مهم ترین آبراه های بین المللی تجارت دریایی

به گزارش تین نیوز به نقل از پایگاه خبری گفتمان دریا، و به نقل از بلومبرگ، همه گیری کووید-19 این شرایط را در معرض آزمایش جدی قرار داد: قرنطینه ها و بسته شدن مرزها باعث شده زنجیره های تأمین از بین بروند و در پی آن تورم دردناکی در نقاط مختلف جهان پدیدار شد.

ویروس کرونا کم و بیش مهار شده است، اما اکنون زمانی نیست که از شرایط راضی باشیم. تجارت دریایی جهان در حال حاضر با بزرگ ترین ریسک های چندین دهه ی اخیر روبه رو شده است: جنگ در اوکراین و غزه، مقابله شدید چین با آمریکا به عنوان بزرگ ترین شریک تجاری خود و اختلال در آبراه های کلیدی به دلیل تغییرات اقلیمی.

حملات پهپادی و موشکی انصارالله یمن در دریای سرخ -کوتاه ترین مسیر بین اروپا و آسیا- یکی از این نمونه ها است. در حال حاضر عمده کشتی های کانتینری به تغییر مسیر خود می پردازند و با خودداری از ورود به دریای سرخ، راه خود را به سوی آفریقای جنوبی و منطقه «دماغه امید نیک» این کشور تغییر می دهند. این اتفاق که دور شدن مسیرهای حمل و نقل دریایی را در پی دارد، باعث شده نرخ های کشتیرانی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند. این موضوع همچنین وظیفه بانک های مرکزی اروپا و آمریکا را که در مسیر انتهایی و دشوار بازگرداندن نرخ تورم به محدوده هدف هستند، پیچیده تر کرده است. شرکت آمریکایی «فیچ ریتینگز» در ماه فوریه تخمین زده بود اختلال در دریای سرخ احتمالا تا پایان سال 2024 باعث افزایش 3/5 درصدی قیمت کالاهای ورداتی به آمریکا شود.

شش گلوگاه دریایی کلیدی

بلومبرگ نیوز به شناسایی شش «گلوگاه دریایی» پرداخته است؛ میان برهای کلیدی که حجم قابل توجهی از تجارت دریایی از طریق آن ها انجام می شود.

هر کدام از این شش گلوگاه با مشکلات منحصربه فردی روبه رو هستند که به سرعت می توانند یک حادثه پیش بینی نشده را به یک بحران شدیدتر تبدیل کنند. زمین گیر شدن کشتی کانتینری اِوِر گرین در سال 2021 در کانال سوئز را در نظر بگیرید. این اتفاق باعث شد تجارت جهانی به ارزش 10 میلیارد دلار به مدت تقریبا یک هفته متوقف شود. یا فرو ریختن پل بالتیمور آمریکا در ماه مارس که باعث مسدود شدن بندری شد که ارزش تجارت دریایی آن در سال 2023 میلادی به 80 میلیارد دلار رسیده بود.

باب المندب

ملوانانی که در طول قرن ها بر اثر جریان های دریایی مخالف، بادهای غیرقابل پیش بینی، صخره های مرجانی و ناحیه کم عمق در این آبراه در ورودی دریای سرخ جان خود را از دست دادند، آن را «باب المندب» نامیدند – که در زبان عربی به معنای «دروازه اشک» است.

امروزه، عبور از این آبراه – که پهنای آن به حدود 29 کیلومتر می رسد و مهم ترین نقطه ترانزیت از و به کانال سوئز است و 15 درصد از تمام ارزش تجارت دریایی از طریق آن انجام می شود – یک اقدام ریسکی به حساب می آید. از اواسط نوامبر، چندین کشتی از سوی ارتش ملی یمن هدف قرار گرفته اند. در نتیجه این اتفاق، عمده شرکت های کشتیرانی تصمیم گرفته اند به جای این میسر، راه خود را به سوی آب های اطراف آفریقا تغییر دهند که به معنای 6 هزار مایل دریانوردی بیشتر است. شرکت کشتیرانی «مرسک» در اوایل ماه جاری میلادی اعلام کرد کشتی هایش به ازای هر سفر، 40 درصد سوخت بیشتری استفاده می کنند و نرخ های چارتر نیز سه برابر بیشتر از زمان معمول شده است.

تنگه مالاکا

تنگه مالاکا که برای قرن ها یک اهمیت محوری برای تجارت داشته است و اقیانوس هند را به اقیانوس آرام متصل می کند، با اختلاف زیاد به عنوان مهم ترین گلوگاه دریایی جهان در نظر گرفته می شود. نفت، گاز طبیعی مایع و دیگر کامودیتی ها با عبور از این آبراه به چین و دیگر اقتصادهای اصلی آسیا می رسند و در مسیر مخالف آن، کالاهای تولیدی نیز به کشورهای دیگر منتقل می شوند.

در یک سال، حدود 94 هزار کشتی از این آبراه عبور می کنند که بسیاری از آن ها با توقف در سنگاپور به تحویل محموله ها یا سوخت گیری مجدد می پردازند. این اتفاق، آب های سنگاپور و مناطق اطراف آن را به یک پارکینگ عظیم تبدیل کرده است که در آن نفت کش های غول آسا با کشتی های ماهی گیری در یک مسیر حرکت می کنند که خطر برخود آن ها با یکدیگر را افزایش می دهد.

کشتی ها اغلب باید در این تنگه سرعت خود را کاهش دهند که باعث می شود شانس دزدان دریایی برای سوار شدن به کشتی ها افزایش یابد. نکته دیگر این است که اندونزی و دیگر نقاط مجاور آن پتانسیل فعالیت های آتش فشانی دارند؛ اتفاقی که احتمال یک فوران آتش فشانی در آن منطقه را بالا برده و این موضوع می تواند کشتی ها را مجبور کند تا مسیر خود را تغییر دهند.

طرح های آزمایشی برای ساخت یک کانال جدید وجود دارد که از جنوب تایلند عبور خواهد کرد و به کشتی های حامل نفت و دیگر کامودیتی های ضروری اجازه می دهد تنگه مالاکا را دور بزنند. و با ذوب شدن یخ های اقیانوس منجمد شمالی، برخی کشتی ها به زودی از تنگه مالاکا خودداری خواهند کرد و مسیر شمال روسیه را انتخاب می کنند تا کمی از فشار در تنگه مالاکا کاهش یابد.

تنگه هرمز

قیمت نفت را در نظر بگیرید و آن را دو برابر کنید. این شاید یک ارزیابی کوتاه مدت محتاطانه از تمام سناریو هایی باشد که در آن عبور از تنگه هرمز ممکن نباشد. با وابستگی برخی از بزرگ ترین اقتصادهای جهان به نفت تولید شده و محموله های نفتی این منطقه، اهمیت این تنگه مشخص می شود. در سال های اخیر در تهران به طور غیرمستقیم زمزمه هایی مبنی بر بسته شدن تنگه هرمز به گوش رسیده است. حدود یک پنجم از نفت مصرفی جهان از تنگه هرمز انتقال داده می شود.

تنگه های دانمارک

حدود 45 درصد از صادرات دریایی نفت روسیه باید از نزدیکی خط ساحلی دانمارک عبور کند تا به بازارهای بین المللی برسد. آب های این منطقه نسبتا کم عمق محسوب می شوند و آب وهوای بد آن نیز می تواند کشتی ها را با خطر روبه رو کند. بنابراین مقامات دریایی بین المللی توصیه می کنند یک خلبان محلی باتجربه به مسیریابی کشتی ها در تنگه های دانمارک کمک کند.

از سال 2022 تاکنون، ریسک برخورد کشتی ها در این منطقه بالاتر رفته است. علت این اتفاق استفاده روسیه از نفت کش های قدیمی موسوم به ناوگان اشباح است. این کشتی ها از لحاظ ایمنی در سطح خوبی قرار ندارند و پوشش بیمه آن ها نیز مورد تردید است. هدف روسیه در استفاده از این کشتی ها، دور زدن تلا ش های آمریکا و متحدانش برای محدود کردن درآمد نفتی این کشور است.

کاپیتان این کشتی ها به شکل فزاینده ای به مسیریابی در تنگه دانمارک بدون دریافت کمک می پردازند که باعث ایجاد هشدار در میان مقامات محیط زیستی دانمارک شده است. در ماه مارس، یک نفت کش ناوگان اشباح در نزدیکی دانمارک دچار سانحه و تصادف شد. اگر یکی از این کشتی ها باعث یک فاجعه زیست محیطی در آب های دانمارک بشود، دولت این کشور به شدت تحت فشار شهروندان خود قرار می گیرد تا عبور این کشتی ها را ممنوع کند؛ اتفاقی که می تواند منجر به افزایش قیمت حامل های انرژی شود.

تنگه های ترکیه

روسیه همچنین از تنگه های باریک بُسفُر و داردانل ترکیه برای انتقال نفت و سایر کالاهای خود از بنادر دریای سیاه استفاده می کند. دولت ترکیه در گذشته گفته بود که بر ارائه اسناد معتبر بیمه برای کشتی هایی که از تنگه ها عبور می کنند، تأکید دارد. با این حال، امروزه تقریبا همه نفتکش هایی که از این تنگه ها عبور می کنند، دارای مالکیت و وضعیت بیمه نامشخصی هستند که مشخصه اصلی کشتی های «ناوگان اشباح» است. در صورت وقوع حادثه بزرگی که صنعت گردشگری ترکیه و ارزش املاک و مستغلات گران قیمت مشرف به تنگه ها را تهدید کند، دولت ترکیه بلافاصله این مسیرها را مسدود خواهد کرد. بنابراین، هرگونه حادثه جدی نفتکش در این منطقه می تواند تأثیر عمیقی بر تجارت جهانی کالا داشته باشد. تنگه های بسفر و داردانل که اغلب مه آلود و گاهی تحت تأثیر جریان های قوی دریایی قرار می گیرند، مستعد حوادث دریایی هستند. آتش سوزی های گسترده نیز در سال ۲۰۲۳ دولت ترکیه را مجبور کرد برای دو روز تنگه ها را مسدود کند تا امکان دسترسی خدمات اضطراری به مناطق آسیب دیده فراهم شود.

کانال پاناما

کانال پاناما از طریق دریاچه مصنوعی عظیمی به نام دریاچه گاتون تغذیه می شود که به کشتی ها اجازه می دهد بین اقیانوس های اطلس و آرام تردد کنند. تغییرات آب و هوایی، سطح آب دریاچه گاتون را تا حدی کاهش داده است و در نتیجه آن ، مقام ناظر بر عبور و مرور کشتی های این کانال مجبور شده است تعداد کشتی های عبوری را محدود کند.

◄ آشنایی با آبراه غیرطبیعی پاناما + فیلم

خشکسالی سال گذشته میلادی باعث توقف ترافیک کشتی ها در این آبراه شد و میلیون ها دلار هزینه در برداشت. تعداد عبورهای روزانه از پایین ترین حد ۲۱ کشتی در اواخر ژانویه شروع به بهبود کرده است و انتظار می رود پدیده آب و هوایی لانینا که در اواخر تابستان آغاز می شود، شرایط را بهبود بخشد. اما ترافیک روزانه همچنان پایین تر از میانگین بلندمدت ۳۵ کشتی در روز باقی مانده است.