◄ بریلی شدن سود ریلی های بورس!

مجتبی کاوه – تعداد شرکت هایی که در بورس تهران در زمینه حمل و نقل ریلی فعالیت قابل اعتنایی دارند با انگشتان دو دست قابل شمارش است و خبر بد این که شرایط نامناسب صنعت ریلی، شاید باعث شود، همین شرکت های انگشت شمار هم اندک اندک از نقشه بازار سرمایه محو شوند.

 کارشناسان و مدیران این بخش، افت بازدهی سهام شرکت های ریلی بورس را روندی ادامه دار می دانند و هشدار می دهند حاکمیت باید هر چه سریع تر تکلیف خود را با خصوصی سازی صنعت ریلی روشن کند.  سهامداران این شرکت ها نیز این روزها با نگرانی به نمادهای ریلی بورس خیره می شوند؛ نمادهایی که کمتر روزی در بهار رنگ سبز را به خود دیده اند. بررسی روند تغییرات قیمت سهام برخی از این شرکت ها در سه ماهه ابتدای 1403 حقایق معناداری را پیش چشم سرمایه گذاران بورس می گذارد.

افت شدید قیمت سهام «حپارسا» به دلیل افزایش سرمایه و افت بهره وری

شرکت حمل و نقل ریلی پارسیان با نماد «حپارسا» بزرگترین شرکت حمل ریلی تانکری در ایران و جزو شرکت های بزرگ حمل و نقل ریلی فعال در بازار سرمایه است. قیمت سهام این شرکت در پایان معاملات 22 اسفندماه سال قبل 59650 ریال بوده و بعد از آن مدتی نسبتا طولانی نماد شرکت بسته شده است. حدود سه ماه بعد در پایان معاملات 29 خرداد 1403 ، قیمت سهام این شرکت به 6520 ریال کاهش یافته است. بخشی از افت قیمت سهام این شرکت به دلیل افزایش سرمایه از مبلغ 25 میلیارد تومان به‌ 190 میلیارد تومان بوده که 31 اردیبهشت ماه امسال رسمیت یافته اما این تمام ماجرا نیست.

 بر اساس گزارش های منتشر شده در مجمع این شرکت، درآمدهای عملیاتی «حپارسا» در 3 ماه پایانی سال 1402 با افت 175 میلیارد تومانی( 2.6 درصدی) مواجه شده و در 6 ماهه دوم سال 1402 نیز این شرکت 48.2 میلیارد تومان(425 تومان به ازای هر سهم) سود کسب کرده که 3.6 درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل است.

سید نواب حسینی منش مدیرعامل شرکت حمل و نقل ریلی پارسیان در تحلیل وضعیت بازدهی این شرکت می گوید: بازدهی و سود سهام هر شرکت به بهره وری وابسته است به این معنی که به ازای یک واحد سرمایه گذاری باید مقدار متناسبی سود ساخته شود و متاسفانه وضعیت ما و سایر شرکت های ریلی از این نظر فاجعه‌ است.

 وی می افزاید: مثلا حق مالکانه یعنی درآمد اصلی ما از یک واگن مخزن‌دار روزانه تقریبا یک میلیون تومان است. بنابراین اگر یک واگن‌ مخزن دار ما هر 30 روز ماه، بار داشته باشد، که ندارد، و دائما در حال سیر باشد، که نیست، حق مالکانه ما30 میلیون تومان خواهد شد. قیمت این واگن 3.5 میلیارد تومان است و باور کنید ماهانه نصف این مبلغ هم درآمد ندارد.

اگر ما به جای خرید یک واگن مخزن دار، یک پراید 300 میلیونی بخریم و آن را در اسنپ به کار بیندازیم ماهانه 30 میلیون تومان عایدی دارد! ضمنا واگن مخزن دار ما، هزینه سنگین تعمیر و نگهداری و هزینه حق دسترسی به شبکه ریلی و هزینه های کمرشکن دیگر نیز دارد که پراید ندارد. این مثال نشان می‌دهد، سود و بازدهی سرمایه در صنعت ریلی کشور تا چه حد پایین است.

حسینی منش ادامه می دهد: از طرفی با خصوصی سازی ناقصی که انجام شده همه اختیارات مدیریت سیر و حرکت به دست شرکت راه آهن است. یعنی وقتی باری از مشتری می گیریم و بارنامه‌ صادر می کنیم، برنامه ‌ریزی برای سیر و حرکت و زمان ‌بندی بارگیری و تخلیه و تحویل بار در اختیار ما نیست و زمان رسیدن بار به مقصد هم به دلیل کاهش سرعت بازرگانی و فرسودگی زیرساخت ها بسیار طولانی است. با این شرایط چطور توقع داریم بازدهی و سود شرکت کاهش پیدا نکند و سهام در بورس رشد کند؟

افت بازدهی «حآسا»  و معضل مالیات بر ارزش افزوده

قیمت سهام شرکت آسیا سیر ارس با نماد «حآسا» نیز از 8450 ریال در 28 اسفندماه 1402 به 6350 ریال در 30 خرداد 1403 کاهش یافته است. این شرکت در مجمع خود که 16 اردیبهشت ماه برگزار شده 90 ریال سود نقدی به سهامداران تخصیص داده که این سود با توجه به قیمت این سهم و وضعیت بازار و شرایط اقتصادی کشور، با هیچ شانه به شانه می زند!

مدیران «حآسا» در مجمع اعلام کردند که افت بازدهی سهام این شرکت هم‌راستا با سایر شرکت های ریلی و به دلیل وضعیت نامطلوب این صنعت و بالا بودن حق دسترسی به شبکه راه آهن سراسری و کاهش توان شرکت در مقابل حمل جاده ای، اتفاق افتاده است. ضمنا آنها ذخیره گیری برای مالیات بر ارزش افزوده را نیز دلیل دیگر افت سود شرکت برشمرده اند.

مالیات بر ارزش افزوده معضل دیگری است که شرکت های ریلی بورس تهران را به دردسر انداخته و ریسک سرمایه گذاران آنها را افزایش داده است. ابوالقاسم صدیقی بازرس انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی در این باره توضیح می دهد: مساله مالیات بر ارزش افزوده یکی از چالش های شرکت های فعال در حوزه ریلی است. تفسیر موسع شرکت راه آهن از بند(ب) ماده 52 قانون برنامه ششم توسعه، این معضل را ایجاد کرده است. بین شرکت راه آهن و سازمان امور مالیاتی مجادله ای شکل گرفته که در آن سازمان می گوید طبق قانون مالیات بر ارزش افزوده، نرخ صفر مالیاتی نداریم و شرکت راه آهن بر اساس تفسیر خود، مالیات بر ارزش افزوده نیروی کشش را صفر تلقی کرده است. نهایتا شرکت راه آهن پذیرفته است که باید مالیات بر ارزش افزوده لوکوموتیوها را پرداخت کند اما می خواهد این مالیات را به طریق دیگری از شرکت های حمل و نقل ریلی بگیرد.

انعکاس وضعیت نامطلوب شرکت های ریلی در آینه بورس

نظر رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی را درباره افق پیش روی شرکت های ریلی فعال در بورس تهران جویا شدیم. ضمنا از او پرسیدیم کاهش قیمت سهام توکاریل(با نماد توریل) از 6070 ریال به 4085 ریال و ریل پرداز سیر(با نماد حریل) از 2230 ریال به 1672 ریال و ریل پرداز نوآفرین(حآفرین) از 1928 ریال به 1184 ریال و دو شرکت ریلی دیگر بازار سرمایه، همگی طی سه ماهه ابتدای سال 1403، از دیدگاه او به عنوان رئیس بزرگترین انجمن بخش خصوصی ریلی کشور چه دلایلی دارد؟

دکتر سبحان نظری این گونه به پرسش های خبرنگار «تین نیوز» پاسخ داد: افت بازدهی و سود و قیمت سهام شرکت های ریلی منحصر به چند شرکت ریلی فعال در بازار سرمایه نیست و تمام شرکت های ریلی خارج از بورس نیز با بحران بازدهی دست و پنجه نرم می کنند. با تداوم این شرایط هیچ بعید نیست شرکت های ریلی بورس از این بازار خارج شوند. این درحالیست که طی حدود دو دهه از آغاز خصوصی سازی در صنعت ریلی به جز چند سال اخیر امیدواری های فراوانی به رشد شرکت های بخش خصوصی و جذب سرمایه ها به این صنعت از طریق بورس وجود داشته است. متاسفانه این امیدها در حال حاضر اگر نگوییم یکسره به یاس گراییده، دست کم به شدت رنگ باخته است. ما به جایی رسیده ایم که حاکمیت باید تکلیف خود را با خصوصی سازی در صنعت ریلی مشخص کند.

وی افزود: شرکت هایی که نام بردید و سایر شرکت های عضو انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی، بارها از ما درخواست کرده اند که مشکلات آنها را در مورد افزایش حق دسترسی به شبکه ریلی، قیمت گذاری دستوری نرخ کرایه حمل بار و مسافر، رشد بی رویه نرخ خدمات تعمیرات، جرایم ناعادلانه تحمیلی از سوی راه آهن، بسته شدن سیستم صدور بارنامه به صورت غیرقانونی و مشکلات ریز و درشت دیگر ازمراجع تصمیم گیر و سیاست گذار و نهادهای اجرایی کشور پیگیری کنیم. ما نیز با تمام توان تلاش می کنیم از حقوق و منافع شرکت های ریلی دفاع کنیم اما واقعیت این است که در صنعت ریلی ما با یک شرکت دولتی تسلط جو و تصدی گر به نام شرکت راه آهن مواجه ایم که به دلیل خصوصی سازی ناکامل، قوانین و مقررات دست او را برای انحصارگری و رقابت منفی و ناعادلانه با شرکت های ریلی باز گذاشته و تلاش ما چندان موثر واقع نمی شود. 

نظری با اشاره به فرار سرمایه ها از صنعت ریلی می افزاید: در این شرایط سرعت بازرگانی و بهره وری حمل و نقل ریلی با سوء مدیریت شرکت راه آهن، طی سال های اخیر به طور مستمر کاهش یافته و شرکت های ریلی مشتریان خود و بارهایی را که جذب می کرده اند را از دست داده و به رقیب جاده ای سپرده اند. اخیرا یک شرکت بزرگ فولادی که 5 هزار میلیارد تومان در حمل و نقل ریلی سرمایه گذاری کرده نامه ای به مسئولان ارشد کشور نوشت و اعلام کرد این سرمایه را از صنعت ریلی خارج می کند چون حمل بار با قطار با این سرعت کم و مشقت بالا برای این شرکت اصلا صرفه ندارد. طبیعتا این شرایط انعکاس خود را در گزارش های مالی شرکت های ریلی بورسی به شکل شفاف تری نشان می دهد و قیمت سهام این شرکت ها را پایین می کشد.

نیاز به ذره بین و آشنایی با خط بریل برای پیدا کردن سود ریلی ها!

رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های حمل و نقل ریلی در پایان به کنایه می گوید: پیدا کردن سود شرکت های ریلی بورس در صورت های مالی آنها کار دشواری است. در گزارش های مالی آنها باید با ذره بین دنبال سود بگردید یا خط بریل بلد باشید و از حس لامسه کمک بگیرید چون واقعا سودی وجود ندارد که به چشم بیاید! رئیس شورای رقابت هم اخیرا به من گفت شما در صنعت ریلی گیر افتاده اید وگرنه هیچ دیوانه ای با این شرایط در این صنعت سرمایه گذاری نمی کند!
درسی که ما از خصوصی سازی در صنعت ریلی گرفتیم این است که با خصوصی سازی واگن ها و لکوموتیوها و حتی بورسی شدن شرکت های ریلی، این صنعت خصوصی و سهام شرکت های آن پر سود و جذاب نمی شود بلکه باید نهادها و ساختارهای کلیدی این صنعت متناسب با اهداف خصوصی سازی و پذیرش در بورس، اصلاح شوند. این درس دردناکی بوده که سرمایه گذاران و سهامداران بورسی صنعت حمل و نقل ریلی این روزها درد آن را به خوبی احساس می کنند.

انتهای پیام