سرعت ساخت آزادراه شمال ۱۸برابر شد
«نماد ناکارآمدی و بی‌عرضگی» دانستن یک پروژه عمرانی، شاید اظهارنظری غیرمتعارف از سوی یک مقام مسئول درباره روند ساخت آن باشد، اما وقتی بدانیم ۲دهه بعد از کلنگ‌زنی، پروژه‌ای فقط سالانه ۲۲درصد پیشرفت داشته، شاید با گوینده این سخن هم‌نظر شویم.
به گزارش روزنامه گسترش تجارت، اسحاق جهانگیری که این روزها در مناظره‌های انتخاباتی دوازدهمین کارزار ریاست‌جمهوری کشور خوش می‌درخشد، چندی پیش در بازدید از آزادراه تهران- شمال آن را «نماد ناکارآمدی و حتی بی‌عرضگی» در سال‌های گذشته دانست و بر سرعت خوب این پروژه پیر در دولت یازدهم اشاره کرد. البته جهانگیری تنها مقام مسئولی نیست که از سرعت کند این پروژه انتقاد کرده است.
حجت‌الاسلام ناطق نوری نیز که اواخرسال گذشته به بازدید این پروژه رفت می‌گوید «سالیان سال است آزادراه تهران- شمال ادامه دارد و به نوعی تبدیل به جوک و طنز شده است! ». عباس آخوندی نیز که مسئولیت اصلی پیشبرد کار این پروژه پیر در دولت یازدهم را برعهده دارد، معتقد است «آزادراه تهران- شمال از همان ابتدا کج متولد شده و به همین دلیل مشکلات زیادی سد راه تکمیل آن است». این مشکلات، هم شامل مشکلات مالی و هم مدیریتی و پیمانکاری است. نکته مهم در میان سیل انتقادهای مسئولان به این پروژه، سرعت گرفتن قابل توجه روند ساخت آن در دولت یازدهم است. به گفته مسئولان، خروج قرارگاه خاتم‌الانبیا و بازگشت دوباره بنیاد مستضعفان به این پروژه در دولت یازدهم، جان دوباره‌ای به آن بخشیده است به طوری که کار ساخت قطعه نخست این آزادراه، روزهای پایانی را پشت سر می‌گذارد و با بهره‌برداری از آن، به‌زودی مسیر پایتخت تا شمال، ۶۰ کیلومتر کوتاه‌تر خواهد شد.
به گزارش «گسترش تجارت»، کار ساخت آزادراه ۱۲۰ کیلومتری تهران- شمال در ۴ قطعه در حال پیگیری است. قطعه یک این پروژه به طول ۳۲ کیلومتر از تقاطع بزرگراه آزادگان و شهید همت آغاز شده و با عبور از مناطق کن، سولقان، امامزاده عقیل، تونل تالون و دره لانیز به سه‌راهی شهرستانک می‌رسد. با بهره‌برداری از این قطعه بخشی از مسیر تهران شمال که از کرج می‌گذرد حذف و مسیر ۹۲ کیلومتری فعلی، حدود ۶۰ کیلومتر کوتاه می‌شود. قطعه دوم حدفاصل دوآب شهرستانک- پل زنگوله است و حدود ۲۵ کیلومتر طول دارد. با اجرای این قطعه مسیر فعلی کرج- چالوس حدود ۵کیلومتر کوتاه می‌شود. قطعه سوم این آزادراه، حدفاصل پل زنگوله تا سه‌راهی دشت‌نظیر و طول آن حدود ۴۶کیلومتر است. قطعه چهارم نیز با طول حدود ۲۰کیلومتر، سه‌راهی دشت نظیر را به چالوس متصل می‌کند و از سال ۹۴ زیر بار ترافیک رفته است. به گفته مسئولان، آزادراه تهران- شمال نخستین آزادراه کشور با رویه بتنی است.
هزینه ۹۳۰۰ میلیارد تومانی آزادراه
با در نظر گرفتن آنچه تاکنون در آزادراه تهران- شمال هزینه شده و آنچه برای ادامه کار نیاز است، می‌توان گفت این پروژه تاریخی بیش از ۹۳۰۰میلیارد تومان برای کشور خرج تراشیده و ارزشی برابر با این رقم دارد.
مهران اعتمادی، مدیرعامل شرکت آزادراه تهران- شمال، چندی پیش در جمع خبرنگارانی که برای بازدید از این پروژه به شمال ایران رفته بودند، اعلام کرد در ۲ دهه گذشته هزار و ۳۰۰میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده است. در همین بازدید، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی هم گفت این آزادراه تا پایان کار، حدود ۸هزار میلیارد تومان دیگر نیاز دارد که در این میان، فقط هزار میلیارد تومان برای پایان کار ساخت قطعه نخست نیاز است؛ قطعه‌ای که قرار بود نوروز ۹۶ زیر بار ترافیک رود، اما به دلیل بارندگی‌های نوروز و شرایط جوی، کار براساس پیش‌بینی‌ها پیش نرفت. درحال‌حاضرکار ساخت این پروژه با مشارکت ۵۰درصدی بنیاد مستضعفان و ۵۰درصدی دولت در حال پیگیری است و به گفته مسئولان، از نظر مالی مشکلی در ادامه کار آن نیست.
تاریخچه پروژه
مطالعه‌های ابتدایی احداث آزادراه تهران- چالوس (آزادراه تهران- شمال) بیش از ۴۰ سال پیش و قبل از انقلاب اسلامی، از سوی یک شرکت کانادایی انجام و نتایج مطالعات به‌عنوان طرح اولیه پروژه در اواخر سال ۵۶ تصویب شد.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در آن زمان یک شرکت فرانسوی، متقاضی اجرای این طرح در مدت ۵سال، با هزینه ۳۲۰میلیارد ریال شد اما کار به این شرکت سپرده نشد تا نخستین گام‌های اجرایی این پروژه، بعد از انقلاب اسلامی و پس از گذشت حدود ۲۰سال از تصویب طرح برداشته شود.
کلنگ ساخت این پروژه آذر ۷۵، در دولت سازندگی به زمین خورد و نخستین قرارداد این آزادراه بدون برگزاری مناقصه، بین وزارت راه و ترابری وقت و بنیاد مستضعفان منعقد شد.
در آن زمان اعلام شد پروژه در مدت ۷سال، با هزینه حدود ۱۵۴۰میلیارد ریال به بهره‌برداری خواهد رسید با این وجود، ۲ دهه از آن زمان گذشته و پروژه حدود ۳۲درصد پیشرفت داشته است.
البته وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم می‌گوید ۱۵درصد مجموع پیشرفت این آزادراه در دولت یازدهم بوده و وقتی این پروژه به دولت تدبیرو امید تحویل داده شده، پیشرفت فیزیکی آن ۱۷درصد بوده است! به گفته آخوندی، این پروژه در سال‌های گذشته سالانه ۲درصد و در دولت یازدهم، ماهانه ۳درصد پیشرفت دارد.
در ۲ دهه‌ای که از کلنگ‌زنی آزادراه تهران- شمال می‌گذرد، این پروژه با موانع متعددی روبه‌رو بوده که مشکلات بودجه‌ای و مدیریتی، مهم‌ترین آنهاست. وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم که در آغاز به کار، پایان یافتن این پروژه را وعده داده بود، بعد از مشاهده مشکلاتی مانند اختلاف میان بخش خصوصی و بخش دولتی و پیچیدگی در نحوه اجرا و تعیین پیمانکاران پروژه، در سال ۹۳ این پروژه را به‌طور موقت از دستور کار خارج کرد تا به این مشکلات رسیدگی شده و اختلافات میان بخش خصوصی و دولتی در این زمینه، بررسی شود.
در دولت دهم قرارگاه خاتم‌الانبیا به‌عنوان پیمانکار قطعات ۲ و ۳ آزادراه انتخاب شده و وعده داده بود ساخت این دو قطعه را در مدت ۳ سال به پایان برساند، اما وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم به این نتیجه رسید که باید مصوبه دولت دهم در این زمینه را لغو کند.
به نظر می‌رسد این یکی از همان مسائلی است که آخوندی از آن به‌عنوان «اختلاف میان بخش خصوصی و دولتی» یاد می‌کند.
او همچنین از حضور دوباره بنیاد مستضعفان در این پروژه حمایت و اعلام کرد که از ابتدا پروژه متعلق به بنیاد مستضعفان بوده است.
درحال‌حاضر مسئولان می‌گویند با حل مشکلات پیمانکاری پروژه و خروج قرارگاه خاتم، در وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مستضعفان به‌عنوان شریک پروژه، اراده جدی برای تکمیل این پروژه وجود
دارد.
آخرین وضعیت پیشرفت فیزیکی آزادراه
درحال‌حاضر تمام عملیات اجرایی آزادراه از سوی پیمانکاران ایرانی انجام می‌شود و به گفته وزیر راه و شهرسازی، قرارداد پیمانکار چینی در این پروژه نیز با پایان سال ۹۵ به پایان رسیده است.
به گفته او بیش از ۹۵ درصد طراحی این پروژه با اتکا به توان داخلی انجام و ۵ درصد به دلیل نیاز به دانش بین‌المللی به طراحان خارجی سپرده می‌شود. به گفته وزیر را و شهرسازی آزادراه درحال‌حاضر ماهانه ۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
خیرالله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی در گزارشی درباره پیشرفت راه‌های کشور در دولت یازدهم که فروردین امسال به رئیس‌جمهوری ارائه شد، به پیشرفت ۵۰درصدی قطعه نخست آزادراه تهران- شمال در مدت ۲سال اشاره کرده است. خادمی گفت: این پروژه در طول ۱۷سال فقط ۳۰درصد پیشرفت فیزیکی داشت، اما با اقدامات مثبتی که در ماه‌های گذشته انجام شد، درحال‌حاضر به مرز پیشرفت فیزیکی ۸۰درصدی رسیده و این امید وجود دارد که تا پایان عمر دولت یازدهم به بهره‌برداری نهایی رسد.
به گفته او، درحال‌حاضر بیش از ۳هزار نفر به‌طور همزمان در ۱۳۳ جبهه کاری قطعه نخست آزادراه تهران- شمال را در دست ساخت دارند که از این نظر یکی از بزرگترین پروژه‌های راه‌سازی خاورمیانه به‌شمار می‌رود.
مسئولان وزارت راه و شهرسازی می‌گویند قطعه یک آزادراه در طول یک سال گذشته، برابر با ۲۰ سال گذشته پیشرفت فیزیکی داشته و کار در قطعه یک به‌عنوان سخت‌ترین بخش، به سرعت در حال اتمام است.
مدیرعامل شرکت آزادراه تهران شمال نیز با بیان اینکه این پروژه در مجموع ۳۲درصد پیشرفت فیزیکی دارد و ۷درصد از برنامه عقب است، یادآوری می‌کند: این عقب‌ماندگی در ابتدای سال ۱۳۹۴ برابر با ۱۸درصد بوده است.
عباس آخوندی در تازه‌ترین سخنان خود با اشاره به سرعت خوب آزادراه تهران- شمال در قطعه نخست، اعلام کرد حداکثر تا تابستان امسال این بخش از آزادراه به بهره‌برداری خواهد رسید تا فاصله پایتخت با استان‌های شمالی ۶۰ کیلومتر کاهش یابد و غرب تهران به‌طور مستقیم به شهرستانک متصل شود. وزارت راه و شهرسازی کار روی قطعه دوم را نیز آغاز کرده و مطالعات نهایی قطعه سوم به منظور فعال کردن پیمانکاران ادامه دارد. به نظر می‌رسد با همین روند و در صورتی که مشکل خاصی پیش نیاید، وعده پایان ساخت کل این آزادراه ۱۲۰ کیلومتری تا سال ۱۴۰۰، محقق شود.
