روی اصلاح وضعیت فكر كرد.»
تهران اصلاح‌پذیر است؟
بسیاری از مشكلاتی كه اكنون تهران با آن دست به گریبان است، ناشی از تمركز شدید ثروت، خدمات، فرصت‌های شغلی و زندگی در این شهر است. این امور باعث افزایش جمعیت آن و در نتیجه افزایش مشكلات شده است.
برپایه همین مقدمه است كه لاهوتی می‌گوید می‌توان روی اصلاح وضعیت تمركز كرد، به جای اینكه به انتقال فكر كنیم. وی در این باره گفت: «می‌توان وضعیت تهران را اصلاح كرد. ما دراستان‌های دیگر شغل ایجاد نمی‌كنیم، اما می‌خواهیم كه كسی به تهران نیاید. اشتغال و خدمات را در استان‌ها ایجاد نمی‌كنیم، اما انتظار داریم كه كسی برای رفع نیازهای درمانی خود به تهران نیاید.
هنوز تمام وابستگی‌های اداری كشور به شهر تهران است و موضوع تمركززدایی هنوز به سرانجام نرسیده است. روزانه افراد زیادی برای انجام كارهای خود به تهران می‌آیند و هنوز كارخانه‌های زیادی در اطراف شهر ساخته می‌شود.»
هزینه‌های انتقال
گذشته از شدن یا نشدن انتقال، هزینه‌های این امر نیز نیازمند توجه جدی است. اكنون طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام بسیاری در كشور وجود دارند كه هزینه‌های زیادی را صرف خود كرده‌اند. در این صورت، آیا دولت این‌قدر اعتبار و درآمد دارد كه بتواند هزینه انتقال پایتخت را تامین كند؟ لاهوتی در این باره نیز معتقد است: «انتقال پایتخت كار سختی است و برخی جاها نیز این كار را كردند.
اما اكنون كه سالانه به 20 هزار میلیارد تومان اعتبار عمرانی نیاز داریم و 3 هزار پروژه نیمه‌تمام در كشور وجود دارد که امروز برای اتمام آن به 400 هزار میلیاردتومان هزینه نیاز است، و اگر برآورد ریالی آن تغییر نكند، 20 سال طول می‌كشد كه این طرح‌ها به سرانجام برسد.
در این شرایط، آیا می‌شود روی انتقال پایتخت كار كرد؟» با توجه به شرایط ترسیم شده از سوی لاهوتی، سوال دیگراین است كه چه باید كرد؟ وی در پاسخ به این سوال تصریح كرد: «به جای این كار باید روی متروی تهران تمركز كرد كه از سال 53 كار آن آغاز شد و متوسط سالی 3 كیلومتر ساخته می‌شود.
قرار بود 70 درصد جابجایی‌ها با مترو انجام شود و دولت باید به جای انتقال پایتخت به توسعه متروی تهران كمك كند تا مردم از خودروی شخصی استفاده نكنند.» این عضو فراكسیون مدیریت شهری ادامه داد: «باید بستر و نگاه را به سمت اصلاح وضع موجود برد. براساس طرحی كه در مجلس تصویب شد، باید شورایی درباره «انتقال و اصلاح پایتخت» تشكیل شود.
ممكن است شورا روی اصلاح پایتخت فكر كند، اما هیچ وقت نگفتیم كه شورا حتما باید روی انتقال تمركز كند. طراحان طرح ابتدا روی بحث انتقال تمركز كرده بودند كه در صحن مجلس به انتقال و اصلاح پایتخت تغییر كرد و تصویب شد.»
اما و اگر
لاهوتی معتقد است: «اگر در یك شرایط ایده‌آل و وضع مالی خوب بودیم، می‌شد روی موضوع فكر كرد و امكان آن وجود داشت. اما در این شرایط به جای اینكه اختیارات را روی استان‌ها متمركز كنیم و كارخانه‌ها را روی استان‌ها متمركز كنیم و بیكاری در استان‌ها را حل كنیم، داریم روی این موضوع فكر می‌كنیم.» وی ادامه داد: «تا این نگاه وجود دارد، در حاشیه پایتخت جدید هم این اتفاقات رخ خواهد داد.»
