◄ عوامل فیزیکی ایجاد اختلال در ترافیک شهر تهران
به طور کلی می توان عوامل فیزیکی اختلال آفرین در ترافیک تهران را به 2 دسته تقسیم کرد: عوامل مرتبط با خودروها و عوامل مرتبط با مکان تردد خودروها.
در ابتدا جهت یادآوری و استحضار خوانندگان گرامی، معروض می دارد که در بخش های پیشین این یادداشت ها، بخش اول به شناخت مسئله اختلال ترافیک در تهران اختصاص یافت و در بخش دوم نیز به عوامل انسانی ایجاد اختلال در ترافیک شهر تهران پرداخته شد.
در ادامه این سلسله یادداشت ها نیز به موضوعات و عوامل فیزیکی مؤثر بر ایجاد و تشدید اختلالات ترافیکی خواهیم پرداخت. البته قابل ذکر است تعداد عوامل فیزیکی مورد نظر بسیار زیاد است و ذکر همه آن ها در این مقال نمی گنجد و طبعاً به موارد مهم تر اشاره خواهد شد.
به طور کلی می توان عوامل فیزیکی اختلال آفرین در ترافیک تهران را به 2 دسته تقسیم کرد: عوامل مرتبط با خودروها و عوامل مرتبط با مکان تردد خودروها. بخشی از عوامل مرتبط با مکان را می توان در مبحث عوامل کالبدی (بخش بعدی این یادداشت ها) نیز مورد اشاره قرار داد.
بیشتر بخوانید:
مهم ترین عوامل مربوط به خودروها شامل موارد زیر است:
1- قدیمی بودن تکنولوژی ساخت اغلب خودروهای مورد استفاده که عمدتاً فاقد سیستم های راهبری (navigation)، دنده اتوماتیک، فرمان هیدرولیک، سیستم های هشدار دهنده مانند رادارهای تغییر لاین، سیستم های کمکی ترمز، سیستم های نشان دهنده نقاط کور، سنسورهای کمکی پارک خودرو و مانند این ها که نبود هرکدام از این ها باعث کندی حرکت ناشی از احتیاط مفرط برای جلوگیری از برخورد، تنبلی خودرو خصوصاً در هنگام حرکت مجدد مانند مواقع سبز شدن چراغ های راهنما، طولانی تر شدن زمان پارک کردن خودرو در حاشیه خیابان و حتی بیرون آمدن از پارک، دیر مطلع شدن بسیاری از رانندگان در تعیین مسیر برای خروج از مسیر اصلی، خصوصاً در بزرگ راه ها و آزادراه ها که موجب تغییر مسیرهای ناگهانی خودروها شده و باعث بستن سایر لاین ها می شود و...
۲- نبودن سیستم های پخش فراگیر پیام های رادیوئی هشدار دهنده پلیس راهور (در آلمان از سال ها پیش سیستمی در اختیار پلیس است که می تواند پیام های اطلاع رسان و هشدار دهنده خود را بر روی تمامی فرکانس ها و کانال های رادیوئی و حتی در هنگام خاموش بودن رادیو و هنگام پخش موزیک از طریق CD و فلش مموری نیز به گوش رانندگان برساند)!
۳- ضعف بسیار شگرف در وجود سیستم های ناوبری شهری اعم از اتوبوس، تراموا، تاکسی (غیر گردشی دارای ایستگاه) از یک طرف و از طرف دیگر پراکنش نامناسب آن ها در مسیر خیابان هائی که به خاطر وجود مراکز تجاری و اداری و دانشگاهی و... ارباب رجوع فراوانی دارند که بیشتر آن ها ترجیح می دهند با توجه به ضعف ساختاری آن سیستم ها و معطلی فراوان ناشی از آن ضعف ها، با خودروی شخصی به آن جا مراجعه کنند و سنگینی ترافیک را مضاعف سازند.
مهم ترین عوامل مرتبط با مکان نیز شامل موارد زیر است:
۱- نبود یا کمبود پارکینگ های عمومی و حتی اختصاصی در سطح شهر خصوصاً در مناطق مرکزی و پرتردد تهران که باعث توقف های غیر ضروری و غیر اصولی چند ردیفه در خیابان های اصلی و نیمه اصلی حتی درمکان هائی که توقف مطلقاً ممنوع است، می شود. به طور مثال خیابان جمالزاده شمالی که علیرغم عرض اندک آن (۱۶ متری) از محورهای بسیار مهم یک طرفه و ارتباط دهنده سه محور آزادی، بلوار کشاورز و دکتر فاطمی غربی است و فقط چهار مسیر حرکتی دارد، به خاطر وجود مراکزی چون کلینیک های چشم پزشکی، ساختمان های متعدد پزشکان، مراکز تجاری و پذیرائی، آموزشگاه های زبان کودکان و نظایر این ها در طول تمامی ساعات روز شاهد توقف های سه ردیفه و ملزم نمودن خودروهای در حال حرکت به استفاده از یک لاین و در نتیجه کند شدن و بند آمد ترافیک و خارج شدن آن از روند روان در حالت عادیست. این در حالیست که طبق تکلیف طرح تفصیلی مصوب ۱۳۹۱ تهران: «ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﻠﺰﻡ ﺍﺳﺖ ﻃﻲ ﺳﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻛﻠﻴﻪ ﻣحله های ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ… ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺍﺣﺪﺍﺙ ﭘﺎﺭﻛﻴﻨﮓ ﻫﺎﻱ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﻃﺒـﻖ ﺍﺳـﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﻻﺯﻣـﻪ ﻭ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﻋﻤﺮﺍﻥ ﻣﺤﻠﻪ، ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ».
۲- نبودن مکانیسم یا زمان بندی تخلیه بار مورد نیاز خرده فروشی ها توسط کامیونت های مراکز پخش خواروبار و لبنیات و... که در بسیاری از اوقات روز باعث راه بندان های مقطعی می شود. ضمن اینکه بسیاری از مغازه ها نیز به بهانه تخلیه بار، معبر جلوی مغازه خود را با اشیائی مسدود می کنند تا دیگران امکان توقف در آن مکان نداشته باشند!
در برخی از کشورهای اروپائی، شهرداری ها، محل توقف کنار خیابان ها را شماره گذاری کرده و به مغازه داران و سایر متقاضیان، به صورت سالیانه اجاره می دهند و ضمن درآمدزائی برای خود، امکان توقف های چندلایه را از خودروهای مراجعین موقت (با کمک پلیس) سلب می کنند. پیشنهاد می نمایم شهرداری تهران نیز از این رویه استفاده کند. (آخرین بخش این یادداشت ها در قسمت بعدی ارائه خواهد شد).
* عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
مناطقی از تهران را کنار بگذاریم تهران از همان قدیم اساسا بسیار بد و در بی فکری تمام ساخته شده و بعدها کلی مجتمع تجاری و بازار هم ساخته شد بدون آنکه حتی 1 جای پارک پیش بینی شود ! ساختمان ها هم که معلوم نیست چگونه با بر کم و در خیابان های کم عرض مجوز ساخت طبقات زیاد می گیرند ! خیابان های تنگ با معماری هردمبیل و شهری خفه که سانت به سانتش ساخته شده که در اکثر مناطقی که مراکز و بورس های خرید یا راسته شکم دارد پارکینگی وجود ندارد ! این تهران ماست که حالا با افزایش قیمت ها ، دیگر نمی شود به تملک فکر کرد تنها راه حل تهران برای فرار از این فجایع اجرای ابرپروژه تونل های بزرگراهیه تونل هایی که هم فقر راه را برطرف می کنند هم جریان اصلی ترافیک بین منطقه ایی را به زیر می برند هم به بیمارستان ها ، مراکز امدادی و انتظامی در مسیر دسترسی های اختصاصی خواهند داد هم می شود تونل های انرژی نفررو را کنار این تونل ها دید که مزایای بسیار دارد هم در مراکز شلوغ و پرتردد به پارکینگ های طبقاتی راه خواهند داد که راه خروج هم فقط و فقط از دل همان تونل باشد سطح می ماند فقط برای خودروهای محلی ، باری و امدادی ، یعنی کسی در این مناطق کاری خریدی داشت از تونل وارد پارکینگ می شود پارک می کند و برگشت از همان تونل خارج می شود مغازه داران و محلی ها هم می توانند در این پارکینگ های طبقاتی جای پارک بخرند و سند تحویل بگیرند حالا می شود در سطح روی مدلی مثل تراموا کار کرد و پلازاها را ساخت و بیشتر سطح را سنگ فرش کرد 5 تونل طویل بزرگراهی مشکلات تهران را به شکل بنیادین حل خواهد کرد 1 . تونل 11 کیلومتری شمالی جنوبی صیاد از میدان سپاه تا بزرگراه بعثت 2. تونل 9 کیلومتری شمالی جنوبی از ادامه بزرگراه مدرس در جایی مثل قرنی و زیر میدان فردوسی تا بزرگراه بعث 3. تونل 15 کیلومتری شرقی غربی از جایی مثل شیخ فضل الله و زیر شهرآرارا تا تهرانپارس که به کمک امثال جلال هم بره 4 . تونل 15 کیلومتری شرقی غربی دیگر از یادگار امام و جایی مثلا از زیر خیابان هاشمی تا دوشان تپه و بزرگراه بسیج 5 . تونل 9 کیلومتری شرقی غربی از بزرگراه چمران و زیرملاصدرا و میدان ونک تا بزرگراه امام علی (ع) . ابرپروژه های بسیار سخت ، پرهزینه و زمان بر که تنها راه حل تهران موجوده درواقع تهران باید 2 طبقه شود و هیچ راه حل دیگری هم وجود ندارد مگر اینکه به مرهم فکر کنیم .