◄ دفاتر منطقه‌ای مرکز تحقیقات راه و مسکن و کیفی‌سازی پروژه‌های عمرانی
شرایط جغرافیایی در ایران به شدت متفاوت و متغیر است. حتی در یک استان نیز از منطقه‌ای به منطقه‌ای دیگر تفاوت اقلیم زیادی وجود دارد. تحقیقات، مطالعات و آزمایشات متمرکز هرگز پاسخگوی نیاز پروژه‌های عمرانی کشور نبوده و نیست. ایران کشوری وسیع و دامنه مصالح قابل استفاده در آن نیز گسترده است.
وبلاگ محمد سیدی مَرغکی:
مقدمه:
سه شنبه 25 اردیبهشت 97 همزمان با سالگرد تاسیس دفتر منطقه‌ای جنوب شرق مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، کلنگ احداث این دفتر توسط «محمد شکرچی‌زاده» معاون وزیر و رئیس مرکز، در کرمان به زمین زده شد. همچنین تا امروز چهار دفتر منطقه‌ای دیگر با نام‌های خلیج فارس، شمال شرق، اصفهان و شمال غرب نیز در کشور راه‌اندازی شده است. در مقاله پیش رو به بررسی اهمیت،جایگاه و کارکرد این دفاتر پرداخته شده است.
اقلیم متفاوت ایران
شرایط جغرافیایی در ایران به شدت متفاوت و متغیر است. حتی در یک استان نیز از منطقه‌ای به منطقه‌ای دیگر تفاوت اقلیم زیادی وجود دارد. تحقیقات، مطالعات و آزمایشات متمرکز هرگز پاسخگوی نیاز پروژه‌های عمرانی کشور نبوده و نیست. ایران کشوری وسیع و دامنه مصالح قابل استفاده در آن نیز گسترده است. شرایط پیش گفته تحقیقات، آزمایشات، مصالح، رویکردها، معماری و روش‌های اجرایی مختص به همان منطقه خاص را می‌طلبد. به طور مثال آزمایشات قیری که می‌خواهیم آن را در اهواز استفاده کنیم در تهران اگر انجام شود حتما با نتایج واقعی فاصله زیادی خواهد داشت چرا که شبیه‌سازی شرایط واقعی کاری هزینه‌بر و پیچیده خواهد بود. پس بسیار مطلوب‌تر و منطقی‌تر است که تمام امور مطالعات و آزمایشات مربوط به پروژه‌های عمرانی حداقل در همان استان محل اجرا انجام شود.
رویکرد و تجربیات جهانی
بررسی کشورهایی چون کانادا و آمریکا نشان می‌دهد که مطالعات و تحقیقات عمدتاً به صورت ایالتی انجام می‌شود. همچنین اجرای پروژه‌ها نیز غالباً با استانداردها و بخش نامه‌های ایالتی پیش برده می‌شوند تا فدرالی. البته کتمان نمی‌شود سازمان‌های فدرالی چون FHWA که در بخش حمل‌و‌نقل جاده‌ای آمریکا فعال است نیز دستورات و بخش نامه‌های متمرکزی برای تمام کشور صادر می‌کند که بیشتر نقش توصیه‌ای دارد و البته چارچوب‌های کلی را تعیین می‌کند. نتیجه اینکه تمرکززدایی و رویکرد ایالتی در قوانین و استانداردها باعث افزایش کیفیت پروژه‌ها شده است.
معماری و شهرسازی
ایران در دوران صفویان مهد معماری جهان بوده است. شاهکارهای جاودانه‌ای چون مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان به روشنی بیانگر شکوفایی هنر معماری آن زمان است. سایر شهرهای ایران نیز در دوران‌های مختلف به نوعی منطبق بر اقلیم خود معماری مشخصی را برای خود برگزیده‌اند. مثلا شهر بم به واسطه گرم و خشک بودن و البته باغات خرما و آب فراوان رویکرد خشت و گل را پسندیده و استفاده کرده است که متاسفانه زلزله 82 باعث از بین رفتن این معماری غالب شده است. یکسان شدن شکل و نمای ساختمان‌ها در تهران، تبریز، ساری و بندرعباس به روشنی نشان از افول دهشتناک معماری در ایران می‌دهد. شواهد گفته شده نشان از بی‌اهمیتی این مسئله در بومی‌سازی معماری در استان‌ها دارد. افولی که هم سازمان‌های ستادی و هم استانی در آن مقصر هستند. بخش معماری دفاتر منطقه‌ای می‌توانند با قدرت به این مسئله ورود و دلایل و راهکارهای بهبود شرایط بغرنج فعلی را ارائه کنند.
چارچوب و رویکرد سازمانی
این دفاتر باید با اختیارات کامل در بوم تعریف شده عمل کنند. تهیه و تدوین دستورالعمل‌های استانی مرتبط با پروژه‌های راهسازی، شهرسازی، معماری و مسکن هر بوم می‌تواند در این دفاتر توسط متخصصان همان منطقه دنبال شود. ادارات کل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای، ادارات کل راه و شهرسازی، شهرداری‌ها، بنیاد مسکن، شرکت‌های پیمانکاری، مهندسین مشاور و سایر دستگاه‌های اجرایی درگیر در پروژه‌های عمرانی باید صلاحیت‌هایی را که مرکز نسبت به پروژه‌ها، نیروی انسانی، تاسیسات و مصالح آنها تعریف می‌کند را احراز کنند. ماموریت بسیار مهم دیگر این دفاتر آموزش آموزش‌های تخصصی نیروی انسانی استان‌ها است که قطعا باعث کاهش هزینه و جلوگیری از سفر یادگیرندگان به پایتخت می‌شود.
نتیجه‌گیری
تمرکززدایی از مدیریت امور غالبا امری مطلوب بوده است. مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی قطعاً نمی‌تواند به صورت مطلوب فعالیت‌های تحقیقاتی، مطالعاتی و آزمایشگاهی تمام پهنه کشور را انجام دهد. واگذاری بخش زیادی از این مسئولیت به دفاتر منطقه‌ای قطعاً و یقیناً نتایج مثبتی خواهد داشت. بومی‌سازی مصالح، تحقیقات، آزمایشات، معماری و روش‌های اجرایی و استفاده از ظرفیت نیروی انسانی استان‌ها از نتایج عملکرد این دفاتر خواهد بود.
