◄ لکوموتیو مانوری هیبرید

اجلاس WCRR (کنگره جهانی تحقیقات راه‌آهن‌ها) طی روزهای 16 الی 19 نوامبر 1997 در ایتالیا تشکیل و مباحث مختلفی در آن ارائه و مورد توجه و بررسی کارشناسان و مدیران در جهان واقع شد، یکی از موضوعات بسیار جالب توجه در آن زمان استفاده از فناوری پردازش تصویر بود که برای اولین بار در بخش ریلی توسط راه‌آهن معدنی BHP استرالیا برای تعیین ضخامت کفش ترمز واگن‌های قطارهای طویل ۳۲۰۰۰ تنی در آن ایام مورد استفاده قرار گرفته بود.

راه‌­آهن مذکور که توسط هیئتی از راه‌­آهن ایران برای بررسی قابلیت لکوموتیوهای سنگین GE در سال ۱۳۷۳ مورد بازدید قرار گرفت به‌صورت تک خطه با بارمحوری ۳۵ تن بود (اولیه30) که در آن ایام بالاترین بار محوری جهان را داشت.

برای کاهش زمان توقف واگن جهت بازدید فنی و کاهش قیمت تمام شده حمل سنگ‌آهن و رقابت با کشورهایی مانند آفریقای جنوبی و استرالیا از جدیدترین ابزار در آن ایام استفاده می‌شد از جمله HBD, FWD, HWD ... و سیستم پردازش تصویر برای تشخیص ضخامت کفش ترمز نیز به عنوان سیستم مکمل مورد توجه قرار گرفت.

پس از حضور در این کنگره با شناخت ظرفیت‌های 2 دهه پیش کشور در حوزه فناوری روز پس از مشاوره با کارشناسان مرکز تحقیقات راه‌آهن با یکی از اساتید برجسته دانشگاه شریف در زمینه پردازش تصویر مذاکره و با اعلام آمادگی ایشان قرارداد طراحی و ساخت اولین سیستم پردازش تصویر پروفیل چرخ واگن در جهان منعقد و پس از آماده شدن نمونه آزمایشی در ایستگاه ری نصب گردید که نتایج حاصله در همایش WCRR در توکیو در سال 1980 ارائه و نهایتا با حمایت مرکز تست راه‌­آهن آمریکا (TTCI) و راه­‌آهن‌های آمریکا به سطح برترین محصول جهانی دست یافته است.    

مشابه این طرح در اواسط دهه 70 همزمان با آغاز مذاکرات فنی لکوموتیو AD43 با شرکت آلستوم فرانسه، طرح مفهومی اولین لکوموتیو مانوری هیبرید ایران (با استفاده از مولد داخلی حدود 200 کیلو وات و مجموعه باتری بجای موتور آمریکایی 1400 اسب بخار) تهیه و قرارداد مربوطه در سال 1377 (همزمان با طرح فوق) منعقد گردید و در سال 1380 اولین نمونه ساخته شده لکوموتیو هیبرید ایران با استفاده از پلات فرم لکوموتیو G12 توسط مرحوم دکتر دادمان در زمان وزارت ایشان رونمایی شد، آن مرحوم در مورد ادامه این طرح که اتمام آن همزمان با رونمایی اولین لکوموتیو مانوری هیبرید در آمریکا بود (که تاکنون چندصد دستگاه ساخته شده) مقرر نمودند که  پنج نمونه دیگر تولید شود.

برای جبران توان از دست رفته موتور 12 سیلندر آمریکایی لکوموتیو مذکور با قدرت 1400 اسب بخار که با یک دیزل ژنراتور 240 اسبی بومی شده جایگزین شد، از تعدادی باتری بزرگ استفاده شد و بعلاوه برای تقویت توان علمی کارشناسان و همکاران مرکز تحقیقات در زمان مذاکرات فنی با شرکت آلستوم فرانسه و کاهش هزینه و زمان از دو موتور برقی AC موجود در بازار (غیر تراکشن) و اینورترهای IGBT در این لکوموتیو استفاده گردید.

نظر به آثار متعدد استفاده از لکوموتیوهای هیبرید شارژ شونده (Plug in hybrid) به‌ویژه از بابت کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی در ایستگاه‌های ریلی در کلانشهرهایی مانند تهران با اتکا به منابع داخلی و سهولت، هزینه و وابستگی کمتر هیبرید کردن لکوموتیو DC نسبت به نوعAC  کنسرسیومی با چند شرکت در سال 94 تشکیل و پیشنهاد سرمایه­‌گذاری برای تبدیل 37 دستگاه از لکوموتیوهای قدیمی به نوع هیبرید به راه‌آهن جمهوری اسلامی ارایه شد.

با توجه به رویکرد صنایع پیشرفته جهانی از جمله توشیبا، آلستوم و ... به این موضوع در سال‌های اخیر، با این حرکت علاوه بر صرفه­‌جویی انبوه سوخت و کاهش آلودگی هوا در شهرهایی مانند تهران، مشهد و ... شرایط حمایت از ظرفیت‌های مهندسی و تولیدی داخلی و زمینه کاهش وابستگی به خرید خارجی فراهم می‌گردد و اهداف برنامه ششم و افزایش سهم حمل­‌ونقل بار و مسافر ریلی به 30 درصد و 20درصد احتمال بیشتری برای تحقق خواهد یافت.