◄ ضرورت پیگیری سیاست های TOD در شهرهای جدید
فقدان سیستم حمل و نقل عمومی در شهرهای جدید، بافت جمعیتی خانواده محور و نسبتا جوان این شهرها و خلا ناشی از رکود توسعه عمومی دولتی در شهرهای جدید، می تواند فرصت مغتنمی برای پیگیری و اجرای سیاست ها و اصلاحات توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی در این مناطق باشد.
در میان روش ها و الگوهای توسعه جوامع انسانی که نوعا به سازماندهی و سرمایه گذاری های کلان وابسته هستند، به تحقیق می توان گفت روش «توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی» از امکان پذیری، جامعیت و ظرفیت بسیار بالاتری برای توسعه همه جانبه مناطق شهری، به خصوص شهرهای جدید بر خوردار است.
به نظر می رسد خلا قانونی برای ارتقای سطح اداری شهرهای جدید و نبود مکانیزم های قانونی برای توسعه جامع این شهرها و تاسیس نهادها و سازمان های دولتی در شهرهای جدید، توسعه دولتی این جوامع را با رکود و موانع فراوان مواجه کرده است.
جمعیت شهرهای جدید اغلب از نیم میلیون نفر تجاوز نموده است، جمعیتی از طبقات متوسط شهری و با قابلیت هایی فراوان که به امید توسعه و رفاه بیشتر و تجربه زندگی مدرن به این شهرها مهاجرت نموده اند اما توسعه اداری این شهرها به موانع قانونی مربوط به تقسیمات کشوری برخورد کرده و آنها را از دریافت حداقلی ترین خدمات و مواهب توسعه عمومی دولتی محروم ساخته است.
در عین حال تداوم رکود در توسعه شهری از دو سو بسیار خطر آفرین است. این تداوم رکود در توسعه، فراهم کننده دلایل لازم برای مهاجرت معکوس افراد متمکن تر به شهرها و کلانشهرهای اطراف خواهد شد و نارضایتی وعمومی و سرخوردگی سایرین، از جمله کسانی را که تمکن کافی برای مهاجرت معکوس را ندارند، تشدید خواهد کرد.
همچنین رکود ناشی از خلا قانونی برای توسعه عمومی شهرهای جدید، فرصتی برای اندیشیدن به دیگر روش ها برای نیل به اهداف توسعه پایدار و به صورت مستقل از توسعه عمومی دولتی فراهم نموده است که «توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی» یکی از جامع ترین و امکان پذیر ترین رویکردها به توسعه شهری و محلی در شهر های جدید قلمداد می شود که می توان اصلاحات مربوط به آن را به دلیل امکان تامین نیازمندی های سرمایه ای از درون همان سیاست ها، در شهر های جدید، پیگیری و اجرا نمود.
پیتر کالتورپ مفهوم توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی (TOD) را در اواخر دهه 1980 تدوین کرد. این در حالی است که دیگران پیش از آن، مفاهیم مشابهی را ترویج کرده بودند و در طراحی آن مشارکت داشتند، لذا زمانی که کالتورپ کتاب «کلان شهر جدید آمریکا» را در سال 1993 منتشر کرد، TOD به یکی از اجزای برنامه ریزی مدرن تبدیل شد.
توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی، به طور کلی به عنوان «جامعه ای با کاربری مختلط که مردم را تشویق می کند تا در نزدیکی ایستگاه ها و خدمات حمل و نقل عمومی زندگی کنند و وابستگی خود را به رانندگی کاهش دهند» تعریف شده است. کالتورپ آن را به عنوان یک راهنـــمای نئو سنتی برای طراحی جامعه پایدار می دید، فراتر از تعریف آن از فرم ساخته شده، این نظریه همچنین یک تئوری طراحی جامعه بود که وعده رسیدگی به مسائل اجتماعی بی شماری را می داد.
پیتر کالتورپ، به عنوان دانشجوی جنبش پایداری محیطی، TOD را برای پرداختن به اکولوژی جوامع توسعه داد. او همچنین TOD را به عنوان یک راه حل به راحتی قابل درک برای رشد منطقه ای می دانست. او همچنین نیاز آژانس های حمل و نقل عمومی به منابع درآمدی جایگزین را برطرف کرد و این یک گام بعدی تکاملی طبیعی از بسیاری از پیشینه های آشنای طراحی جامعه بود. در جسورانه ترین وعده خود، TOD کمک به «تعریف مجدد رویای آمریکایی» بود. همانطور که تحلیلگران بعدی TOD توضیح دادند، «تحولات مبتنی بر حمل و نقل عمومی این پتانسیل را دارند که کیفیت زندگی بهتر و امکان کاهش هزینه های حمل و نقل خانوار را برای ساکنان فراهم و در عین حال منطقه را تامین نمایند. نتیجه این تحولات، محله هایی با درآمد متنوع پایدار هستند که توانسته اند اثرات زیست محیطی را کاهش دهند و جایگزین های واقعی برای تراکم ترافیک باشند ».
با توجه به این توضیحات فوق که ترجمه ای از کتاب تاریخچه توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی است، فقدان سیستم حمل و نقل عمومی در شهرهای جدید، بافت جمعیتی خانواده محور و نسبتا جوان این شهرها و خلا (بخوانید فرصت!) ناشی از رکود توسعه عمومی دولتی در شهرهای جدید، می تواند فرصت مغتنمی برای پیگیری و اجرای سیاست ها و اصلاحات توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی در این مناطق باشد.
* عضو ارشد هیئت مدرسان شهرداری تهران و کارشناس توسعه
