ترانزیت کالا چگونه تحریم پذیری را خنثی می کند؟

وابستگی به شبکه راه ها و راه آهن ایران

یکی از اصلی ترین مزایای گسترش ترانزیت کالا از طریق جاده ها و شبکه ریلی کشور، وابستگی تدریجی کشورهای همسایه و دیگر بازیگران اقتصادی به این مسیرهاست. ایران با قرارگرفتن در تقاطع مسیرهای بین المللی شرق به غرب و شمال به جنوب، پل ارتباطی بین کشورهای آسیایی، اروپایی و خاورمیانه است. با توسعه و بهبود زیرساخت های جاده ای و ریلی، شرکت ها و کشورهای مختلف به صورت فزاینده ای به این شبکه وابسته می شوند و مسیرهای ایران به عنوان گزینه ای اصلی برای حمل ونقل کالاهای تجاری شان مطرح می شود. 

این وابستگی به شبکه های حمل ونقل ایران به معنای شکل گیری نوعی نیاز حیاتی به بهره برداری از زیرساخت های کشورمان است. در این وضعیت، تحریم های بین المللی، به ویژه تحریم های اقتصادی، توان اثرگذاری خود را تا حد زیادی از دست خواهند داد؛ زیرا قطع دسترسی به این مسیرهای ترانزیتی، ضرر اقتصادی گسترده ای به کشورها و شرکت های خارجی وارد می کند که این امر موجب کاهش تمایل به اجرا یا ادامه تحریم ها خواهد شد.

توسعه زیرساخت ها و افزایش درآمدهای ملی

یکی دیگر از نتایج مستقیم افزایش ترانزیت کالا از طریق ایران، توسعه زیرساخت های داخلی در حوزه راه و ریل است. درآمدهای حاصل از ترانزیت کالا می تواند سرمایه گذاری های قابل توجهی را در جهت بهبود و نوسازی زیرساخت های حمل ونقل کشور به ارمغان آورد. این سرمایه گذاری ها شامل بهبود شبکه های جاده ای، احداث و توسعه خطوط ریلی جدید، تجهیز ایستگاه های راه آهن و به روزرسانی ناوگان حمل ونقل خواهد بود. 

علاوه بر آن، افزایش ظرفیت ترانزیتی کشور، زمینه ای برای اشتغال زایی و بهبود وضعیت اقتصادی نیز فراهم می کند. ایجاد مشاغل جدید در حوزه هایی نظیر مدیریت لجستیک، بهره برداری از خطوط ریلی، تعمیر و نگهداری زیرساخت ها و حتی ساخت و توسعه فناوری های نوین حمل ونقل، به کاهش نرخ بیکاری و افزایش درآمد خانوارها نیز کمک می کند. 

در کنار این مزایا، افزایش ترانزیت کالا از طریق ایران به معنای افزایش درآمدهای ارزی کشور نیز خواهد بود. در دنیای تجارت بین المللی، جابه جایی کالاها نیازمند پرداخت تعرفه ها، عوارض و هزینه های دیگر است که این موارد به عنوان منابعی پایدار برای درآمدهای دولت عمل می کنند. این درآمدها می تواند بخشی از هزینه های کشور را تأمین کند و فشار بر سایر منابع درآمدی را کاهش دهد.

 تمرکز بر متنوع سازی کالاهای ترانزیتی

نکته کلیدی دیگری که در سیاست گذاری ترانزیتی باید مورد توجه قرار گیرد، تمرکز بر متنوع سازی کالاهای ترانزیتی است. در حال حاضر بخش عمده ای از ترانزیت ایران بر کالاهای خام و اساسی متمرکز است. هرچند این نوع کالاها در تجارت بین المللی اهمیت دارند اما باید توجه داشت که افزایش وابستگی شرکت ها و کشورهای خارجی به ایران در ترانزیت، زمانی تحقق پیدا می کند که بر کالاهای با ارزش افزوده بالا و متنوع تمرکز شود. 

تغییر تمرکز از کالاهای اساسی به کالاهای دارای ارزش افزوده، نظیر محصولات صنعتی، فناوری و حتی محصولات کشاورزی پردازش شده، می تواند به جذب مشتریان بیشتر و افزایش ضریب وابستگی آنان به مسیرهای ترانزیتی ایران کمک کند. این موضوع به طور مستقیم به افزایش قدرت چانه زنی ایران در برابر تحریم ها منجر خواهد شد و حتی در شرایط دشوار اقتصادی، شرکت ها و کشورهای وابسته به این مسیرها، تمایلی به قطع همکاری نخواهند داشت.

در نهایت باید گفت که ترانزیت کالا از طریق ایران می تواند به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در خنثی سازی تحریم ها و کاهش اثرگذاری آن ها نقش آفرینی کند. توسعه زیرساخت های حمل ونقل جاده ای و ریلی، وابستگی شرکت ها و کشورهای مختلف به مسیرهای ایران و تمرکز بر متنوع سازی کالاهای ترانزیتی از جمله عواملی است که می توانند به ایجاد یک شبکه اقتصادی قوی و مقاوم در برابر تحریم ها منجر شوند.

از سوی دیگر، افزایش درآمدهای حاصل از ترانزیت و توسعه زیرساخت های داخلی، بهبود اقتصاد ملی و افزایش اشتغال زایی را به همراه خواهد داشت که این خود به تقویت پایه های اقتصادی کشور کمک می کند. در نتیجه، سیاست گذاری دقیق در حوزه ترانزیت می تواند به یکی از پایه های اصلی اقتصاد مقاومتی کشور تبدیل شود و ایران را به مرکز حیاتی تجارت بین المللی در منطقه و جهان تبدیل کند.

به یاد داشته باشیم که ایران زمین از زمان دیرینه، به شاهراهی برای عبور کالا و امنیت شناخته می شد و این بنیان قابل اعتماد لجستیک هنوز نیز می تواند بسترساز اساسی برای فعال سازی ظرفیت های اقتصادی و کاهش اثرگذاری تحریم های ظالمانه باشد، به این شرط که با خردورزی و هوشمندی دست اندرکاران، اجازه ندهیم گوی سبقت در حوزه ترانزیت، این صنعت دیرینه کشور، از ما توسط کشورهای همسایه ربوده شود.