بازخوانی انفجار مرگبار قطار نیشابور در ۲۹ بهمن ماه ۱٣٨٢/ چگونه واگن ها فرار کردند؟

در تاریخ ۲۹ بهمن ماه سال ۱۳۸۲، تعداد ۵۱ واگن باری که حدود ۳۶ ساعت در ایستگاه ابومسلم ۴۰ کیلومتری محل حادثه ( ایستگاه خیام)  متوقف بودند، یک باره به حرکت در می آیند و تا دو ایستگاه بعد بدون هیچ مانعی حرکت می کنند و در نهایت با برخورد به یک لوکوموتیو از خط خارج و با توجه به مواد آتش زا، شعله ور می شوند، این در حالی است که واگن ها در مسیر کور قرار داده شده بودند.

به گزارش تین نیوز، طبق مصاحبه محمد سعید نژاد مدیر عامل وقت راه آهن، تعداد واگن‌ها هر چقدر باشد، دو کفش خط یکی در واگن ابتدایی و دیگری در واگن انتهایی، کافی است که از حرکت واگن‌ها جلوگیری کند و در رابطه با بستن ترمزهای دستی اگر ترمز چهار تا پنج واگن بسته می بوده کفایت می کرده است. ابتدا همه فکر می کردند حادثه عمدی و ناشی از خرابکاری است، اما در بررسی به عمل آمده از سوی کمیسیون فنی بررسی سوانح راه‌آهن این احتمال رد شد و در نهایت علت فرار واگن ها این چنین اعلام شد:

۱. نبستن ترمز دستی به طور صحیح و عدم دقت کافی در این زمینه

۲. سهل انگاری در خصوص سوار کردن کفش خط و عدم نظارت دقیق از سوی رئیس قطار

۳. شیب تند و غیر استاندارد راه آهن به گونه ای که اگر ترمز دستی ها درست بسته می شدند و کفش خط ها درست کار گذاشته می شدند با نیروی حداقل دو لوکوموتیو، واگن‌ها بیش از ۲ متر جابجا نمی شدند.

محموله واگن‌ها و آتش سوزی

در این واگن ها چهار ماده اصلی پنبه ، گوگرد، نفتا (سوخت هواپیما) و کود نیترات آمونیوم حمل می شده اند که ترتیب آرایش واگن ها به صورت ذیل بوده است:

- چهار واگن اول خالی،

- پنج واگن بعدی بنزین،

- ده واگن پنبه،

- یک واگن بنزین،

- ۹ واگن گوگرد،

- هفت واگن کود نیترات آمونیوم

- ۲ واگن خالی،

- هشت واگن گوگرد،

- پنج واگن انتهایی خالی،

که جمعاً ۵۱ واگن بوده است و از این ۵۱ واگن همانطور که در آرایش این واگن‌ها ذکر شد، جمعاً ۱۱ واگن خالی، ۶ واگن بنزین، ۱۰ واگن پنبه، ۱۷ واگن گوگرد و ۷ واگن کود نیترات آمونیوم بوده است.

این واگن‌ها پس از فرار پس از طی ۴۰ کیلومتر در عرض ۱۳ دقیقه با یک لوکوموتیو متوقف در ایستگاه راه آهن خیام برخورد و آرایش واگن ها به هم خورده و در هم تنیده می شود که واگن ها دچار آتش سوزی می گردند و پس از پنج ساعت موجب انفجاری سهمگین می شوند.

از لحاظ مقررات ایمنی کالاهای ذکر شده به هیچ عنوان نباید در کنار هم انبار یا حمل و نقل گردند، زیرا می توانند به آتش سوزی و انفجار کمک نمایند.

آیا استاندارد حمل و نقل ریلی رعایت شده بود؟

۶ فاکتور کلیدی حمل‌ و نقل ریلی به صورت زیر ذکر شده است:

۱. مسئولیت پذیری

۲. ایمنی

۳. برنامه ریزی

۴. دقت و قابلیت اطمینان

۵. تشکیل بانک اطلاعات

۶. تجهیزات پیشرفته حمل و نقلی

متأسفانه در حادثه انفجار قطار به هیچ یک از این فاکتورها اهمیتی داده نشده بود و این فاکتورها رعایت نشده بود، چه خوب است که این‌ها در حد شعار نباشد و واقعاً به مرحله عمل در آید. ضمن اینکه طبق استانداردهای ایمنی هر کالایی که حمل می شود باید بر روی واگن برچسب لوزی شناسایی خطرات آن کالا حک شود که متأسفانه این کار نیز صورت نگرفته بود.