◄ آشفته بازار خودرو

تین نیوز | سعید قصابیان* :

عده‌ای فریاد برمی‌آورند که چرا خودروی وطنی گران است و چرا هر روزگران‌تر می‌شود؟ بدون آنکه خدمات بهتری به مشتری ارائه شود.

پاسخ می‌شنوند که در یک اقتصاد تورمی‌که نرخ آن امروز در حدود 40 درصد است چرا انتظار دارید خودرو مثل هر کالای دیگر گران نشود؟

پاسخ می‌آید که بازار خودروسازی (به‌جز معدودی شرکت نیمه خصوصی کوچک) عملاً در انحصار دولت است و دولت می‌تواند خودرو را ارزان به مردم بفروشد.

جواب 1: شرکت دولتی که با سرمایه ملی بر پا شده‌، حتی اگر سود دِه هم باشد حق ندارد از حساب ملت حاتم‌بخشی کند و محصول را ارزان‌تر از قیمت واقعی بفروشد. چه برسد الان که ضرر می‌دهد. شرکت ضرر دِه، اگر محصولش را ارزان بفروشد، بیشتر ضرر می‌کند و این ضرر نهایتاً بر ملت تحمیل می‌شود. سود این ارزان فروشی نصیب افراد محدودی می‌شود که تمکن خرید خودرو را دارند و هزینه‌اش می‌افتد بر دوش هشتاد میلیون نفوس. از جمله آن روستایی بَشاگردی که دغدغه امروزش آب آشامیدنی سالم است.

جواب 2: اگر دولت محصولش را ارزان‌تر از قیمت واقعی بفروشد بازار سیاه و رانت و فساد ایجاد می‌شود.

سوال: چرا خودروسازی ضرر می‌دهد؟

جواب: احیاناً به‌دلیل سوء مدیریت و منفعت طلبی.

سوال: کلی گویی نفرمایید. سوء مدیریت دقیقاً یعنی چه؟

ج: یعنی مدیریتی که اصلاً حواسش به هزینه نیست، نگران رضایت مشتری نیست، نگران کیفیت محصول نیست، دنبال ایجاد تنوع در محصول نیست‌، نگران سرنوشت طلبکاران (از جمله قطعه سازان) نیست و دغدغه سود کردن ندارد.

س: چرا حواسش به هزینه نیست؟

ج: چون تجربه کرده که با این همه ضرری که در گذشته بالا آورده‌، دولت باز هم زیر بال و پرش را گرفته و هر وقت کم آورده، وزیر صنعت نزد بانک مرکزی ریش گرو گذاشته و برایشان وام دست و پا کرده. چند وقت بعد همه یادشان رفته که وام را کی داده و کی گرفته؟

س : چرا نگران مشتری نیست؟

ج: چون ملت پشت در کارخانه صف بسته‌اند برای خرید.

س: چرا ملت نمی‌روند از شرکت‌های دیگر خودرو بخرند؟

ج: کدام شرکت‌های دیگر؟ دولت بازار را به انحصار این دو خودروساز درآورده و اجازه ورود محصول رقیب به بازار را نمی‌دهد.

س: به انحصار این دو خودروساز در آورده یعنی چه؟

ج: یعنی سد تعرفه‌ای را آن‌قدر بالا برده که خرید محصول رقیب برای مشتری متوسط ایرانی نصرفد. اسمش را هم گذاشته حمایت از تولید!!!

س: مگر بد است حمایت از تولید؟

ج: این حمایت از تولید جنس بُنجُل است. اگر محصولات این دو خودروساز قابلیت رقابت بوده و کیفیت داشتند نیاز به حمایت تعرفه‌ای دولتی پیدا نمی‌کردند.

س: چرا نگران کیفیت نیستند؟  

ج: وقتی ملت پشت در کارخانه صف بسته‌اند برای خرید‌، چرا باید دنبال بهبود کیفیت باشند؟

 س: چرا دنبال ایجاد تنوع در محصول نیستند؟ 

ج: وقتی ملت پشت در کارخانه صف بسته‌اند برای خرید‌، چرا باید دنبال تنوع محصول باشند؟

س: چرا شرکتی را ضرر می‌دهد تعطیل نمی‌کنند؟

ج: سخنگوی دولت در زمستان 98 به‌این واقعیت اذعان کرد. علت را باید از ایشان پرسید.

س: شاید نگران بیکار شدن کارگرها هستند.

ج: ابداً.تنها کسی که‌این وسط اهمیت ندارد کارگر است. مهمترین نقشی که‌این مدیران بی‌کفایت برای کارگر تعریف کرده‌اند، آن است که اگر رئیس بانک مرکزی گفت از این ببعد وام نمی‌دهد به خیابان بریزند و جاده مخصوص را ببندند. بعد منفعت‌طلبان اصلی، اشک تمساح بریزند که حالا فعلاً کارخانه را تعطیل نکنید تا اینها بیکار نشوند تا ببینیم فردا چه می‌شود. سال‌هاست که روز را شب می‌کنیم و منتظریم ببینیم فردا چه می‌شود.

س: راست می‌گویند.

ج: خیر. راست و دروغ را مخلوط می‌کنند.تعداد زیادی از کارکنان همین الان هم بیکار هستند. مازاد هستند. اگر کار واقعی داشتند که کارخانه ضرر نمی‌داد. این افراد فقط حقوق می‌گیرند و در تولید نقش موثر ندارند. مدیریت بی‌کفایت‌، از آنها لولو ساخته و دولت و ملت را از اعتراضات آنها می‌ترساند.

س: حالا گیرم که‌این کارخانجات تولید ضرر را تعطیل کردیم. شما برای این بیکار شده‌ها شغل سراغ دارید؟

ج: بلی دارم.

س: چیست؟

ج: قبلا نوشته‌ام.

س: کجا؟

جواب 1: تین نیوز:  «خودروسازی یا قطعه‌سازی؟» / ۱۳۹۷/۱۱/۰۹ / کد خبر: 181638

جواب 2 : تین نیوز: «ویروسی به جان صنعت کشور» /  ۱۳۹۸/۰۶/۰۳ / کد خبر: 195020 

جواب 3:  مجله حمل و نقل و توسعه/ «ویروسی در جاده مخصوص» / شماره 108 / شهریور ماه 98

جواب 4 : تین نیوز: «ایرانی هر کالایی که دوست داری بخر» /  ۱۳۹۸/10/۰۳ / کد خبر: 204074 

س: حالا بفرمایید منفعت‌طلبی دقیقاً یعنی چه؟

جواب 1: منفعت‌طلبی یعنی اینکه هر وقت دوست داشتیم عرضه خودرو به بازار را کم و زیاد می‌کنیم، با قیمت بازی می‌کنیم، هر وقت دوست داشتیم بازار را ملتهب می‌کنیم و هر وقت دوست داشتیم آرام. اگر هم کسی پرسید چرا می‌گوییم تحریم.

س: خب راست می‌گویند. مگر تحریم نیستیم؟

ج: خیر. راست و دروغ را مخلوط می‌کنند.این رفتار با مشتری و طلبکار و ملت از سال‌ها قبل از تحریم و ترامپ هم وجود داشته و چیزی نیست که از اردیبهشت 97 شروع شده باشد.

جواب 2: منفعت طلبی یعنی این‌که قیافه دلسوزانه به خودمان می‌گیریم و اعلام می‌کنیم حاضریم خودرو را 5 درصد زیر قیمت بازار بفروشیم تا بازار سیاه‌ ایجاد نشود.

س: خب راست می‌گویند.

ج: خیر. راست و دروغ را مخلوط می‌کنند. قیمت هیچ وقت در بازار انحصاری کشف نمی‌شود. آن قیمتی که‌ اینها می‌خواهند کالا را به 95 درصد آن بفروشند دستپخت شرایط انحصاری است که دولت برایشان فراهم کرده است. نمی‌شود شرایط بازار در کنترل خودت باشد، کنترل شیر عرضه به بازار کاملاً دست خودت باشد‌، بعد بگویی من محصولم را به 95 درصد اینی که خودم تعیین کرده‌ام می‌فروشم. این اسمش منفعت‌طلبی شخصی و گروهی به ضرر منافع ملی نیست؟

س: این منفعت‌طلب‌ها چه کسانی هستند؟

ج: شر به پا نکنید و بنده را توی دردسر نیندازید لطفاً.

س: متوجه شدم. پس قیمت واقعی چگونه به‌دست می‌آید؟

ج: در بازار فعلی هیچ جوری. در شرایط بازار انحصاری، قیمت با چانه‌زنی تعیین می‌شود. هر که زورش بیشتر باشد قیمت را تعیین می‌کند.کاملاً واضح و مبرهن است که زور چه کسی بیشتر است. مگر یادتان نیست که شورای رقابت را برای کشف قیمت درست کردند. زورش به خودروساز نرسید، حالا شده یک شیر بی یال و دم و اشکم. اینست که هیچ معیار و ضابطه‌ای برای قیمت‌گذاری وجود ندارد. خودروی وطنی هر روز گرانتر می‌شود و آنچه البته به جایی نرسد فریاد مشتری است.

س: پس تکلیف چیست؟ قیمت که غیر واقعی است، قیمت واقعی هم که قابل کشف نیست، کیفیت گاهی خوب است و گاهی بد، خدمات پس از فروش دل بخواهی است و زمان تحویل خودرو به مشتری دل بخواهی‌تر، گاهی گیلاس ثبت نام می‌کنی مجبورت می‌کنند 2 عدد خیار چنبر به جایش ببری. کارخانه هم که ضرر می‌دهد. پس این ملت که صاحب اول و آخر همه سرمایه گذاری‌هایی است که در این همه سالیان گذشته در خودروسازی انجام شده است چه گِلی به سرش بزند؟  

ج: تکلیف خیلی معلوم است.

س: چیست تکلیف؟

ج: برداشتن انحصار و دادن حق انتخاب به مشتری

س: یعنی شما رسماً عضو مافیای واردات هستید دیگر!!!

ج: هرچه دوست دارید فکر کنید. من هرچه بگویم شما می‌توانی یک مافیا برایش بتراشی. اما از اهل رسانه بعید است که به‌این اصطلاحات عوامانه دامن بزند.

س: ترش نفرمایید. منظوری نداشتم. حالا آمدیم و مشتری محصول خارجی را انتخاب کرد. عین زمان شاه. آن‌وقت چه؟

ج: اولاً) در زمان شاه هم پیکان و ژیان، مشتری‌های خودشان را داشتند و از بازار حذف نشدند.

ثانیا) اگر خودروساز وطنی بتواند دخل و خرجش را بالانس کند و اگر بدون کمک دولت ضرر بالا نیاورد می‌تواند با افتخار به حیاتش ادامه بدهد و سرش را بالا نگه دارد و ما را هم سربلند کند. بازار خودروی ایران بزرگ است و هر محصولی اعم از داخلی و خارجی می‌تواند سهمی‌از آن را داشته باشد.

س: اگر خودروساز وطنی نتوانست دخل و خرجش را بالانس کند و ضرر بالا آورد چه؟

ج: در کمال تاسف و اندوه باید تعطیل بشود و مثل " ارج " و " چیت سازی" و خودرو سازی " پروتون" به تاریخ بپیوندد.

س: تکلیف کارگرها چه می‌شود؟

ج: در بالا جواب دادم.

س: بیشتر جواب بدهید.

ج: اگر خودروسازی دولتی در بیلان مالی رفوزه بشود، باز هم قرار نیست که یک شبه تعطیل بشود. اقلاً چند ده سال طول می‌کشد تا این بساط جمع بشود. این یک فرایند تدریجی است که با خودداری از تاسیس کارخانجات دولتی جدید شروع می‌شود، از توسعه و سرمایه‌گذاری جدید در خودروسازی‌های فعلی خودداری می‌شود‌، خودروسازی‌های دولتی به‌تدریج کوچک می‌شوند‌، به‌تدریج ضرر کمتری بر دوش ملت می‌گذارند و به‌تدریج بارشان از دوش دولت برداشته می‌شود. تولید به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند، خط تولید به‌تدریج کم کار می‌شود در نهایت می‌شود خط مونتاژ را فروخت و خدمات پس از فروش محصولات موجود در بازار سا‌ل‌ها باید ادامه داشته باشد.

س: پس تکلیف قطعه‌سازانی که در این سال‌ها به‌این دو خودروساز قطعه می‌داده‌اند چه می‌شود؟ قطعه سازها برای کی قطعه بسازند؟

ج: کجا حکم شده که قطعه‌ساز وطنی فقط باید برای ایران خودرو و سایپا قطعه بزند؟ مگر خودروساز قحط است؟ چیزی که در دنیا فراوان است خودروساز. مگر الان «رنو پارس» برای «رنو» فرانسه قطعه نمی‌زند؟ مگر قبلاً بخشی از قطعاتی که برای«پژو» تولید می‌شد صادر نمی‌شد؟  

س: نگفتید تکلیف کارکنان بیکار شده چه می‌شود؟

ج: واضح است که در آن تنفس چند ساله‌، به‌تدریج می‌روند و در قطعه‌سازی جذب می‌شوند. قطع‌سازی که مشتری بین‌المللی و تیراژ بین‌المللی داشته باشد به پرسنل بیشتری نیاز دارد تا وقتی که فقط از 2 مشتری سفارش داشته باشد.

2 مشتری بد حساب که پرداخت حقوق خود و اعضای هیئت مدیره شرکت اصلی و شرکت‌های رنگارنگ اقماری را می‌گذارند در اولویت یک و مطالبات قطعه‌سازان را در اولویت آخر. ضمناً برای پرداخت این مطالبات با طلب کاران شرط می‌کنند که اگر بانک مرکزی وام ما را پرداخت کرد طلب شما را می‌دهیم.

س: اگر وام بانک مرکزی نرسید چه؟

ج: در بالا که عرض کردم. این مدیریت سوء، نگران تنها چیزی که نیست سرنوشت طلبکاران (از جمله قطعه‌سازان) و کارکنان آنها ست.

سوال آخر: خودروسازی خصوصی هم تعطیل می‌شود؟

ج: غصه بخش خصوصی را نخورید.کسی که پولش مال خودش باشد بهتر از من و شما و دولت می‌داند آن را کجا سرمایه‌گذاری کند. اگر برایش صرفه داشته باشد خودرو می‌سازد و اگر صرفه نداشت پولش را می‌برد جای دیگر.

س: ممنون که وقت گذاشتید.

ج: خواهش می‌کنم.

 

* کارشناس حمل و نقل