◄ فریبی بزرگ با بهانه گاباری استاندارد 1-505

عباس قربانعلی بیک:  مسیر ارژنگ به سیستان (170 کیلومتر)، در اداره کل راه آهن اصفهان قرار داشته و 10 ایستگاه دارد (به ترتیب عبارتند از: ارژنگ، عقدا، اشک، ساسان، هما، شبنم، شیرازکوه، هرند، خیرآباد و سیستان و فواصل ایستگاه ها به ترتیب عبارتند از 16، 10، 16، 17، 16، 16، 15، 31، 16 و 17 کیلومتر و بیشترین فاصله یعنی 31 کیلومتر بین ایستگاه های هرند-ورزنه است (قبلا فاصله شبنم ورزنه نیز 31 کیلومتر بود که با احداث شیرازکوه کاهش یافت)، دوخطه بافق-زرین شهر از 1388 شامل این بخش، در حال اجراست. 

در جداول پیوست نقشه تقاضا ظرفیت سال 1387 زمان رفت و برگشت سال 1386 در مسیر ارژنگ به سیستان چنین درج شده است: 42، 35، 56، 45، 50، 75، 63، 38 و 38 دقیقه که شبنم-ورزنه 75 (قبل از احداث ایستگاه) و ورزنه-هرند 63 دقیقه بود.

ظرفیت این مسیر با بلاک بحرانی شبنم ورزنه 9.7 میلیون تن و با بلاک بحرانی ورزنه هرند 11.9 میلیون تن بود (قطار 3175 تن).

زمان سیر ورزنه-هرند در جداول پیوست نقشه تقاضا ظرفیت سال 1393 هم 63 دقیقه است که با قطارهای 3500 تنی و 2 زوج مسافری 1392 و 240 دقیقه مسدودی (سال 1387 فقط 180 دقیقه و قطار غیرباری کمتر از 2 بود) به 11 میلیون تن می رسد. 

ارتفاع ایستگاه ها در مسیر باردار به ترتیب برابرند با: ارژنگ 1244، عقدا 1305، اشک 1378، ساسان 1493، هما 1513، شبنم 1615، شیرازکوه 1704، ورزنه 1715، مشک 1668، هرند 1663، خیرآباد 1588، سیستان 1567 و به این ترتیب با اختلاف ارتفاع 52 متری ورزنه-هرند فراز این بلاک 31 کیلومتری کمتر از منفی 2 درهزار در جهت باردار (از شرق به اصفهان) می شود.

با بازگشایی ایستگاه مشک در بلاک بحرانی ورزنه-هرند، گلوگاه به اشک-ساسان با مسافت 16 کیلومتر و فراز متوسط 7 در هزار منتقل می گردد و زمان سیر رفت و برگشت به حدود 55 دقیقه تقلیل می یابد. (با قطار 3500 تنی در جدول 1393 به 53 دقیقه و با قطار 3175 تنی در جدول 1387 به 56 دقیقه و ظرفیت مسیر به 13.4 میلیون تن (باقطار 3500 تنی در 1393) بالغ می گردد.  

در گزارش مقایسه لوکوموتیوهای GE با توان 3000 اسب بخار و  لوکوموتیو DF8B-I با توان 5000 اسب بخار، زمان سیر رفت و برگشت بلاک اشک-ساسان 63 و 42 دقیقه منظور شده (برای لوکوموتیو 4000 اسب 52 دقیقه) که مفهوم آن اینست که با لوکوموتیوهای 5000 اسب ظرفیت مسیر پس از بازگشایی ایستگاه مشک طبق جدول پیوست نقشه تقاضا ظرفیت سال 93 با قطار 3500 تنی به 18 میلیون تن و با قطارهای 5000 تنی به 30 میلیون تن بالغ می گردد (با قطار 4000 اسب 24 میلیون تن).

در این صورت با برقی شدن این مسیر، زمان رفت و برگشت بلاک اشک-ساسان به حدود 32 دقیقه و ظرفیت خط با قطارهای 3500 تنی به 26 و با قطارهای 5000 تنی به بیش از 43 میلیون تن میرسد (در نقشه 1400 ظرفیت 17 میلیون تن ثبت شده).  

با وجود این تمایز آشکار، متاسفانه برخی از افراد به دلیل بی توجهی به تاثیر توان لوکوموتیو بر ظرفیت خط، با طرح دلایل غیرموجه توان 5000 اسب را غیرمفید اعلام نمودند که موضوع محدودیت گاباری 1-505 (UIC) از جمله آنها بود درحالی که تمامی تونل ها در خطوط احداث شده پس از انقلاب به ویژه خطوط با ترافیک عمده بارهای معدنی همچون راه آهن شرق، هرمزگان، سرخس ... با قابلیت برقی طراحی و بزرگتر از گاباری 6-505 (OSJD) بوده و امکان عبور لوکوموتیو 5000 اسب را فراهم می نمایند و با محدودیت بارمحوری 20 هیچیک از لوکوموتیوهای 5 و 4 هزار اسب در مسیرهای جنوب، شمال و شمال غرب تردد نمی کنند.    

نکته بعدی مقایسه موتورهای 280 و240 با توان 3680 و 2950 کیلووات (25% بالاتر) و وزن 24.4 و 22.8 تن (7% بالاتر) است و در مورد موتور نوع 240 اعلام شده که بالغ بر 1000 (احتمالا 10000) دستگاه ساخته شده و از سال 2003 برای چین ساخته نشده و موتور 280 تا زمان گزارش 2000 دستگاه ساخته شده و موتور اصلی راه آهن چین است (تین 267290-266436-265648).

این برداشت غلط نه تنها توقف خرید لوکوموتیوهای 5000 اسب درحد 31 دستگاه را سبب شد بلکه زمینه هدایت شرکت های مالک لوکوموتیو برای خرید لوکوموتیوهای چینی با موتور دیزل 240 گردید و متاسفانه حتی وزارت صنایع ... هم برای انتقال فناوری این لوکوموتیو قدیمی و موتور پرضعف آن وارد میدان شد درحالی که نمونه های وارداتی اخیر در بدترین شرایط هستند (تین 267290). 

امید است راه آهن قبل از نهایی شدن قرارداد لوکوموتیوهای جدید، نسبت به اصلاح مشخصات و تغییر این رویکرد غلط اقدام نماید.