◄ رانندگان بخوانند/ آیا شرایط بازنشستگی در صنوف مختلف، متفاوت است؟

یکی از پرسش های متداول رانندگان و فعالان بخش حمل و نقل جاده ای بین شهری چگونگی شرایط بازنشستگی برای فعالان این صنف است.

به گزارش تین نیوز، در همین زمینه چندی پیش معاون بیمه ای وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی در نامه ای به معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، چگونگی امکان بازنشستگی رانندگان ناوگان سنگین با 25 سال سابقه پرداخت بیمه و 55 سال سن را شرح داد.

در نامه ای که مهرداد قریب در تاریخ 15 مهر ماه 1401 به حمیدرضا ثانوی شهرکی ارسال کرد، آمده بود: «رانندگان وسائط نقلیه سنگین بین شهری، راهداری و راهسازی که حداقل 25 سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند می توانند متناسب با دریافت حقوق و متناسب با روزهای پرداخت حق بیمه و 55 سال سن، بازنشسته شوند»

به گزارش تین نیوز، البته باید در نظر داشت که یکی از درخواست های مهم رانندگان فعال در بخش حمل و نقل جاده ای این است که شغل رانندگی بین شهری به عنوان مشاغل سخت پذیرفته شود.

اما  سوال این است که تا زمانی که این درخواست تایید و تصویب نشده است، آنان باید برای بازنشستگی خود چه اطلاعاتی داشته باشند؟  شرایط بازنشستگی در ایران چگونه است و افراد با چه سن و چند سال سابقه کار می تواند بازنشسته شوند؟

در پاسخ به این پرسش می توان به مطلبی که خبرگزاری ایسنا نوشته است، مراجعه کرد.

در این خبرگزاری آمده است: بازنشستگی حسب بند «۱۵» ماده «۲» قانون تامین اجتماعی، «عدم اشتغال بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در این قانون» تعریف شده است. «سن» و «سابقه بیمه پردازی» یا همان سنوات پرداخت بیمه، دو معیار احراز شرایط بازنشستگی در قانون مذکور هستند.

سن بازنشستگی، بر اساس بند ۱ ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، ۶۰ سال سن برای مردان و ۵۵ سال سن برای زنان است که در این حالت فرد بیمه شده با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می تواند بازنشسته شود.

در صورتی که مستمری استحقاقی فرد بر اساس این بند کمتر از حداقل حقوق سال مربوطه باشد تا حداقل حقوق ارتقاء خواهد یافت.

آیا بازنشستگی در صنوف مختلف، متفاوت است؟

همچنین باید گفت که شرایط بازنشستگی برای تمام بیمه شدگان اعم از بیمه شدگان اجباری، اختیاری و حرف و مشاغل آزاد یکسان است.

محمدحسن زدا، سرپرست اسبق سازمان تامین اجتماعی نیز به این پرسش که آیا بازنشستگی بیمه شدگان در صنوف مختلف متفاوت است؟ این گونه پاسخ داده است که «صنوف مختلف تصور می کنند بازنشستگی شان تفاوت دارد؛ در حالی که اینطور نیست. نانوا، قناد و در هر شغل دیگری طبق قانون تامین اجتماعی بازنشستگی برای مردان با ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه و برای زنان با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه امکان پذیر بوده و این قانون برای همه است.»

وی افزود: «البته اگر شغلی سخت و زیان آور باشد، فرد باید به کمیته های سخت و زیان آور در ادارات کار که محل تشخیص آن است مراجعه کند. فرد مشمول قانون سخت و زیان آور با ۲۰ سال سابقه خدمت متوالی یا ۲۵ سال سابقه خدمت متناوب بدون شرط سنی می تواند بازنشسته شود.»

قاعده کلی برای بازنشستگی اینگونه است که بیمه شده می تواند به سازمان تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی دهد و کارفرما نمی تواند بازنشستگی کارگر خود را تقاضا کند. صرفا در یک مورد کارفرما می تواند خواستار بازنشستگی کارگر خود شود و آن هم در موردی است که سن کارگر بیمه شده حداقل پنج سال از زمان قانونی بازنشستگی گذشته باشد که این موضوع برای بانوان ۶۰ سالگی است. یعنی کارفرما می تواند از سازمان بخواهد که کارگر زن خود را که به ۶۰ سالگی رسیده بازنشسته کند.

شرایط بازنشستگی درقانون تأمین اجتماعی

براساس ماده ۷۶ قانون، مشمولان این قانون در صورت دارا بودن شرایط زیر حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت:

- حداقل سابقه پرداخت حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی دارا باشند .

- سن مرد به ۶۰ سال تمام و سن زن  ۵۵ سال تمام رسیده باشد .

در ادامه به صورت خلاصه به شرایط و انواع بازنشستگی زنان و مردان اشاره می شود:

شرایط و نحوه بازنشستگی مردان 

۱- فرد تحت پوشش با ۶۰ سال سن و ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه می تواند با حداقل حقوق پایه و بیشتر بازنشسته شود.

۲- فرد تحت پوشش  با ۶۰ سال سن و زیر ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه متناسب با تعداد سال های پرداخت حق بیمه بازنشسته می شود. 

۳- فرد تحت پوشش با ۶۰ سال سن و ۱۰ سال سابقه

* در شرایطی که فرد زیر ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد می تواند سابقه خود را با خرید حق بیمه تکمیل کرده و با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شود.

۴- فرد تحت پوشش با ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه با حقوق کامل باز نشسته می شود.

۵-فرد تحت پوشش بدون شرط سنی با ۳۵ سال سابقه خدمت می تواند بازنشسته شود.

* حداکثر سابقه برای پذیرش و محاسبه در تعیین مستمری ۳۵ سال است.

شرایط و انواع بازنشستگی زنان

 شرایط سنی بازنشستگی برای زنان پنج سال از آقایان کمتر است. به این معنی که زنان با سن کمتری می توانند بازنشسته شوند.

 در مورد سابقه لازم برای بازنشستگی نیز عموما شرایط برای زنان و مردان یکسان است، ولی در چند مورد برای زنان از نظر سابقه شرایط سهل تری در نظر گرفته شده است.

نکته سوم مربوط به وجود شرایط همزمان سن و سابقه برای بازنشستگی زنان است. به این معنا که به غیر از سه مورد (بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور، بازنشستگی جانبازان و بازنشستگی با ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه) قاعده اصلی در بازنشستگی تحقق توامان شرط سن و سابقه در احراز بازنشستگی است. 

۱- فرد تحت پوشش با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه می تواند بازنشسته شود.

۲-فرد تحت پوشش با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه می تواند درخواست بازنشستگی کند.

۳-فرد تحت پوشش با ۴۲ سال سن برای مشمولان قانون کار و ۲۰ سال سابقه می تواند بازنشسته شود.

*در خصوص این گروه از بیمه شدگان، در صورتی که مستمری استحقاقی از حداقل حقوق سال مربوطه کمتر باشد، تا حداقل حقوق افزایش نمی یابد.

۴-  فرد تحت پوشش با داشتن ۳۵ سال سابقه بدون شرط سنی می تواند بازنشسته باشد.

۵-  فرد تحت پوشش اگر معلول عادی باشد می تواند با ۴۵ سال سن و با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه تقاضای بازنشستگی کند.

۶- فرد تحت پوشش بازنشستگی با داشتن ۵۵ سال سن با حداقل۱۰ سال سابقه متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه می تواند بازنشسته شود.

* در این حالت بیمه شده می تواند با ۱۰ سال سابقه و بیشتر تا ۲۰ سال، درخواست بازنشستگی کند که مستمری وی به میزان سنوات پرداخت حق بیمه خواهد بود (بین ۱۰ تا ۲۰ روز حقوق). در این صورت ماده ۱۱۱ قابل اجرا نیست و چنانچه حقوق وی از حداقل پایین تر باشد، مستمری تا حداقل حقوق افزایش نمی یابد.

* بانوانی که سن آن ها به ۵۵ سال رسیده، ولی زیر ۱۰ سال سابقه دارند می توانند با پرداخت حق بیمه سنوات کسری تا ۱۰ سال سابقه، با ۱۰ روز حقوق بازنشسته شوند که در این صورت نیز چنانچه حقوق آن ها از حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار کمتر باشد، ترمیم نخواهد شد.

شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور

طبق قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور، افرادی که حداقل ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب در کارهای سخت و زیان آور (مخل سلامتی) اشتغال داشته اند و در هر مورد حق بیمه مذکور را به سازمان پرداخته باشند، بدون شرط سنی می توانند تقاضای بازنشستگی کنند.

همچنین چنانچه کمیسیون های پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در کارهای سخت و زیان آور به سابقه مقرر (۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب برای کارهای سخت و زیان آور) فرسایش جسمی و روحی وی را ناشی از اشتغال به کارهای سخت و زیان آور تشخیص دهند، فرد بیمه شده می تواند درخواست بازنشستگی کند. بر این اساس هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور ۱.۵ سال محاسبه خواهد شد.