◄ هشدارهای روان‌شناختی شیوع کرونا در هوانوردی
با توجه به هشدار سازمان بهداشت جهانی نسبت به اهمیت موضوع نیاز است تمهیدات و تدابیر لازم برای مقابله با بیماری‌های عفونی که سیر شیوع بالایی دارند، در تمام پروازهایی که از چین به ایران می‌آیند اندیشیده شود؛ پر کردن فرم‌های مشخصات فردی و اطلاع‌رسانی با بروشور به کارکنان و مسافرین فرودگاه جهت پیشگیری یا مقابله با ویروس و آمادگی کامل تیم قرنطینه انسانی؛ استقرار و هوشیاری اکیپ پزشکان در فرودگاه.
انسان در زندگی همواره با شرایط عدم قطعیت روبه‌رو است و از آینده‌ی خود اطلاعی ندارد. این عدم قطعیت برای انسان ایجاد اضطراب و نگرانی می‌کند و می‌کوشد روش‌های گوناگونی را برای کاهش استرس به کار بندد تا احساس تسلط بیش‌تری در امور زندگی داشته باشد.
در ادامه به تأثیرات روانی قرنطینه ناشی از شیوع بیماری واگیردار که سبب بالا رفتن اضطراب اجتماعی می‌شود می‌پردازم؛ شرایطی که این روزها اکثر کشورهای دنیا به مرکزیت چین را تحت‌الشعاع خود قرار داده است.
در حال حاضر بار روانی از وضعیت و شرایط نامشخص به‌سرعت به همراه سؤالات نگران‌کننده نسبت به همه‌گیری این ویروس در سطح بین‌الملل در حال انتقال است. اینکه تا به حال این بیماری چند نفر را مبتلا کرده است؟ میزان مرگ و میر تا به حال چه قدر بوده است؟ دوره نهفتگی ان چقدر است و نسبت به ابتلای آن چقدر نگران باشیم؟
اقدامات نابهنگام دولت‌ها در بخش های گوناگون در واکنش به شیوع بیماری برای مردم از لحاظ روانی شوک برانگیز است. اقدامات مقامات چینی که ناگریز به اجرای آن شدند، از محدودیتهای مسافرتی از و به داخل و خارج کشور و داخل شهر ووهان و شهرهای دیگر چین به شکلی مدرن؛ زندگی آنان را فلج کرده است و بار فشار روانی تا جایی است که فرجام این‌همه تلاش و اقدامات تا چه اندازه در مهار شیوع بیماری مؤثر خواهد بود، نیز مشخص نیست.
تلاش برای بستن کامل مرزهای بین‌المللی واکنش روانی دولتمردان چین را در پی داشته است نمونه آن واکنش سفیر چین در ایران ناشی از بالا بودن اضطراب وحشت بین‌المللی این کشور که تحت تأثیر این بیماری قرارگرفته دارد.
سفیر چین در ایران در صفحه شخصیش نوشت: امیدوارم همگان توجه داشته باشند که سازمان بهداشت جهانی به کشورها توصیه نمی‌کند محدودیتهای سفر یا تجارت با چین اعمال کنند.
از سویی اقدام به محدودیت و نظارت پروازی در این شرایط امری است ضروری. از سویی ممنوع شدن پروازها به کشور شریک اول تجارت ایران، آن‌هم در دورهایی که شدیداً » اقتصاد ایران تحریم است چگونه خواهد بود؟
تأثیر روان‌شناختی شیوع بیماری به گونه ایست که مردم چین اوضاع فعلی را به «پایان جهان» (آخرالزمان) تعبیر می‌کنند، در شرایطی که همه مراکز درمانی و بیمارستان‌ها درگیر هستند، نگرانی‌هایی در مورد کمبود مواد غذایی وجود دارد و وحشت و اضطراب چین را فراگرفته است.
در این روند ما باید خیلی مراقب تاثیر مثبت و منفی رسانه‌ها باشیم (کلمات قدرت دارند). رسانه‌ها به‌طور مرتب هرگونه شواهد، اطلاعات و اخبار حوادث ناشی از شیوع بیماری را در بدترین شکل ممکن برای عموم متصور می‌شوند و هرچه گزارش وضعیت مرگ‌ومیر بیشتر باشد میزان استرس بالاتر و کاهش بهداشت سلامت روان درپی خواهد داشت. نقش روان‌درمانگران و فعالان حوزه سلامت در این مواقع اضطراری می‌تواند با کمک رسانه‌ها در پاسخگویی و کمک به آرامش اذهان عمومی به‌عنوان چیزی فراتر از
اختلال وحشت‌زدگی (Intense Fear)، یا ناراحتی شدید (Intense Discomfort)
که مردم به آن مبتلا شدند سیاست‌گذاران را مجاب به اقدام و اجرای برنامه‌های عاجل وفوری برای سلامتی مردم، پیشگیری و کنترل بیماری کنند، رسانه‌ها نیز از بازنشر اطلاعاتی که ممکن است سبب آسیب روانی شده و درک نادرست ریسک و ناتوانی از درک عوامل مهم و اساسی در ایجاد تغییرات در رفتار ناشی از اختلالاتی که این بیماری دامن‌گیر شده را در پی داشته باشد خودداری کنند. فارغ از اینکه اقدامات دولت‌ها برای انجام قرنطینه سبب جلوگیری از شیوع بیماری و محافظت فردیست اما با تعریف دیگری نیز همراه هست و آن حس کنترل افشار هست و احساس به دام افتادن فرد در شرایط اضطراراست که اگر در این شرایط خانواده‌ها از هم جدا شوند اختلال افزایش می‌یابد.
و در این شرایط بازار شایعه را نباید دست‌کم گرفت. در این اوضاع‌واحوال تمایل به دستیابی به واقعیت‌ها افزایش می‌یابد و در مقابل عدم وجود پیام‌های روشن ترس را بالا می‌برد. شرایط قرنطینه و انزوا در خانه و یا بیمارستان باعث می‌شود میزان دسترسی افراد از منابع کمتر شود. تجربه بیمارستان امید شهر تایپه درزمان شیوع سارس در سال‌های قبل که پس از شناسایی موارد SARS در بین کارکنان و بیماران و... برای مدت دو هفته در بیمارستان و خانه هاشان قرنطینه و به الاجبار در خانه هاشان محدود شدند و نتیجه ان تجربه نشان داد که چگونه حبس شدن بالاجبار «باعث اختلال روانی هیستریونیک جمعی شد و افراد را به سمت فعالیت‌های ناامیدانه سوق داد.»
نقش فرودگاه ها
با توجه به هشدار سازمان بهداشت جهانی نسبت به اهمیت موضوع نیاز است تمهیدات و تدابیر لازم برای مقابله با بیماری‌های عفونی که سیر شیوع بالایی دارند، در تمام پروازهایی که از چین به ایران می‌آیند اندیشیده شود؛ پر کردن فرم‌های مشخصات فردی و اطلاع‌رسانی با بروشور به کارکنان و مسافرین فرودگاه جهت پیشگیری یا مقابله با ویروس و آمادگی کامل تیم قرنطینه انسانی؛ استقرار و هوشیاری اکیپ پزشکان در فرودگاه. مانند اقداماتی که شرکت هواپیمایی مختلف در سراسر دنیا با استفاده از امکانات و ابزار بروز و استاندارد مانند دوربین‌های حرارتی موارد را کنترل کرده و از آسیب‌های جبران‌ناپذیر آن جلوگیری کنند.
*روانشناس هوانوردی و متخصص حوزه سلامت روان
