◄ پندهایی از سد گتوند برای پروژه‌های بزرگ عمرانی
وبلاگ عباس قربانعلی بیک-هفته گذشته از ۱۷ وزیر پیشنهادی رئیس جمهور به مجلس ۱۶ نفر موفق به کسب رأی اعتماد شدند ولی وزیر پیشنهادی برای تصدی وزارت نیرو در این مورد موفق به جلب اعتماد نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نشد. به نظر می‌رسد یکی از عوامل اصلی بروز این بی اعتمادی مشکلات ناشی از احداث پروژه‌هایی همچون سد گتوند می‌باشد که بسیاری از رسانه‌ها و فضای مجازی ایشان را در اجرای آن مقصر می‌نمایانند.
اکنون که پروژه‌های زیادی با سرمایهگذاری مشابه و حتی بالاتر در حمل‌ونقل ریلی با مشاوره و مشارکت شرکتهای بزرگ بین‌المللی در کشور در حال اجرا یا در جریان مطالعه می‌باشد میتوان از تجربیات این پروژه بیشتر بهره‌مند شد.
ساخت سد مذکور از سال ۱۳۷۶ و همزمان با تصدی وزیر در دولت جدید آغاز گردید و اجرای آن تا انتهای سال ۱۳۸۹ ادامه و آبگیری آن از سال ۹۰ شروع و در فروردین ماه سال ۱۳۹۲ رسما با حضور رییس‌جمهور وقت افتتاح گردید.
این سد با ارتفاع ۱۸۲ متر و طول ۷۶۰ متر و عرض پی ۱۰۷۵ متر و تراز ۲۴۶ متر بالاتر از سطح دریا قابلیت ذخیره‌سازی ۴/۶ میلیارد متر مکعب آب و با داشتن هشت واحد توربین آبی ۲۵۰ مگاواتی ظرفیت تولید دو گیگاوات برق دارد و برای ساخت آن بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان (به نرخ روز حدود 2 میلیارد دلار) از منابع داخلی و خارجی هزینه شده است. طول دریاچه این سد در حال پرآبی ۹۰ کیلومتر و مساحت آن ۹۶ کیلومتر مربع خواهد شد.
این سد در ۲۵ کیلومتری شمال شهر شوشتر و نزدیکی شهر گتوند قرار دارد و برای اجرای آن بیش از ۳۱ میلیون مترمکعب خاکریزی و ۷ میلیون مترمکعب خاکبرداری انجام شده و در مراحل اوج کار ۱۰۰۰۰ نفر در آن شاغل بودند.
هدف اصلی ساخت این سد که در چهار شاخص مهم بالاترین رتبه را در ایران دارد تامین آب شرب و کشاورزی پایین دست بود و تولید برق، کنترل سیلابها، ایجاد اشتغال و جاذبههای گردشگری از اهداف دیگر این طرح اعلام گردیده بود.
مطالعات اولیه این طرح توسط شرکت مشاور خارجی به پیش از انقلاب و اوایل دهه ۴۰ بازمی‌گردد و مطالعات نهایی توسط یکی از شرکتهای مهندسی مشاور داخلی با همکاری یکی از بهترین شرکتهای مشاور اروپایی انجام پذیرفت.
هرچند گفته می‌شود مشاور اولیه موقعیت سد را بالاتر از نقطه فعلی پیشنهاد کرده بود ولی برای تعیین دقیق دلایل مشکلات این سد بویژه شور شدن شدید آن به نظر می‌رسد باید هیئتی فنی، اقتصادی و مدیریتی برای بررسی‌های دقیق مشکل و ریشه‌ها و مراحل بروز آن تعیین گردند. هیئت دیگری باید به موازات برای بررسی و تعیین راهکارهای ممکن و ارزیابی هزینه و فایده هر راهکار جهت ارائه به مسئولین فعالیت خود را آغاز نماید.
این بررسی باید از مراحل شکلگیری این طرح، مطالعه امکانسنجی اولیه، مطالعات اجرایی، شروع شده و تامین اعتبار و اخذ تاییدیه سازمان برنامه، مجلس، انتخاب پیمانکار، تامین مالی داخلی و خارجی، تجهیز کارگاه، عملیات اجرایی، مهندسی ارزش، نظارت و ... را نیز شامل باشد. در این رویکرد برای تحلیل مشکلات پندهایی میتوان یافت از جمله برای پروژه‌های بزرگ حال و آینده در حوزه آب، انرژی، نفت، راه‌آهن، صنعت، معدن و ... که بخشی از خسارات را جبران کند.
برای حل مشکل هم روند رشد جهانی شیرینسازی آب که به حدود ۱۱٪ در سال رسیده و فاصله ایران از کشورهای جهان و حتی همسایگان نمونه خوبی است. در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۸۰۰۰ واحد شیرین سازی آب در جهان فعالیت داشته که حدود ۸۷ میلیون مترمکعب آب را شیرین می‌نمودند در حالی که در سال ۲۰۱۳ این عدد حدود ۷۸ میلیون مترمکعب بوده، بزرگترین واحد شیرینسازی آب در جهان در عربستان در سال ۲۰۱۴ با ظرفیت بیش از یک میلیون مترمکعب در روز تاسیس شده است. اکنون ۷۰٪ واحد‌های شیرینسازی در خاورمیانه نصب شده و قرار است حجم این واحدها تا ۲0۳۰ به دوبرابر افزایش یابد (سرمایهگذاری عربستان به بالاتر از ۲۴ میلیارد دلار رسیده است).
