◄ کاهش بروز سوانح مسافری در سیستم‌های راه‌آهن شهری و برون‌شهری
خودکشی و سوانح ناشی از ورود غیر مجاز به حریم ریلی، سهم بالایی از کل تلفات صنعت ریلی کشورها را شامل می‌شود .
با توجه به زمینه‌های بروز سوانح مسافری ناشی از تصادف قطار با عامل انسانی در سیستم‌های ریلی و به خصوص به‌منظور پیشگیری از مواردی نظیر رفتارهای پر خطر مسافران در اماکن ریلی مانند خطوط و ایستگاه‌های محل عبور قطار، در محدوده شهر و بیرون شهر، اقدامات و فعالیت‌های مدیران و بهره‌برداران ریلی در حالت کلی به 2 دسته اجتماعی و فنی تقسیم می‌شود.
در بعد فنی استفاده از بسترها و تجهیزات مناسب و نیز به‌کارگیری راه حل‌های تکنولوژیکی برای کاهش و پیشگیری از تصادف قطار و عامل انسانی، مطرح بوده و در بعد اجتماعی نیز ارائه راهکارهای مبتنی بر مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات روانشناختی از طریق مطالعه و بررسی‌های رفتاری اجتماعی افراد آسیب‌پذیر، میسر است. از سوی دیگر در مواردی مانند خودکشی گروه‌های آسیب‌پذیر در محدوده حریم ریلی، یاری رساندن به این گروه‌های هدف طیف وسیعی از اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی را در بر می‌گیرد که مراحل آن در طیف نجات فرد مصدوم از مرگ و به حداقل رسانیدن تاثیرات و تبعات بعدی آن برای فرد حادثه دیده در شبکه ریلی است.
خودکشی و سوانح ناشی از ورود غیر مجاز به حریم ریلی، سهم بالایی از کل تلفات صنعت ریلی کشورها را شامل می‌شود و غالباً با تاخیرات طولانی، استرس و آسیب‌های روانی کارکنان و مسافران همراه است.
سوانح ناشی از ورود غیر مجاز به حریم ریلی با هدف خودکشی یا به‌طور ناخواسته، یکی از علل اصلی تاخیرها بوده و برای کاهش این تاخیرها، لازم است واکنش به حوادث ناشی ازخودکشی یا ورود غیرمجاز به حریم ریلی که منجر به قربانی شدن فرد می‌شود، تسریع یافته و شامل اقدامات زیر باشد:
- برنامه‌ریزی برای پاسخ‌دهی و واکنش به حوادث
- هم‌فکری و مشاوره
- برنامه‌ریزی برای اجرا
- انجام آزمایشی
- واکنش به حوادث به‌طور واقعی و مدیریت و بازنگری توسط مدیران زیربنایی
البته مانند اقدامات پیشگیرانه، زمینه نیز تاثیرگذار است، به‌طور مثال مسئولیت و نقش‌های قانونی برای سازمان‌های مسئول پس ازحادثه (پلیس، آتش‌نشانی و...) ممکن است در جوامع مختلف متفاوت باشد.
گروه‌بندی واقدامات و راه‌حل‌ها
گروه‌ها در سه دسته‌بندی وسیع‌تر، برحسب نوع اقدام و حالت کلی مداخله قرار می‌گیرند.
1-اقدامات رویه‌ای و سازمانی
این اقدامات، اقداماتی استراتژیک و نیازمند به تشریک مساعی بازدارنده فرایندی هستند مانند (ارزیابی ریسک، همکاری بین سازمان‌ها، گشت‌های بازدارنده و...) این دسته از اقدامات دارای اثرات متقابل بر اقدامات ایمنی به طورعام و دیگر اقدامات هستند.
اقدامات زیربنایی نظیر همکاری و مشارکت در سطح ملی و محلی به منظور بهبود انجام کار مشترک بین سازمان‌ها، اجرای دیگر اقدامات را پشتیبانی می‌کنند. با این‌که این اقدامات با تمرکز برگروه‌های پر ریسک (به‌عنوان مثال بیماران روانی) بیشتر به منظور حل مشکل خودکشی درصنعت ریلی به‌کارگرفته می‌شوند اما در زمینه پیشگیری از ورود غیرمجاز به حریم ریلی نیز می‌توانند مفید باشند.
2- اقدامات فیزیکی و فنی
این اقدامات به اقدامات مهندسی یا تکنولوژیکی مانند حصارکشی، سیستم‌های ردیاب، محوطه‌سازی و دستگاه‌های روشنایی و غیره مرتبط هستند.
3- اقدامات آگاهی بخش عمومی و آموزشی
این اقدامات دانش و مهارت اقشار مختلف مردم را افزایش می‌دهند مانند (کمپین‌های ارتباطی، دستورالعمل‌هایی برای رسانه، آموزش در مدارس و بیرون از آن، دوره‌های آموزشی، مانور و...)
اقدامات ضروی واکنش به حادثه
فاز اول: اقدامات ایمنی فوری در محل و گزارش‌دهی شرایط
فاز دوم: مدیریت حادثه در محل و تامین نیروهای حامی واکنش به حادثه
فاز سوم: از سرگیری عملیات جاری
ایمنی
فازاول: اقدامات ایمنی فوری درمحل و گزارش‌دهی شرایط
- اقدامات اولیه ایمنی در محل توسط کارکنان قطار به منظور حفاظت محل و جلوگیری از در معرض ریسک قرارگرفتن دیگر افراد و دیگر قطارها
- گزارش تلفات و یاحادثه‌ای که باعث توقف قطار شده است. گزارش‌دهی، معمولا به محل قطار بستگی دارد و به‌طور معمول وظیفه راهبر قطار است.
- مدیریت ترافیک قطار؛ توقف کامل ترافیک قطارها و یا ادامه عملیات در حالت خرابی موقت براساس مشخصه‌های حادثه و ظرفیت زیر ساخت و قابلیت‌های تکنیکی مدیر زیرساخت در بخش خاصی از مسیر
رسیدن مسئولان پاسخ‌گو به محل، مدیر زیرساخت و مسئولان راه‌آهن باید کارکنان را در دسترس قرار دهند. کل شبکه را پوشش دهند. مدیر واکنش به حادثه باید قادر به رسیدن هرچه سریع‌تر به محل حادثه باشد. همچنین سازمان‌هایی پاسخ‌گوی اولیه، شهرداری و افراد مسئول منطقه‌ای و کارکنان پلیس راه‌آهن باید به محل اعزام شوند. رسیدن سریع افراد به محل حادثه به استقرار شبکه و در دسترس بودن تیم آنها، وابسته است.
- اقدامات اولیه در محل شامل حمایت اولیه و کمک به مسافران و توجه به مجروحان و انتقال آنان به بیمارستان‌ها و حصول اطمینان از ایجاد ایمنی در محل است.
فاز دوم: مدیریت حادثه در محل و تامین نیروهای حامی واکنش به حادثه
- تامین کمک‌های پزشکی برای آسیب‌دیدگان و انتقال آنان به بیمارستان
- اقدامات مسئولان راه‌آهن باهدف افزایش رفاه مسافران و کارکنان تا زمانی که از محل حادثه دور شده و به محل دیگری (بااتوبوس یا قطار) منتقل شوند.
- تحقیقات پلیس در موردحادثه: هدف این است که مشخص شود آیا نفر سومی در این حادثه دخیل بوده است یا خیر؟ اگر مداخله نفر سوم درحادثه مشکوک باشد. تحقیقات پلیس مانند هر قتل دیگر مشکوک باید با جزئیات همراه شود و زمان‌بر خواهد شد.
- دستورالعمل‌های پلیس و برمبنای آن توافق حاصل شده بین پلیس و نماینده مدیر زیرساخت درمحل: این دستورالعمل شامل الزامات ایمنی محل حادثه، مشخصه‌های خاص حادثه، قابلیت‌های فنی مدیر زیرساخت و افراد زیر ساخت است.
- اقدامات مهندسی و کمک‌های فنی: این اقدامات توسط تیم‌های فنی مدیریت زیرساخت در مواردی به زیرساخت مرتبط است و توسط تیم‌های فنی مسئولان راه‌آهن در مواقعی که مسایل فنی مرتبط با قطار باشد، مطرح است.
فاز سوم: ازسرگیری عملیات جاری
پس از تاییدیه پلیس، مدیر زیرساخت گام‌های لازم برای ادامه عملیات جاری را از سر می‌گیرد. از سرگیری عملیات جاری درحوادث منجر به قربانی، اقدامات زیر را در برمی‌گیرد:
- تمیزکردن قطار و محل حادثه
- تعمیر زیرساخت و تعمیر اساسی قطار
- اجرای ترتیبات ایمنی به منظور ازسرگیری ترافیک
- شناسایی خطاها و تعمیرات زیرساخت که بحرانی نبوده و مانعی برای عملیات ایمن قطار نیستند و نیازی به رسیدگی سریع ندارند (مانند زیرساخت نواحی اطراف خط)
* کارشناس مرکز کنترل و فرمان متروی تهران
