◄ آشنایی با سیستم های رایج راه آهن سریع السیر در جهان

عامل سرعت به ارتقای زندگی مدرن امروزی کمک می کند، اما مطلوبیت خدماتی راه آهن سریع السیر ملاک اصلی قلمداد نشده و عوامل اقتصادی نیز در طرح ریزی قطارهای پرسرعت تاثیرگذار هستند.

به گزارش تین نیوز، در جهان امروزی سرعت و راحتی توامان از جمله مولفه های تاثیرگذار زندگی شهری پویا به حساب می آیند. در طول دهه های گذشته کشورهای متعددی در جهان سعی بر آن داشته اند که از طریق احداث راه آهن سریع السیر در داخل مجموعه های شهری و همچنین در سرتاسر کشور عامل سرعت را به یکی از جذاب ترین تجربه های سفرهای کوتاه مدت، یک روزه و درون شهری تبدیل کنند. سوال اینجاست که بر چه اساس و با کدامین معیارها و در جهت برطرف کردن کدام دغدغه، تصمیم بر راه اندازی قطار پرسرعت در یک مسیر گرفته می شود.

دلایل احداث سامانه های ریلی پر سرعت

عده ای از کارشناسان بر این باورند که معیار سرعت مهمترین عامل مطلوب بر شمردن مسیر ریلی برای جابجایی کالا محسوب نمی شود، چرا که در نظر کمپانی های بزرگ تولیدی عوامل متعددی هستند که در اقتصادی بودن مسیرهای ریلی برای ترانزیت کالا موثر بوده و نمی توان عامل سرعت را اصلی ترین عامل در نظر گرفت. بدون شک هر چقدر که تکنولوژی پیشرفت می کند سرعت، ایمنی و راحتی نیز افزایش پیدا خواهد کرد، اما گاهی اوقات مقوله سرعت در سیستم های ریلی منتج به هزینه های هنگفتی می شود که ابعاد اقتصادی پروژه را تحت تاثیر قرار می دهد. مانند آنچه که در کالیفرنیای آمریکا ما بین دو کلانشهر لس آنجلس و سانفرانسیسکو تحت عنوان قطار هایپرلوپ وارد فاز اجرایی شد و اندک زمانی پس از آغاز پروژه، این طرح به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی و هزینه های سرسام آور نیمه کاره رها شده و هم اکنون آینده آن در هاله ای از ابهام قرار دارد.

هر چند که در پاره ای موارد پروژه هایی هر چند بدون توجیه اقتصادی در برخی کشورهای پیشرو در تکنولوژی ریلی به اجرا درآمده تا جاذب ممالک ثروتمندی همچون کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشند، به طور مثال کارشناسان بر این باورند که پروژه قطار پر سرعت از فرودگاه شانگهای (پادونگ) به مرکز شهر شانگهای که مسافت تقریبا 40 کیلومتری را در چند دقیقه طی می کند به لحاظ اقتصادی توجیه آنچنانی نداشته و بیشتر جنبه تبلیغاتی و نمایشگاهی برای به رخ کشیدن توانمندی های جمهوری خلق چین به جهانیان و از طرفی جذب مشتریان متمولی همچون اعراب حاشیه خلیج فارس را دارد. در عصر کنونی کشورهای ژاپن، چین، فرانسه، آلمان و ایتالیا از جمله ممالک توانمند در حوزه قطارهای پرسرعت شناخته می شوند. در چند سال اخیر، کشورهای عربی منطقه نظیر امارات عربی متحده و عربستان سعودی از جمله مشتریان وفادار این کشورها به حساب آمده و اخیرا عراق، مراکش و اندونزی نیز به این جمع اضافه شده اند.

 انواع سیستم های رایج راه آهن سریع السیر در جهان:

سیستم اروپایی

بسیاری از اشخاصی که به اروپا سفر و یا مهاجرت داشته اند، سفر با قطار پرسرعت بین شهرهای اروپایی را تجربه ای لذت بخش قلمداد کرده اند. سیستم گسترده حمل و نقل ریلی در سرتاسر اروپا نه تنها در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا بلکه تا روسیه و شهرهای بزرگ این کشور یعنی مسکو و سن پترزبورگ کشیده شده است. تا پیش از جنگ روسیه و اوکراین، قطارهای پرسرعت مابین مسکو و پاریس به عنوان یکی از جذاب ترین سفرهای ریلی در اروپا و جهان مطرح بود، هر چند که سایه شوم جنگ موجب شد این جاذبه گردشگری محبوب در اروپا محو شود. به غیر از چند شهر بزرگ اروپایی (مسکو، لندن، پاریس، رم و . . .) باقی شهرهای واقع در قاره سبز در زمره شهرهای با جمعیت متوسط هستند. از طرف دیگر فاصله کم این شهرها با یکدیگر شیوه های حمل و نقلی را به سمت حمل و نقل ریلی سریع السیر سوق داده تا در سریع ترین زمان ممکن بتوان شهرهای اروپایی را در نوردید. به گونه ای که برای پیمودن مسافت های چند صد کیلومتری در سرتاسر قاره اروپا گزینه های متعددی همچون حمل و نقل سریع السیر، ناوگان اتوبوسرانی با کیفیت و همچنین بزرگراه های بین شهری پیش روی مسافران قرار دارد. 

سیستم چینی (جنوب شرق آسیا)

شاید به جرات بتوان چین را تنها استثنا در سیستم حمل و نقل ریلی دانست. کشوری که 25 درصد جمعیت جهان را در اختیار داشته و هر کدام از مجموعه های شهری این کشور ده ها میلیون نفر را در خود جای داده اند. با توجه به ساختار طبقاتی و پلکانی اقتصاد چین از دل روستاها تا ابرشهرها و وابستگی ساختارمند مناطق شهری با مناطق بالادستی در تقسیمات کشوری چین، راه آهن سریع السیر در این کشور عملا پیشرانه اصلی اقتصادی به حساب می آید. به طوری که نیروی انسانی، متخصصان و کارگران، توریست ها و گردشگران و در ابعادی کاملا بزرگ حمل و نقل کالا (ناخالص داخلی به جهت صادرات و واردات جهت تامین نیاز داخل) نیاز مبرمی به سرعت بالای جابجایی دارند. از این بابت می توان قاطعانه گفت که چینی ها سیستم حمل و نقل ریلی متناسب با ساختار جمعیتی و اقتصادی مختص خود را در این کشور پیاده سازی کرده و در حال توسعه و بروز رسانی آن هستند. در حال حاضر، جمهوری خلق چین به عنوان کشوری با سیستم پیچیده حمل و نقل ریلی در جهان شناخته می شود که ابرشهرهای این کشور نظیر شانگهای، پکن، شنزن و گوانجگو از طریق راه آهن پرسرعت مغناطیسیی (مگلاو) به یکدیگر متصل شده و صدها میلیون مسافر در سال از طریق این قطارهای پرسرعت بین شهرهای بزرگ چین جابجا می شوند. 

سیستم ژاپنی

ژاپن جزیره ای در دل اقیانوس آرام با جمعیت 130 میلیون نفر است که همواره سیستم های حمل و نقلی ریلی آن در دنیا شهره بوده است. سوالی که مطرح می شود آن است که قطارهای پرسرعت در ژاپن با چه معیار اقتصادی و توجیهاتی احداث می شوند، در حالیکه این کشور هیچ ارتباط زمینی با دیگر کشور ها ندارد. می توان اینگونه گفت که ژاپن کشوری است با اقتصادی رو جلو و توانمند در حوزه تکنولوژی که مفاهیمی همچون سرعت، نظم و زمان برای عمده شهروندان این کشور با اهمیت است. در جامعه ژاپنی که به کار کردن در حد مرگ شهره است، مفهوم سرعت در عمل، ارج نهادن به وقت و زمان و همچنین نظم در امور معنای خاصی دارد. لذا دور ار انتظار نیست که ژاپنی ها همواره در حال به روز رسانی قطارهای پرسرعت باشند، به طوریکه هم اکنون ابر پروژه راه آهن سریع السیر بین دو شهر بزرگ ژاپن یعنی توکیو و اوزاکا در حال اجراست.

سوال مهمی مطرح می شود که گزارش آتی به آن خواهیم پرداخت: آیا راه آهن سریع السیر در ایران کارایی دارد؟