چرا نتوانستیم به خوبی از برجام بهره ببریم؟

محسن جلال‌پور: محمدجواد ظریف دوباره سفرها و مذاکراتش را آغاز کرده‌است. برجام، این جنجالی‌ترین معاهده چند دهه گذشته، میان زمین و آسمان معلق مانده و ظریف‌مان در تلاش است تا دوباره احیایش کند.

از برجام قرائت‌های گوناگونی می‌شنویم. عده‌ای آن را زیان‌بار می‌خوانند وعده‌ای عین منفعت.

برای آحاد اقتصادی‌، برجام نوشدارو است چون آنها قدرت محاسبه دارند و به خصوص می‌دانند برجام اگر نباشد چه آسیب‌هایی به کشور وارد می‌شود. اما برای بعضی‌ سیاسیون، برجام شوکران است.

برجام هرچه هست، قطعا برای ایران منافع زیادی داشته از جمله این‌که باعث شد تا ایران بتواند نقش قبلی خود را در بازارهای جهانی نفت به دست آورد و از این طریق توانست رشد اقتصادی ایجاد کند و بر بخشی از چالش‌های اقتصادی‌اش فائق آید. هرچند فرصت‌سوزی هم داشتیم و نتوانستیم از فضای به وجود آمده برای افزایش مبادلات بین‌المللی بهره‌برداری کنیم اما به هرحال حداقل‌هایی از این توافق نصیب اقتصاد ایران شد.

در سال 1395که برجام اجرایی شد، محدودیت‌های نفتی برداشته شد و رشد اقتصادی تحت تاثیر افزایش تولید و صادرات نفت به ١٢،٥درصد رسید. پیش از آن در سال‌های 91 تا 94 که تحریم‌های مختلفی علیه اقتصاد ایران اعمال شد، میانگین رشد اقتصادی، منفی ١،٨ درصد بوده است.

پس از آن‌که برجام اجرایی شد، در مقام رئیس اتاق‌ایران با حدود 200 هیأت تجاری از کشورهای مختلف دیدار داشتم. در این مدت با 6 رئیس‌جمهور، پنج نخست وزیر ، 25 وزیر، 19 همتا (رئیس اتاق) و ده‌ها مقام ارشد اقتصادی و سیاسی ملاقات داشتیم و همین طور در 14 سفر خارجی، رئیس جمهور و وزرای اقتصادی را همراهی کردیم.

در همه دیدارها تلاش کردیم راه را برای حضور شرکت‌های خارجی در ایران فراهم کنیم. بارها گفتیم ایران آخرین اقتصاد بزرگ جهان است که هنوز به بازارهای جهانی نپیوسته است و تلاش شد از اقتصاد کشورمان به عنوان یک فرصت بی‌نظیر برای سرمایه‌گذاری یاد شود. هدف این بود که با ورود سرمایه‌های خارجی و شرکت‌های بزرگ بین‌المللی ریسک تحریم دوباره ایران افزایش پیدا کند.در صورتی که شرکت‌های بزرگ به ایران می‌آمدند، در چنین روزهایی به کارمان می‌آمدند. اما هم‌نوایی مخالفان داخلی برجام با دشمنان خارجی آن و بی‌عملی سیاست‌گذار و ضعف‌های داخلی اقتصاد کشور، همه تلاش‌ها را نقش بر آب کرد.

در حال حاضر نااطمینانی نسبت به تداوم برجام، افزایش تحریم‌ها و شدت گرفتن تنش‌های منطقه‌ای که قطعا با تحریکات آمریکا مرتبط است، منجر به افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران شده است. نتیجه این‌که با وجود عوامل بازدارنده و تداوم روند موجود، رشد اقتصادی امسال کم‌تر از 3 درصد پیش‌بینی می‌شود. با این سطح از رشد، نمی‌توانیم امیدوار به حل ابرچالش بیکاری در کشور باشیم.

شخصاً معتقدم هنوز برجام برای ما از حیز انتفاع خارج نشده و تا زمانی که امکان استفاده از آن وجود دارد، باید در برابر بازی‌های ترامپ منطقی و معقول بازی کنیم.