تهران؛ محروم از مزیت‌های دوچرخه
آلودگی هوا بیماری مزمن کلانشهرهای ما است؛ دردی که هرسال در زمان اوج بحران، نسخه‌ای برای آن پیچیده می‌شود و جدا از موثر بودن یا نبودن آن، دوباره همه چیز تا سال بعد به‌دست فراموشی یا قضا و قدر سپرده می‌شود. این درحالی است که براساس بررسی‌ها، فقط در تهران سالانه ۳ هزار نفر در اثر آلودگی هوا جان می‌بازند.
آلودگی هوا بیماری مزمن کلانشهرهای ما است؛ دردی که هرسال در زمان اوج بحران، نسخه‌ای برای آن پیچیده می‌شود و جدا از موثر بودن یا نبودن آن، دوباره همه چیز تا سال بعد به‌دست فراموشی یا قضا و قدر سپرده می‌شود. این درحالی است که براساس بررسی‌ها، فقط در تهران سالانه ۳ هزار نفر در اثر آلودگی هوا جان می‌بازند.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، این سخن تکراری، مقدمه‌ای است برای تاکید بیشتر بر مزیت‌های دوچرخه‌سواری به عنوان یکی از شیوه‌های حمل‌ونقل پاک که در ایران- به‌ویژه تهران که به عنوان پایتخت می‌تواند الگوی کلانشهرهای دیگر باشد- به آن کم‌توجهی شده است. اگرچه دوچرخه‌سواری از اروپا تا امریکا در حال تبدیل شدن به شیوه‌ای رایج در حمل‌ونقل شهری است، اما قرار نیست برای الگوبرداری در این زمینه راه دوری برویم. به عنوان نمونه می‌توانیم به تجربه چین در این زمینه نگاهی بیندازیم، کشوری که بالاترین میزان استفاده از دوچرخه را در شرق آسیا دارد.
یکی از پروژه‌های چین در زمینه ترویج دوچرخه‌سواری در چند سال گذشته، پروژه «مسیر سبز» بوده که مبنای فعالیت آن، راه‌اندازی طرح‌های به اشتراک‌گذاری دوچرخه‌هاست و در بیش از ۶۰ شهر این کشور راه‌اندازی شده است. ظرفیت سامانه اشتراک دوچرخه در برخی شهرهای چین مانند گوانژو به ۹۰ هزار دوچرخه می‌رسد؛ شهری که به یکی از پیشروترین شهرهای چین در زمینه توجه به پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری مشهور است.
راه‌اندازی طولانی‌ترین مسیر دوچرخه هوایی در شهر «شیامن» استان فوجیان در سال گذشته میلادی نیز از دیگر اقدامات چینی‌ها برای تسهیل و ترویج دوچرخه‌سواری بوده است.
این مسیر که بیش از ۷/۵ کیلومتر طول و ۴/۸ کیلومتر عرض دارد، در ارتفاع ۵ متری از سطح زمین ساخته شده و از زیر مسیر هوایی اتوبوس‌های تندرو شهر عبور می‌کند. برای این مسیر که از ۶ محله و ۳ مرکز تجاری این شهر می‌گذرد، ۱۱ نقطه ورودی و خروجی در نظر گرفته شده که دسترسی افراد به ایستگاه‌های مترو، اتوبوس، مراکز خرید، ساختمان‌های عمومی و پل‌های هوایی را تامین می‌کند. همچنین در طول مسیر، پل‌های عابر پیاده، رمپ، میدان، پارکینگ دوچرخه و سالن خدمات دوچرخه در نظر گرفته شده است.
نگاهی به این تجربه نشان می‌دهد، آنچه درباره نبود امکان ترویج دوچرخه‌سواری در تهران به بهانه‌هایی همچون نبود زیرساخت‌ها یا مشکلات شیب خیابان‌ها گفته می‌شود، پذیرفتنی نیست و در این زمینه آنچه مهم‌تر از زیرساخت است، عزم جدی برای ترویج دوچرخه‌سواری است؛ شیوه‌ای که هم در کاهش ترافیک و آلودگی هوا و هم در حفظ سلامتی افراد موثر است.
در شهرهای مختلف ایران از جمله تهران، در سال‌های گذشته اقداماتی مانند راه‌اندازی خانه‌ها و ایستگاه‌های دوچرخه انجام شده است اما به نظر می‌رسد منسجم نبودن برنامه‌ریزی‌های لازم برای مدیریت اقدامات انجام شده، منجر به شکست آنها شده است.
به همین ترتیب آنچه در زمینه راه‌اندازی مسیرهای ویژه دوچرخه در تهران انجام شد نیز بدون پشتوانه فکری و عملیاتی دقیق به نظر می‌رسد. راه‌اندازی مسیر ویژه دوچرخه در خیابان کم‌عرض کریم‌خان تهران در ماه‌های اخیر، نمونه این اقدامات بدون پشتوانه فکری و عملیاتی است که به جای تشویق مردم به دوچرخه‌سواری، فقط بر ترافیک منطقه افزوده است.
با توجه به مزیت‌های دوچرخه به عنوان شیوه‌ای پاک و ایمن در حمل‌ونقل شهری و با نگاهی به تجربه دیگر کشورها، می‌توان گفت انصراف مدیریت شهری از ترویج این شیوه به بهانه نبود زیرساخت، بودجه یا شکست اقدامات پیشین، نادرست است و آشکار است که با چشم‌اندازی روشن و برنامه‌ریزی مناسب، تهران نیز می‌تواند زمینه بهره‌مندی شهروندان خود را از مزیت‌های دوچرخه‌سواری فراهم کند.
اکرم امینی - روزنامه‌نگار
