خلأ سیاست‌گذاری در اقتصاد صنایع دستی
همزمان با روز جهانی صنایع‌دستی آمارها نشان می‌دهد در یک دهه اخیر وضعیت صنایع‌دستی کشور نسبت به سال‌های قبل‌تر از اوضاع بهتری برخوردار است. با این‌همه، فعالان این عرصه معتقدند تا زمانی که دولت، صنایع‌دستی را مورد حمایت مالی و معنوی خود قرار ندهد و سیاست‌گذاری‌ها به شکلی نباشد که حمایت صنایع‌دستی را در برگیرد، نمی‌توان از امکانات بالقوه این صنعت که بهترین صنعت در زمان اقتصاد مقاومتی است بهره‌مند شد.
همزمان با روز جهانی صنایع‌دستی آمارها نشان می‌دهد در یک دهه اخیر وضعیت صنایع‌دستی کشور نسبت به سال‌های قبل‌تر از اوضاع بهتری برخوردار است. با این‌همه، فعالان این عرصه معتقدند تا زمانی که دولت، صنایع‌دستی را مورد حمایت مالی و معنوی خود قرار ندهد و سیاست‌گذاری‌ها به شکلی نباشد که حمایت صنایع‌دستی را در برگیرد، نمی‌توان از امکانات بالقوه این صنعت که بهترین صنعت در زمان اقتصاد مقاومتی است بهره‌مند شد.
به گزارش تین‌نیوز، با وجود آنکه پویا محمودیان، معاون صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در صحبت‌هایش خبر از پیشرفت و بهبود ۶۹درصدی صادرات صنایع‌دستی نسبت به ۵ سال گذشته می‌دهد؛ اما خود او هم معتقد است، ضریب نفوذ ایران در بازار بین‌المللی از سال ۹۳ تاکنون با ارقام ۳۶درصد، ۱۳درصد و ۱۹درصد مواجه شده و در فروردین‌ماه امسال رشد ۶۹درصدی صادرات این اقلام را شاهد بوده‌ایم.
اما در حال حاضر به‌طور رسمی ۴۰۰ هزار نفر در سامانه سازمان میراث‌فرهنگی به عنوان صنعتگران و هنرمندانی که کارت صنعتگری دارند ثبت شده؛ اما رقم بیش از این است و حدود ۲ میلیون نفر، از جمله ذی‌نفعان این حوزه محسوب می‌شوند. این صنعتگران همچنان با چالش‌های بسیاری در زمینه تولید و صادرات مواجه‌اند و فعالان این عرصه بر این باورند تا زمانی که این چالش‌ها برطرف نشود شاهد توسعه صنایع‌دستی نخواهیم بود. همه اینها در حالی است که صنایع‌دستی به تنهایی می‌تواند با هزینه اندک برای جوانان محلی و زنان ایجاد اشتغال کند. اتفاقی که شاید در کمتر صنعتی امکان رخ دادنش وجود داشته‌باشد.
جدی نگرفتن صنایع‌دستی از سوی سیاست‌گذاران یکی از مهمترین چالش‌هایی است که متاسفانه این هنر-صنعت با آن دست و پنجه نرم می‌کند. رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی ایران با تاکید بر این موضوع به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «اگر به اقتصاد مقاومتی در هر زاویه‌ای نگاه کنید صنایع‌دستی بخش جدایی‌‌ناپذیر این پازل محسوب می‌شود. چون از یک سو بدون نیاز به مواد اولیه وارداتی و صد در صد بومی است. از سوی دیگر باعث اشتغال ارزان می‌شود. علاوه‌بر این نیز موجب توسعه جوامع روستایی و پیرامونی خود خواهد شد.» مجیدرضا حریری با بیان اینکه پشتیبانی از صنایع‌دستی موجب ایجاد مشاغل خرد و متوسط می‌شود، می‌گوید: «در حال حاضر به صورت بالقوه ۲و نیم میلیون نفر در صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند؛ اما فعالیت آنها به گونه‌ای است که توانایی استفاده از ظرفیت‌هایشان به‌طور کامل را ندارند.»
به عقیده او اگر در حال حاضر شاهد پیشرفت‌هایی باشیم در برابر پتانسیل بالای صنایع‌دستی کشور باز هم هیچ است؛ چون همچنان سازمان میراث‌فرهنگی با وجود داشتن سه بال، به صنایع‌دستی نگاه درجه سوم دارد. به باور کارشناسان حوزه صنایع‌دستی، صادرات صنایع‌دستی تنها صادرات یک کالا نیست؛ بلکه صادرات فرهنگ، تمدن و ملیت است و ۱۰۰درصد ارزآوری را به کشور به ارمغان می‌آورد. حریری نیز در این زمینه می‌گوید: «هر کالایی در ایران تولید و صادر شود بخشی از آن هزینه‌هایی است که ممکن است ارز بری داشته باشد. اما صنایع‌دستی ۱۰۰درصد تولید داخلی است و می‌تواند ارزآوری خوبی داشته‌باشد. با این‌همه سیاست‌گذاران به شکل منطقی در این زمینه ورود نمی‌کنند و همین موجب شده تا صادرات ما در این حوزه ضعیف باشد.»
رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی ایران با انتقاد از اینکه بودجه‌های کلان در زمینه بهبود فرهنگ و ارتباطات از طریق وزارتخانه‌های ارتباطات، ارشاد و خارجه صرف مواردی غیر از صنایع‌دستی می‌شود، می‌گوید: «ما همیشه شاهد آن هستیم که در بخش‌های گوناگون فرهنگی بودجه‌های کلان هزینه می‌شود. به عنوان مثال بودجه خوبی در اختیار بنیاد فارابی، دنیای تصویر و... قرار داده شده؛ رقم‌هایی که بابت معرفی سینمای ایران به جهان هزینه می‌شود؛ اما حاضر نیستند بخشی از این بودجه را برای صنایع‌دستی کنار بگذارند.»
حریری ادامه می‌دهد: «وقتی حمایتی از سوی دولت صورت نمی‌گیرد، صنعتگر نمی‌تواند صنایع‌دستی را که تولید می‌کند بفروشد. چون مورد حمایت نیست. بزرگ‌ترین فراکسیون در مجلس نیز برای صنایع‌دستی و فرش است؛ اما خروجی این فراکسیون صفر است.» در همین حال، سرمایه‌های صنعتگران صنایع‌دستی سرمایه‌های خرد و پراکنده هستند. به‌همین منظور سرمایه‌گذاری در این حوزه نیاز به مطالعات دقیق و بررسی‌های حساب شده دارد. حریری در این زمینه نیز یادآور می‌شود: «دولت باید در زمینه سرمایه‌گذاری صنعتگر را مورد حمایت خود قرار دهد. در همه جای دنیا به همین شکل است. سرمایه یک صنعتگر صنایع‌دستی بسیار اندک و خرد است. البته حمایت تنها نباید حمایت اقتصادی باشد. همین‌که خوراک ارزان مانند پتروشیمی و فولاد در اختیار صنایع‌دستی قرار گیرد باز حمایت بسیار خوبی است.»
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، با این‌همه به باور حریری، پیشرفت‌هایی در زمینه صنایع‌دستی اتفاق افتاده و نمایشگاه‌هایی که معاونت صنایع‌دستی از آنها حمایت می‌کند، افزایش داشته‌است. همچنین آمار صادرات بهتر شده و از ۵۰میلیون‌دلار به ۲۰۰میلیون‌دلار رسیده. اما ظرفیت صنایع‌دستی برای حضور در بازار داخلی و خارجی بسیار بیشتر است. رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی ایران با انتقاد از وضعیت فروش صنایع‌دستی در کشور می‌گوید: «صنایع‌دستی در ایران به عنوان کالای لوکس شناخته می‌شود. به‌دلیل قدرت خرید اندک مردم مسلما آنها توان خرید صنایع‌دستی ندارند. از سوی دیگر بخشی از صنایع‌دستی ایران توسط توریست‌ها خریداری می‌شود که اوضاع ورود گردشگر به کشور چندان رضایت‌بخش نیست.»
طرح‌های بسیاری در جهت توسعه صنایع‌دستی در کشور وجود دارد که چه از سوی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و چه از سوی دولتمردان و مسوولان تنها بر روی کاغذ آورده شده؛ اما در عمل چیزی عاید صنایع‌دستی نشده و مهمترین دلیل آن کمبود بودجه است. برای ارائه محصولاتی مانند صنایع‌دستی احتیاج به بازار هدف است و برای به دست آوردن آن نیاز به طرح مطالعاتی است که ایجاد این طرح هم نیاز به بودجه دارد؛ کاری که بر عهده سیاست‌گذاران است و متاسفانه در این زمینه دولت ضعیف عمل می‌کند.
