آنکه دریا دید، دل دریا کند

29 سپتامبر، مصادف با روز جهانی دریانوردی فرصت مغتنمی برای شناخت زوایای اقتصادی و اجتماعی شغل دریانوری است.

همه ساله در چنین روزی دریانوردان و تشکل های وابسته در کشورهای مختلف با راهبری سازمان جهانی دریانوردی(IMO) گردهم می‌آیند تا به اهمیت این حرفه و مشکلات آن بپردازند و مسیر توسعه و پیشرفت دریانوردی در جهان را تسهیل کنند.

دریانوردی یکی از قدیمی‌ترین مشاغل جهان به شمار می‌رود که براساس یافته های باستانشناسی قدمت آن به حدود 8 هزار سال قبل باز می گردد و جالب آنکه ایرانیان یکی از نخستین ملل دریانورد دنیا بوده اند. البته از آن زمان تاکنون با توسعه صنعت کشتی سازی و پیشرفت فناوری های نوین، شغل دریانوردی نیز دستخوش تحولات زیادی شده ولی بافت اصلی آن به همراه برخی ویژگی های ذاتی این حرفه در تمامی نقاط دنیا همچنان دست نخورده باقی مانده است.

دریانوردان از بدو تاریخ تاکنون ناچار بوده اند که خطر کنند و دل به دریا بزنند تا نیازهای خود را با ورود به دنیای ناشناخته اعماق آب و یا عبور از مخاطرات اقیانوس های دور به دست آوردند.

سر و کار داشتن با دریای بیکران و غوطه خوردن در میان امواج سهمگین با انبوهی از امیدها و نا امیدی ها که ذات تغییر ناپذیر این شغل به شمار می رود، همواره از دریانوردان افرادی متکی به خود، با اعتماد به نفس بالا و یاریگر ساخته که ویژگی بارز همه دریانوردان است. اما بدون شک مهمترین خصیصه دریانوردان، تنهایی و بخشندگی آنهاست؛ رفتاری که از همنشینی با دریا و الگو برداری از خالق آن آموخته اند.

دریانوردان، انسانهایی پرکار و کم توقع هستند زیرا دوری از ساحل امن و درگیری با امواج مهیب به آنها آموخته که برای دستیابی به آرامش باید بی وقفه تلاش کرد و به حداقل ها قناعت داشت. جالب تر آنکه همین مردمان قانع و پرتلاش، بیشترین نقش را در تأمین توقعات زندگی و نیازهای رفاهی سایر مردم جهان دارند.  

آمارها نشان می دهد در حال حاضر بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار دریانورد در اوج گمنامی روی کشتی های اقیانوس پیما در سراسر دنیا فعالند که بالغ بر ۸۵ درصد از کالاهای جهان توسط آنها جابه جا می شود؛ بنابراین تصور حذف آنها از چرخه اقتصاد جهانی غیرممکن و بحران آفرین است. هرچند این فقط یکی از ابعاد اهمیت حیاتی دریانوردی در زندگی مردم دنیاست. چنانچه به نقش آنها در موازنه سیاسی و نظامی کشورها و یا تأثیردریانوردی درتأمین امنیت بهداشتی وغذایی جهان توجه کنیم، زوایای جدید ازاهمیت بین المللی این شغل روشن خواهد شد.

به همین دلیل سازمان ملل متحد از طریق ابزار مدیریت دریایی خود یعنی سازمان جهانی دریانوردی(IMO) هرساله در چنین روزی کشورهای مختلف را به بازشناسی اهمیت دریانوردی و رفع دغدغه های شاغلین این حرفه ترغیب می کند.

در سالهای اخیر نگاه ویژه جامعه جهانی به ضرورت ارتقای ایمنی دریانوردی، حفظ محیط‌زیست دریایی و افزایش بهره‌وری کشتیرانی، تمامی کشورهای مرتبط با این صنعت را مجاب به تدوین بیش از ۴۰ کنوانسیون، موافقت‌نامه و پروتکل و نیز صدها توصیه‌نامه و دستورالعمل در راستای تأمین سه هدف فوق کرده است.

امسال نیز سازمان جهانی دریانوردی با شعار"کشتیرانی پایدار برای سیاره ای پایدار"، ۱۷۴ دولت عضو این سازمان را به بررسی راههای امنیت دریانوردی و حفظ محیط زیست دریاها فراخوانده تا دریا و دریانوردی را به عنوان میراث گرانبهای گذشتگان به سلامت به آیندگان واگذار کنیم.

به نظر می رسد امسال در شرایط ویژه ای کشور ما با آن روبروست،  نباید از امنیت معیشت دریانوردان در فراز و نشیب امواج تورم اقتصادی غافل ماند.

دریانوردی که هزاران کیلومتر دورتر از ساحل و خانه،  نگران معیشت خانوار و پایداری شغل خود باشد مسلماً توان مقابله با مشکلات این حرفه را ندارد و به رعایت ضوابط پایداری دریاها مقّید نخواهد بود. فراهم سازی امنیت اقتصاد خانوار دریانوردان و توجه به مشکلات معیشتی آنها از قبیل تأمین مسکن مناسب، بهداشت و درمان اعضای خانواده و یا ایجاد زمینه مناسب برای بهره مندی دریانوردان از مزایای بازنشستگی پیش از موعد می تواند با توجه به شعار ویژه امسال بخشی از وظایف سازمان ها مسئول در این حوزه را ایفا کند.

 متاسفانه بررسی های نشان می دهد که در سالهای اخیر به موازات تشدید محدودیت های بین المللی ناشی از اعمال تحریم های ظالمانه علیه فعالیت های کشتیرانی ایران، درآمد برخی از دریانوردان ( به ویژه شاغلین شرکت های کوچک) با کاهش شدید روبرو شده است و حتی ادامه قرارداد همکاری با بسیاری از کارکنان شرکت های کشتیرانی در هاله ای از ابهام و ناامیدی قرار دارد. این مساله می تواند زنگ خطری جدی برای پایداری کشتیرانی ایران در سالهای آینده باشد.

فراموش نکنیم که پایداری این حرفه برای تعالی آینده وابستگی مستقیم به کاهش مخ

اطرات شغل دریانوردی در کشورمان دارد و در اجرای این مهم تمامی ارگانهای ذیربط اعم از نهادهای قانونگذار و مجری موظف با ایفای نقش خود هستند.

باید همانند دریانوردان دریادل بود و از هیچ کوششی برای بهبود معیشت آنها فروگذار نکرد، زیرا آنکه دریا دید، دل دریا کند.

** روزنامه نگار