مونوریل؛ رویای برباد رفته
تهران، قم و کرمانشاه. به نظر می‌رسد تجربه ناموفق همین ۳ شهر در راه‌اندازی مونوریل کافی باشد تا مسئولان دیگر به فکر راه‌اندازی این شیوه حمل‌ونقل در کشورمان نباشند؛ مگر اینکه هزینه و فایده‌های راه‌اندازی آن پیش از کلنگ‌زنی، به‌طور کامل بررسی شده و طراح پروژه بتواند دفاع تمام قدی از این پروژه هزینه‌بر داشته باشد.
اکرم امینی*: تهران، قم و کرمانشاه. به نظر می‌رسد تجربه ناموفق همین ۳ شهر در راه‌اندازی مونوریل کافی باشد تا مسئولان دیگر به فکر راه‌اندازی این شیوه حمل‌ونقل در کشورمان نباشند؛ مگر اینکه هزینه و فایده‌های راه‌اندازی آن پیش از کلنگ‌زنی، به‌طور کامل بررسی شده و طراح پروژه بتواند دفاع تمام قدی از این پروژه هزینه‌بر داشته باشد.
راه‌اندازی مونوریل در ایران، رویای محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت‌های نهم و دهم بود. او به‌عنوان یکی از طرفداران پر و پا قرص مونوریل، اصرار داشت این شیوه حمل‌ونقل را می‌توان بر مترو برتری داد.
از جمله سخنان مشهور او در دفاع از مونوریل این است: «من به‌عنوان یک مهندس ساختمان و یک کارشناس سخن می‌گویم. هیچ مهندس ساختمانی در ایران نمی‌گوید مترو کم‌هزینه‌تر از قطار هوایی است.
اگر هم پیدا شود، باید ببینیم چه کسی به این فرد مدرک مهندسی داده است. در ۳۰ سال گذشته در ایران فقط ۳۰ کیلومتر مترو ساخته شده است، سرعت بیش از این هم امکان ندارد اما قطار هوایی بسیار سریع‌تر ساخته میشود.»
در دفاع از همین ایده، احمدی‌نژاد در زمان شهرداری خود در تهران، این شهر را نخستین نامزد تحقق رویای خود کرد و اعضای شورای‌شهر وقت که مخالف اجرای آن بودند، بعد از کاهش طول آن از ۲۴۰ به ۶ کیلومتر موافقت کردند.
به این ترتیب در اسفند ۸۲ این پروژه در تهران کلنگ‌زده شد اما در سال ۸۴ و پس از ساخت ۱۶ پایه مونوریل، پروژه با مخالفت فرمانداری وقت دولت اصلاحات، متوقف شد و در نوروز ۸۵، محمدباقر قالیباف، شهردار وقت، اقدام به جمع‌آوری پایه‌های ساخته شده کرد؛ آن هم در شرایطی که دست‌کم ۱۲ میلیارد تومان برای شهرداری هزینه در برداشت.
اما احمدی‌نژاد که دیگر رئیس‌جمهور شده بود و همچنان بر اجرای ایده خود اصرار داشت، در همان سال در سفر استانی به کرمانشاه، طرح مونوریل را روی میز مسئولان این شهر گذاشت و از سال ۹۰ این طرح در کرمانشاه کلید خورد اما اکنون پس از گذشت ۶ سال، نه تنها ساخت مونوریل متوقف شده بلکه مسئولان، به تغییر آن به قطار شهری و ساخت ادامه آن در زیرزمین رضایت داده‌اند؛ آن هم در شرایطی که تاکنون حدود ۶۰ میلیارد تومان برای پایه‌های آن هزینه شده است.
شهردار پیشین تهران و رئیس دولت نهم، همزمان برای ساخت این پروژه در شهری دیگر تلاش کرد و این بار قرعه به نام قم افتاد.
شهردار فعلی قم که پیش‌تر شهرداری اصفهان را برعهده داشت، در بیان تحمیلی بودن پروژه مونوریل به قم می‌گوید: «ابتدا قرار بود این پروژه بر اصفهان تحمیل شود اما زیر بار این پروژه پرهزینه نرفتیم.»
اجرایی و اقتصادی نبودن مونوریل برای قمی‌ها هم خیلی زود روشن شد و به همین دلیل است که اکنون، ۸ سال پس از کلنگ‌زنی این پروژه در این شهر، مسئولان مدیریت شهری به بستن پرونده آن در همان ۵ کیلومتر ساخته شده رضایت دادند و از خیر ساختن ۱۳ کیلومتر بعدی گذشته‌اند آن هم در شرایطی که تاکنون حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برای این پروژه در قم هزینه شده و دست‌کم ۱۰۰ میلیارد تومان دیگر برای به بهره‌برداری رساندن آن، نیاز است.
مقایسه مزیت‌ها و معایب مونوریل در مقایسه با مترو و قطار شهری، مجالی دیگر می‌طلبد اما روشن است تحقق رویای رئیس‌جمهوری پیشین، به هدررفتن دست‌کم ۳۷۰ میلیارد تومان از سرمایه‌های کشور منجر شده است.
اکنون نه تنها این رویا محقق نشده، بلکه با در نظر گرفتن تورم در یک دهه گذشته می‌توان گفت سرمایه‌های کلانی به باد رفته که می‌توانست بخشی از بار هزینه‌های ساخت مترو در این ۳شهر از دوش شهرداری‌ها و دولت بردارد.
*روزنامه‌نگار
مونوریل یه طرح بیشتر تزیینی هست کارایی چندان ندارد.توی اغلب کشورها بعنوان یک پروژه گردشگری استفاده میشود .
از نظر زلزله و پدافند غیرعامل هم اسیب پذیر میباشد.
بطور کل مناسب کشورما نیست ازان بهتر قطار زمینی یا تراموا یاlrt هست انعطاف پذیری بالا و هزینه کم دارد و چهار تا پنج برابر بیشتر از بی ارتی جابجا میکند.
براحتی هم میشود مسیر انرا جمع کرد و یا عوض کرد ،درحالیکه مونوریل هزینه هنگفت برای پل های ان شده و جمع اوریش هم دردسرهای خود دارد.
لذا وقتی سبک سنگین میکنیم ،مونوریل کارایی ترافیکی چندانی برای تهران و شهر ها شلوغ ما ندارد.
انها که دوبی مثال میزنند. تهران با دوبی قابل مقایسه نیست،بافت مسکونی متراکم تهران و فرسوده و معبرهای کوچک در نقاط مرکزی باعث تمایز ما شده است. ما اگر کشورهای پیشرفته درنظر بگیریم مثل ژاپن چین،فرانسه انگلیس المان ،طرح مونوریل چندان گسترش نیافته اغلب برای موارد توریستی و بسیار کوتاه ساختند.
لذا نمیتوان گفت مونو ریل درجهان موفق بوده، گسترش چندانی نداشته است