◄ دستاورد صنعت هوانوردی برجام

در سال‌های پایانی دهه هفتاد میلادی، هواپیمایی ایران به‌عنوان روبه‌رشدترین شرکت هواپیمایی جهان شناخته می‌شد و در عین حال یکی از ایمن‌ترین، مدرن‌ترین، و پردرآمدترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا نیز به شمار می‌رفت. در سالهای اخیر از طرفی، تحریم‌های ظالمانه شامل ممنوعیت فروش هواپیما، قطعات و خدمات، باعث شد ایران جایگاه ممتاز جهانی خود را از دست داده و از سوی دیگر با سرمایه گذاری برخی کشورهای منطقه بر صنعت هوایی خود، مسافران بیش از پیش به سمت شرکتهای دیگر گرایش پیدا کردند.

تعداد زیادی از هواپیماهای پهن پیکر و باریک پیکر که سالیان سال با کوشش پرسنل تلاشگر خطوط هواپیمایی پرواز کرده اند به دلیل سن بالا و نیاز شدید به بروزرسانی سیستمها که صرفه اقتصادی برای این شرکت ها ندارد زمینگیر شده و در محوطه فرودگاهی پراکنده شده اند.

یکی از اولویت های دولت یازدهم سرمایه گذاری در بخش حمل و نقل به ویژه در صنعت هوانوردی می باشد. بدین جهت، از دستاوردهای مهم برجام میتوان از رفع کلیه تحریم های هسته ای و بالاخص پایان تحریم غیر هسته ای- داماتو شامل خرید هواپیما نام برد که متاسفانه این مهم با کم توجهی و حتی مخالفت عده ی قلیلی عمدتا" با اغراض سیاسی و بدون دلایل معتبر ، روبرو شده است.

خرید صدها هواپیما شاید در نگاه اول خروج مبالغ هنگفتی ارز را در نظر آورد اما آنچه در درازمدت بدست خواهد آمد نه تنها این کمبود را جبران نموده بلکه با ممانعت از خروج میلیاردها دلار ارز پرداختی توسط مسافران ایرانی به خطوط خارجی و ارتقای صنعت جهانگردی، به اقتصاد کشور کمک شایانی خواهد نمود. همچنین با ایجاد جرقه ای در سیستم بانکی و مبادلات پولی با سایر بانکهای بین المللی،  اعتماد جهانی بوجود آورده و جریانات ارزی با سایر کشور ها که یکی از فاکتورهای رشد اقتصادی و از عوامل خروج از رکود است را تسهیل خواهد کرد.

دیری از آن برهه زمانی نمی‌گذرد که هیچ شرکت صاحب نامی در عرصه هوانوردی از سازندگان هواپیما تا قطعه و ارائه دهندگان خدمات هوانوردی با خطوط هواپیمایی ایران حاضر به همکاری نبود و تحریم مالی، تحریم فنی، تحریم سوخت، تحریم یاتا و سایر تحریمهای خصمانه ای که بر خطوط هواپیمایی داخلی تحمیل شده بود. نیاز آن روزهای صنعت هوانوردی داخلی ایستادگی و بومی سازی بود و در سایه این ایستادگی بود که تجربه ساخت تعدادی از قطعات، تعمیر و نگهداری هواپیماهای موجود میسر گشته و بومی سازی شد.

اما امروز تصور آنکه بتوان با شیوه گذشته و با این هواپیماهای موجود که فناوری آن مربوط به دهه های پیش می باشد ادامه مسیر داد بعید به نظر میرسد. نیاز امروز ما در عرصه هوانوردی تلفیق تجربه گذشته با فناوری نوین است. حلقه گمشده ای از ‍‍‍‍پیشرفت در عرصه هوانوردی که اگر امروز محقق نشود در حوزه تعمیر و نگهداری گرچه در داخل کشور با هواپیماهای موجود  تقریبا" خودکفا هستیم اما دیری نمیپاید که از لحاظ فنی آنقدر از سیستمها و تکنولوژی روز عقب می مانیم که خودکفایی این صنعت را ناخودآگاه زیر سوال برده و عملا" در دراز مدت به سود کشور نخواهد بود.

با تغییراتی که در عرصه سیاست کلان کشور درسایه برجام اتفاق افتاده است امروز شاهد فضای بسیار متفاوتی نسبت به گذشته هستیم. خوشبختانه، امروز در سایه مناسبات بهتر سیاسی و به پشتوانه برجام، تامین کننده گان قطعه و خدمات صنعت هوانوردی بازار ایران را بازار هدف خود قرار داده اند.

این موضوع میتواند شمشیر دو لبه ای باشد که در صورت عدم برنامه ریزی دقیق کشور را به مصرف کننده صرف تقلیل می دهد، حال آنکه با استفاده از تجربیات گذشته میتوان از این فرصت بدست آمده بهترین استفاده را برده و نه تنها مصرف کننده صرف نبوده بلکه قسمتی از تکنولوژی ساخت و ارایه خدمات را به داخل کشور انتقال داد که میتواند نوید بخش روزهای خوبی در صنعت هوانوردی ما باشد و کشور ما را به عنوان مرکز تعمیرات و نگهداری هواپیما در خاورمیانه معرفی کند.

ادامه سرمایه گذاری در صنعت هوانوردی کشور در گرو ادامه سرمایه گذاری توسط دولت تدبیر و امید بوده تا نقشه راهی که ترسیم شده به سرانجام برسد. این نقشه راه نیازمند چندین سال بستر سازی مداوم و سرمایه گذاری اقتصادی است که با تغییر سیاستهای کلان موجود هر آن بیم آن می رود که این برنامه ریزی که در ابتدای کار است عقیم مانده و سیاستهای کلان کشور در صنعت هوانوردی و به تبع آن پویایی  و شکوفایی اقتصادی به واقعیت نرسد.

مهدی خالدی- کارشناس هوانوردی و مهندس هواپیما