◄ نقدی بر نمایشگاه های هوایی در صنعت هوانوردی

سال ها از برگزاری نمایشگاه بین المللی هوایی کیش تحت برند تجاری ایرشو کیش می گذرد. روزگاری که مدیران، کارشناسان، خدمات دهندگان و خدمات گیرندگان صنعت سرگرم مسائلی هم چون تحریم و دسته و پنجه نرم کردن با مشکلات صنعت بودند و هنوز هیچ توسعه ای به معنای واقعی در صنعت هوانوردی صورت نگرفته بود نمایشگاه هوایی کیش با ارائه دست آوردهای صنعت  و با نمایش هوایی چند فروند هواپیمای فوق سبک برگزار شد و اتفاقاً موردتوجه نیز قرار گرفت، به گونه ای که دست اندرکاران برگزاری نمایشگاه تصمیم به اجرای دوسالانه آن به طور دائمی کردند.

اکنون و طی سال های اخیر شاهد برگزاری رویدادها و رخدادهای زیادی در صنعت هوانوردی هستیم، رخدادها و اتفاقاتی که شاید فقط در ایران مشاهده می کنیم؛ برای مثال «برگزاری سه نمایشگاه بین المللی با یک نام در کمتر از سه ماه»

این روند به گونه ای است که هر نمایشگاهی که برگزار می شود توسط برگزارکنندگان به عنوان اولین نمایشگاه معرفی می شود و مشخص نیست کی این «اولین» بودن ها و کی «دوم و سوم» شدن ها را خواهیم دید.

نگاهی به نمایشگاه ها و نمایش های هوایی که در ایران برگزار شده خواهیم انداخت:

1- نمایشگاه هوایی کیش در سال 1380 به صورت دوسالانه که همچنان ادامه دارد و رسمی ترین نمایشگاه هوایی ایران در سطح بین المللی که در تقویم های نمایشگاهی جهان ثبت شده است.

2- اولین نمایش هوایی مربوط به هواپیماهای فوق سبک سال 1385 در فرودگاه نوشهر .

3- نمایشگاه بین المللی صنایع هوایی و فضایی ایران از سال 1388 به صورت سالانه برگزار می شود . این نمایشگاه توسط اتحادیه صناع هوایی و فضایی ایران برگزار می شود که با توجه به عضویت شرکت های خصوصی فعال در حوزه هوافضا در این اتحادیه که زیر نظر اتاق بازرگانی ایران فعالیت می کنند این نمایشگاه در حوزه دست آوردهای هوافضایی رسمی ترین نمایشگاه است .

4- اولین نمایشگاه بین المللی فرودگاه، پرواز، صنایع و تجهیزات وابسته از سال 1388 طی سه دوره در تهران به طور سالانه برگزار  شد.

5- اولین گردهمایی و نمایش هوانوردی عمومی در فرودگاه گل بهار مشهد شهریور 1396 .

6-اولین نمایشگاه بین المللی حمل ونقل هوایی و تجهیزات فرودگاهی شهریور 1396 توسط شرکت ایروپرشیا.

7- هشتمین نمایشگاه بین المللی صنایع هوایی وفضایی ایران7 الی 10 آذر ماه 1396 برگزارکننده اتحادیه صنایع هوایی وفضایی ایران.

8- اولین نمایشگاه بین المللی حمل ونقل هوایی و تجهیزات فرودگاهی شهر فرودگاهی امام برگزار کننده شرکت رستاک تاریخ 19 لغایت 24 آذر ماه 1396

افراط و تفریط در صنعت هوانوردی

آمار فوق به تنهایی افراط وتفریط در صنعت هوانوردی را نشان می دهد. رفتارهای متناقض و خلاف عرف برگزارکنندگان که خود از متخصصین صنعت بوده و جزء پیشکسوتان هستند. رفتارهای عجیبی که به جای برگزاری کیفی نمایشگاه و حضور حداکثری در راستای حذف رقبا و انحصار برگزاری بدون توجه به شناخت بازار و وضعیت صنعت هوانوردی صورت می پذیرد.

متولی برگزاری نمایشگاه در صنعت هوانوردی

در سال های اخیر و بنا به تدبیر دولت در صنعت هوانوردی بارقه های امید روشن شده است، از این رو هر کسی دنبال اقتصاد مغفول این صنعت است. یکی از این موارد برگزاری نمایشگاه ها در حوزه مرتبط با صنعت هوانوردی است که متاسفانه هنوز برای برگزاری نمایشگاه متولی خاصی مشخص نشده ولی از آن جایی که سایر نمایشگاه ها با هماهنگی اتحادیه و صنف تخصصی همان مشاغل برگزار می شود، انتظار می رود اتحادیه صنایع هوایی وفضایی ایران نیز متولی گری بخش را به دست گرفته و ضمن برنامه ریزی لازم تقویم نمایشگاهی در حوزه هوایی، فضایی و هوانوردی را تدوین و ارائه کند. هر چند رقابت موجب افزایش کیفیت و کنترل قیمت می شود لیکن در حال حاضر بیشتر تخریب و انحصارطلبی مدنظر و محور کار است و این نتیجه عدم وجود متولی مشخص است.

نقش سازمان هواپیمایی کشوری

از آن جایی که سازمان هواپیمایی کشوری نقش حاکمیتی در صنعت هوانوردی کشور داشته و مسایل اقتصادی شرکت های خصوصی حوزه هوانوردی جزء وظایف سازمان نبوده، لذا برگزاری نمایشگاه ها جز وظایف ذاتی اتحادیه ها، انجمن ها و یا بخش خصوصی بوده و سازمان بیشتر نقش حمایتی را به عهده خواهد داشت که در این زمینه می توان به جرئت اذعان کرد که سازمان هواپیمایی کشوری نقش حمایتی خود را به درستی ایفا کرده است؛ اما انتظار می رود به جهت هم افزایی و قدرتمند کردن بخش خصوصی سازمان به دنبال متولی اهل فن باشد. در این راستا سازمان می تواند از برگزارکنندگان برنامه خواسته تا ضمن پایش برنامه ها بهترین گروه را به عنوان برگزارکننده نمایشگاه به بخش خصوصی پیشنهاد دهد.

اهداف برگزاری نمایشگاه ها و تحقق آن

در یک نگاه کلی عموما نمایشگاه ها با هدف ایجاد فرصت اعم از معرفی محصول تولیدی، معرفی شرکت، معرفی دست آوردهای بخش خصوصی تشکیل می شود و فضای لازم برای عقد قرارد و رقابت سالم بوجود می آید.  متاسفانه در ایران عموماً شرکت کنندگان در نمایشگاه (غرفه داران) بیش تر شرکت های دولتی، نظامیان و انجمن ها و دانشگاه ها هستند که عملا بخش خصوصی تمایل خود را برای حضور از دست خواهد داد، چرا که نه توان رقابت با بخش دولت را دارد و نه هم راستا با سیستم های نظامی است. در این رابطه صرفا برگزاری نمایشگاه تبدیل به یک کار اقتصادی از طریق غرفه فروشی می شود به همین جهت شاهدیم صنایع غیرمرتبط با هوانوردی نیز در نمایشگاه دارای غرفه می شوند.

اقتصاد نمایشگاها:

در اکثر نمایشگاه ها در سطح بین الملل برگزارکنندگان، غرفه ها را به صورت رایگان یا با هزینه ناچیز واگذار می کنند در عوض تلاش خود را برای حضور حداکثری و غول های تخصصی انجام داده تا علاوه بر ایجاد رقابت در بین متخصصان، بازدیدکنندگان نیز راغب به عقد قراردادهای کلان در نمایشگاه ها با تخفیف ها و شرایط خاص شوند. در این زمینه گروه های بازراریابی به صورت تخصصی به شناخت بازار خواهند پرداخت و برنامه ریزی لازم صورت خواهد پذیرفت. درآمد برگزارکنندگان در میزان درصدی است که از عقد قراردادها خواهند گرفت، لذا برگزاری باشکوه نمایشگاه ها، هم برای برگزارکننده و هم برای غرفه دار و هم برای بازدیدکننده دارای امتیازهای بسیاری بوده و یک بازی برد-برد محسوب می شود و غرفه فروشی منسوخ ترین راه اقتصادی نمایشگاه ها است.

پیش بینی و سخن آخر

صنعت هوانوردی کشور در مسیر توسعه قرار گرفته است و جنب وجوش های بخش خصوصی و خرید هواپیما، تسهیل گری سازمان هواپیمایی کشوری در زمینه سرمایه گذاری همه و همه نیازمند معرفی است؛ این معرفی توانمندی و حتی نیازهای کشور صرفا از طریق نمایشگاه های بین المللی محقق می شود لذا شایسته است با بررسی و شناخت صحیح از بازار اعم از حمل ونقل هوایی، ساخت و تولید، هوانوردی عمومی، هوا فضا و ... ضمن تفکیک نمایشگاه ها و تخصصی تر کردن آن ها بر هم افزایی بخش خصوصی نیز افزوده شود.

امید است گام های برداشته شده در صنعت هوانوردی بلند، مستحکم و هدفمند برای توسعه باشد. 

رییس هییت مدیره انجمن ملی پرواز*