◄ گزارش یک مهندسی هوشمندانه که به زباله دان پیوست

یکی از عوامل موثر در سایش چرخ واگن ها که خسارت زیادی به دارایی های فیزیکی شرکت های مالک ناوگان ریلی وارد می کند، عدم تقارن در بوژی است. این عدم تقارن خود را به صورت توزیع نامساوی نیروها در زیر چرخ ها نشان می دهد. حال آنکه برای اختلاف نیروی زیر چرخ ها نسبت به یکدیگر تُلرانس های بسته ای مقرر می شود. 

در دهه هشتاد، در معاونت فنی شرکت رجا به این مهم توجه شد و رکوردهایی مبنی بر طی مسافت 300 هزار کیلومتر بدون تراش چرخ در مسیر مشهد هم ثبت گردید. این آمار اما در مورد همه واگن های مسافری عمومیت نداشت و در واگن ها و بوژی های مشابه، میزان پیمایش بین 2 تراش، با مقادیری بسیار متفاوت (و بعضا بسیار کم) ثبت می شد. بررسی و آنالیز اطلاعات جمع آوری شده نهایتاً ضرورت کنترل تقارن بوژی قبل از نصب زیر واگن را نشان داد. بر اساس این الزام و با اظهار آمادگی شرکت پیمانکار مستقر در کارگاه تعمیرات بوژی، ساخت 2 دستگاه توسط پیمانکار مزبور در دستور کار قرار گرفت.

• دستگاه اندازه گیری فریم بوژی (برای همه انواع رایج در ناوگان مسافری)
• دستگاه پرِس تست بوژی

دستگاه اندازه گیری فریم بوژی باید تغییر شکل هندسه بوژی نسبت به ابعاد اولیه را (در سه جهت) قرائت می کرد.

پرِس، باید نیروهای وارد بر بوژی مونتاژ شده را در همان نقاطی که واگن بر آن می نشست را شبیه سازی می کرد(1).  این پرِس باید امکان پذیرش انواع بوژی های مسافری که به کارگاه اعزام می شدند را می داشت. این شبیه سازی به واحد کنترل کیفیت این امکان را می داد که:

• موقعیت قطعات اصلی بوژی نسبت به یک نقطه / سطح مرجع 
• موقعیت قطعات اصلی بوژی نسبت به یکدیگر
• نیروهای وارده بین ریل و هر چرخ 

تحت وزن واگن را اندازه گیری و ثبت کند.

هر 2 دستگاه با هزینه شرکت پیمانکار ساخته شدند و این در حالی بود که مسئولیتی از بابت تجهیز کارگاه در قرار داد با این شرکت قید نشده بود. قیمت مشابه خارجی این پرِس که از سوی شرکت های اروپایی به معاونت فنی رجا پیشنهاد گردید به صورت ارزی و چند ده برابر قیمت تمام شده این پرِس بود و طبعاً با انجام چنین هزینه ای موافقت نمی شد. این پرِس با امکانات کاملاً داخلی و بر اساس یک مهندسی هوشمندانه و مبتنی بر نیاز  و با حداقل هزینه و کمترین زمان ساخته و در کارگاه تعمیرات بوژی نصب و کالیبره و مورد استفاده قرار گرفت.

تلاش برای تکمیل تجهیزات کارگاه تعمیرات بوژی به این 2 دستگاه ختم نشد و با استفاده از دانش فنی و مهندسی شرکت ذکر شده، دستگاه های دیگری نیز برای کارگاه ساخته و به کار گرفته شدند. این تجهیزات و آن اندازه گیری ها نهایتاً امکان ترمیم بوژی و رفع ناترازی ها قبل از نصب زیر واگن را به مهندسین کارگاه داد.

نهایتاً در اواخر دهه 80 و  پس از تغییر مدیریت در سطوح بالای شرکت رجا و کنار گذاشته شدن آن پیمانکار، نه تنها این طرز فکر و این زاویه دید ادامه پیدا نکرد بلکه با استقرار پیمانکار جایگزین، دستگاه اندازه گیری فریم بوژی بلا استفاده رها شد و  پرِس تست به زباله دان آهن آلات منتقل گردید.

مراجع و پاورقی ها