چوبی که می‌توان لای چرخ «چارتر» گذاشت
ارائه قیمت‌های نجومی برای بلیت هواپیما به مقصد کرمانشاه، از حاشیه‌های تلخ‌تر از متن در زمین‌لرزه غرب کشور بود که هفته گذشته رخ داد.
ارائه قیمت‌های نجومی برای بلیت هواپیما به مقصد کرمانشاه، از حاشیه‌های تلخ‌تر از متن در زمین‌لرزه غرب کشور بود که هفته گذشته رخ داد.
هنوز ساعتی از وقوع زمین‌لرزه مهیب در استان کرمانشاه نگذشته بود که خبر گران شدن بلیت هواپیما در مسیرهای منتهی به مناطق غربی کشور در شبکه‌های مجازی دست به‌دست چرخید و تعجب همه را برانگیخت؛ مسئله‌ای که بیانگر ماهیگیری برخی سودجویان از آب گل‌آلود زمین‌لرزه بود، آن هم در شرایطی که بیشتر مردم در شوک خسارت‌های جانی و مالی این زلزله فرورفته بودند. اگرچه روز بعد از وقوع زمین‌لرزه، سازمان هواپیمایی کشوری این تخلفات را به دلال‌ها و چارترکننده‌ها نسبت داده و از برخورد با این گران‌فروشی‌ها و اصلاح قیمت‌ها خبر داد، اما این اتفاق، یادآور تخلفاتی است که سال‌هاست در زمینه فروش بلیت هواپیما رواج دارد. اگرچه متولیان حمل‌ونقل هوایی کشور معتقدند این تخلفات مربوط به شرکت‌های هواپیمایی نبوده و از سوی دلالان یا چارترکنندگان بلیت هواپیما رخ می‌دهد اما به گفته کارشناسان، تکرار تخلفات نشان‌دهنده ضعف مدیریت و موثر نبودن راهکارهای برخورد فعلی است.
به گزارش گسترش‌تجارت، با شناورسازی نرخ بلیت هواپیما از ۳ سال پیش، دست شرکت‌های هواپیمایی برای تعیین نرخ بلیت با توجه به میزان عرضه و تقاضا باز است. البته سازمان هواپیمایی برای جلوگیری از ارائه نرخ‌های غیرواقعی و افسارگسیخته، بر قیمت‌های ارائه شده نظارت داشته و مدعی برخورد با متخلفان است. بر همین اساس وقتی هفته گذشته و پس از وقوع زلزله کرمانشاه، نرخ بلیت هواپیما در مسیر کرمانشاه تا ۹۰۰ هزار تومان در برخی سایت‌ها بالا رفت، سازمان هواپیمایی کشوری ضمن نسبت دادن این تخلف به دلال‌ها و شرکت‌های چارترکننده، از برخورد با چنین تخلفاتی خبر داد.
این ادعایی است که همواره در زمان اوج تقاضا برای بلیت هواپیما و با انتشار خبر گران‌فروشی برخی شرکت‌ها، سایت‌ها یا آژانس‌های مسافرتی، از سوی سازمان هواپیمایی کشوری مطرح می‌شود، اما در موقعیت مشابه دیگر، باز هم شاهد تکرار همین سودجویی‌ها هستیم.
وحید خادمی، کارشناس حمل‌ونقل هوایی در پاسخ به پرسشی درباره علت تکرار چندین باره این تخلفات از سوی آژانس‌ها و چارترکننده‌ها به «گسترش‌تجارت» گفت: متاسفانه هیچ‌گاه برخورد درستی با گران‌فروشان بلیت هواپیما نشده است وگرنه هر بار شاهد تکرار این گران‌فروشی‌ها نبودیم. به‌عنوان نمونه یک اقدام بازدارنده، لغو مجوز این دفاتر متخلف است که اگر به درستی انجام می‌شد، شاهد تکرار این تخلفات نبودیم.
خادمی با اشاره به اینکه بیشتر این تخلفات را چارترکننده‌ها مرتکب می‌شوند، گفت: دلال‌ها و چارترکننده‌ها سال‌هاست حمل‌ونقل هوایی را با مشکل روبه‌رو کرده‌اند و به درستی با تخلفات آنها برخورد نمی‌شود این در حالی است که هر شرکت چارترکننده، سایتی دارد یا به موسسه فروشی وابسته است. این افراد یا شرکت‌ها به جایی وابسته هستند و بی‌نام و نشان کار نمی‌کنند و می‌توان به راحتی با آن برخورد کرد.
این کارشناس، تکرار تخلف گران‌فروشی بلیت هواپیما را نشانه ضعف بازرسی و نظارت نهادهای مسئول از جمله سازمان هواپیمایی کشوری عنوان کرد و افزود: به نظر می‌رسد اراده و عزم همه‌جانبه برای برخورد با تخلفات در زمینه عرضه بلیت هواپیما وجود ندارد و به همین دلیل، به طور مرتب شاهد تکرار این مسئله هستیم.
وی با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ‌گاه برخورد جدی با چارترکننده‌ها نشده، ادامه داد: از سوی دیگر به نظر می‌رسد برخوردهای انجام شده، تاثیرگذار نبوده و باید در شیوه رسیدگی به تخلفات، تجدیدنظر شود تا از حجم بالای تخلفات کاسته شود. خادمی ادامه داد: در بحث چارتر، از آنجا که مسئولیت‌پذیری و نظارت دقیقی در کار نیست یا توانایی نظارت درست وجود ندارد، هر روز بر توان و قدرت چارترکننده‌ها افزوده می‌شود. این کارشناس یادآوری کرد: مسئولان مدعی هستند جلو تخلفات را گرفته‌اند، اما وضعیت فعلی نشان می‌دهد این کار یا انجام نشده یا به‌درستی انجام نشده و اگر هم اقدامی شده تاثیرگذار نبوده است.
لزوم ایجاد شبکه فروش یکپارچه
در کنار انتقاد از نظارت و مدیریت کمرنگ مسئولان بر بازار بلیت هواپیما، برخی کارشناسان راهکارهایی نیز برای ساماندهی به این بازار پیشنهاد می‌دهند.
وحید نجف، از کارشناسان حمل‌ونقل کشورمان در این زمینه به «گسترش‌تجارت» گفت: بارها سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت فرودگاه‌ها و شرکت‌های هواپیمایی اعلام کرده‌اند گران‌فروشی بلیت هواپیما کار شرکت‌ها نبوده و اقدامی از سوی دلال‌هاست. حال این پرسش مطرح می‌شود که دلالی و واسطه‌گری از کجا در حمل‌ونقل هوایی پدید آمده است؟ آیا جز این است که در نبود مدیریت، این اتفاق می‌افتد؟ او ادامه داد: درواقع این نشان می‌دهد ضعف مدیریت و ضعف ساختاری در نهاد حاکمیتی صنعت هوانوردی وجود دارد و این نهاد نتوانسته وظیفه خود را به درستی انجام دهد. این کارشناس با اشاره به اینکه تخلفات گران‌فروشی در حمل‌ونقل هوایی پایانی ندارد، گفت: هربار گفته می‌شود با متخلفان برخورد می‌شود اما اینکه این معضل همچنان وجود دارد، نشان‌دهنده ضعف مدیریتی و ایراد ساختاری در نظام فروش بلیت است. وی توضیح داد: در این موارد گفته می‌شود گران‌فروشی و تخلف کار دلال‌هاست درحالی که باید این پرسش را مطرح کرد که دلال از کجا می‌آید؟ روشن است که دلال به خودی خود این کار را نمی‌کند و دلال‌ها وابسته به آژانس‌هایی هستند که مجوز بند «الف» را از سازمان هواپیمایی کشوری یا مجوز بند «ب» را از شرکت‌های هواپیمایی دارند. مگر کسی می‌تواند به تنهایی و بدون اطلاع شرکت‌های هواپیمایی، اقدام به فروش بلیت کند؟
نجف تاکید کرد: آشکار است اگر قرار بود با اقدامات و برخوردهای فعلی سازمان هواپیمایی مشکل گران‌فروشی و چارتر حل شود، تاکنون حل شده بود اما هرسال این رویدادها تکرار می‌شود.
این کارشناس حمل‌ونقل معتقد است گران‌فروشی و تخلفات در زمینه عرضه بلیت هواپیما درحالی اتفاق می‌افتد که به راحتی می‌توان شبکه فروش بلیت هواپیما را منسجم کرده و شبکه فروش یکپارچه‌ای مانند آنچه در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی وجود دارد، ایجاد کرد. او تاکید کرد: وجود چنین شبکه‌ای موجب می‌شود در بازه‌های زمانی پرتقاضا مانند عید نوروز و... که اغلب چارترکننده‌ها وارد عمل می‌شوند، این گونه تخلفات را کمتر شاهد باشیم و مردم برای تهیه بلیت هواپیما بلاتکلیف نباشند. در واقع این شبکه یکپارچه دست دلال‌ها را کوتاه می‌کند.
نجف توضیح داد: به دلیل وجود شبکه یکپارچه فروش بلیت در حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی، مشکلات گران‌فروشی که در زمینه بلیت هواپیما می‌بینیم در این ۲ بخش کمتر وجود دارد. در این حوزه‌ها، ساختار فروش و ارائه بلیت اصلاح شده و شفاف است و از پیش از بازه‌های زمانی اوج سفر، زمان فروش بلیت و قیمت‌ها مشخص است.
به باور وی، این اقدام، مصداق بارز شفاف‌سازی با استفاده از بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات است که زمینه را برای کوتاه کردن دست واسطه‌ها فراهم کرده است.
این کارشناس گفت: بسیاری از کشورها با استفاده از ظرفیت‌های شبکه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بر مشکلات بزرگتر از تخلفات گران‌فروشی غلبه و آنها را حل کرده‌اند. راه‌اندازی این شبکه فقط اراده می‌خواهد. با ایجاد این شبکه حتی بسیاری از آژانس‌ها را هم می‌توان از گردونه فروش حذف و بلیت را به‌طور مستقیم از شبکه مرکزی فروش خریداری کرد. او افزود: در شبکه فروش یکپارچه قیمت‌ها مشخص بوده و واسطه‌ای در کار نیست. همه شرکت‌ها موجودی خود را در تاریخ‌های مشخص و با قیمت‌های تعیین شده ارائه می‌دهند، پول به‌طور مستقیم به شرکت هواپیمایی پرداخت می‌شود و واسطه‌ای در کار نخواهد بود تا شرکت هواپیمایی مجبور باشد پول خود را از آن بگیرد.
به باور وی، این کار علاوه بر شفافیت، بهداشت مالی به دنبال خواهد داشت.
