کاهش حوادث جاده‌ای با افزایش ایمنی اتوبوس‌ها
غالبا در حوادث جاده‌ای که اتوبوس‌ها در ایجاد آنها نقش دارد، اعلام می‌شود؛ این سوانح، به دلیل خطای انسانی و مقصر بودن راننده، اتفاق افتاده است اما بررسی‌های دقیق‌تر در اکثر تصادفات اتوبوس‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از این تقصیرها خصوصا در زمینه نقص فنی به شرکت‌های تعاونی مسافربری و پایانه‌ها برمی‌گردد؛ همان کسانی که وظیفه دارند مشخصات فنی وسیله نقلیه‌ای را که قرار است مسافرین را سالم از مبدا به مقصد برساند بررسی کرده و چک کنند
غالبا در حوادث جاده‌ای که اتوبوس‌ها در ایجاد آنها نقش دارد، اعلام می‌شود؛ این سوانح، به دلیل خطای انسانی و مقصر بودن راننده، اتفاق افتاده است اما بررسی‌های دقیق‌تر در اکثر تصادفات اتوبوس‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از این تقصیرها خصوصا در زمینه نقص فنی به شرکت‌های تعاونی مسافربری و پایانه‌ها برمی‌گردد؛ همان کسانی که وظیفه دارند مشخصات فنی وسیله نقلیه‌ای را که قرار است مسافرین را سالم از مبدا به مقصد برساند بررسی کرده و چک کنند
خودروی ایمن، جاده ایمن، شهر ایمن، خانه ایمن و سفر ایمن؛ کلید واژه‌هایی هستند که در فرهنگ اجتماعی، سفر و مسافرت، حمل و نقل و ترافیک جاده‌ها اهمیت دارند و با شوک اجتماعی ناشی از واژگونی اتوبوس جمعی از دختران فرزانه این سرزمین از اهالی هرمزگان در حوالی روستای قلعه بیابان بخش رستاق شهرستان داراب که متاسفانه به کشته شدن ۱۲ نفر و مصدومیت ۳۳ نفر منجر شد، از اهمیت بیشتری برخوردار شده است و رویدادهای مشابه و تلخ ناشی از حوادث جاده‌ای، با وجود سهم پایین ناوگان حمل و نقل عمومی در تصادفات جاده‌ای، وجدان اجتماعی مردم را شدیدا ملتهب ساخته است.
زنگ خطر واژگونی اتوبوس‌ها، سوانح و تلفات جانی، خسارات و مصدومان حاصل از کلیه تصادفات که هر هفته حدود ۳۰۰ نفر را به کام مرگ می‌کشد و موجب مصدومیت و معلولیت صدها نفر دیگر می‌شود و خانواده‌های بسیاری را دچار خسارات جبران‌ناپذیر می‌سازد، باید دولتمردان و نهاد‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی را هشیار کند تا این موضوع به عنوان یک مطالبه عمومی مطرح و رسانه‌ای شود. در حالی که بسیاری از مردم، سفرهای برون‌شهری خود را با خودروهای شخصی انجام می‌دهند، آمار رسمی سفرها نشان می‌دهد که اتوبوس‌های مسافربری، سهم بزرگی در جابه‌جایی مسافران دارند و مسافران زیادی در طول سال به ویژه در ایام تعطیلات نوروزی و تابستان با وسایل عمومی مانند اتوبوس، مینی بوس و میدل باس و سواری کرایه، سفر می‌کنند که در بین این وسایل نقلیه، سهم اتوبوس‌ها بیش از ۵۰ درصد است. غالبا در حوادث جاده‌ای که اتوبوس‌ها در ایجاد آنها نقش دارد، اعلام می‌شود؛ این سوانح، به دلیل خطای انسانی و مقصر بودن راننده، اتفاق افتاده است اما بررسی‌های دقیق‌تر در اکثر تصادفات اتوبوس‌ها نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از این تقصیرها خصوصا در زمینه نقص فنی به شرکت‌های تعاونی مسافربری و پایانه‌ها برمی‌گردد؛ همان کسانی که وظیفه دارند مشخصات فنی وسیله نقلیه‌ای را که قرار است مسافرین را سالم از مبدا به مقصد برساند بررسی کرده و چک کنند. البته وسایل نقلیه دیگری هم در جاده تردد می‌کنند که فاقد شرایط و استانداردهای ایمنی هستند و موجبات بروز برخی از سوانح اتوبوس‌ها، در جاده‌ها می‌شوند.
امروزه استانداردهای ایمنی در صنعت خودروسازی یک اجبار و الزام پذیرفته شده بین‌المللی و جهانی است.
در اینکه نباید اجازه تولید خودروهای غیراستاندارد و ناایمن در داخل کشور داده شود و خودروهای بی‌کیفیت نیز از خارج کشور به داخل وارد نشود، تردیدی وجود ندارد و باید به ضوابط و دستورالعمل‌های ایمنی HSE در این صنعت و افزایش استانداردهای ایمنی خودروها مخصوصا در ناوگان حمل و نقل عمومی همواره توجه شود نه اینکه منتظر باشیم حادثه‌ای اتفاق بیفتد و آن وقت؛ این گونه مباحث در اولویت سخنان و مطالبات مردم و مسوولان قرار گیرد!
به موازات افزایش سطح استانداردهای ایمنی در صنعت تولیدات داخلی و نظارت بر واردات خودروهای استاندارد خارجی باید به موضوع نظارت بر حسن بهره‌برداری از خودروها مخصوصا در ناوگان حمل و نقل عمومی جاده‌ای نیز توجه ویژه‌ای معطوف شود. هرچند بعد از شدت گرفتن حریق‌های اتوبوس‌های جاده‌ای که چند سال پیش اتفاق می‌افتاد؛ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی از ۱۵ اسفند ماه ۹۲ بازنگری و ابلاغ شد و براساس ماده ۴ این ضوابط، وسایل نقلیه مسافربری حداقل یک ساعت قبل از سفر، بازدید می‌شوند و حسب مورد، فرم‌های کنترل اجزای فنی وسیله نقلیه عمومی، توسط مدیر فنی تکمیل و سلامت فنی و مجاز بودن حرکت آن جهت سفر جاده‌ای با امضا و مهر مدیر فنی، کتبا تایید می‌شود.
اعمال نظارت دقیق و مستمر در انجام معاینه‌های فنی و دوره‌ای و خارج کردن خودروهایی که عمر مفید خود را سپری کرده است یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر بوده و باید با سرعت و دقت بیشتری ادامه یابد و دستگاه‌های فرادستی نیز باید بیشتر در این زمینه فعالیت کنند. امروز اتوبوس‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در جابه‌جایی مسافر به کار گرفته می‌شوند که متاسفانه از حداقل‌های فنی و استانداردها برخوردار نیستند! با تمام احترامی که ملت بزرگوار ایران برای اکثریت قریب به اتفاق رانندگان زحمتکش اتوبوس‌ها قایل است و بخش قابل توجهی از جابه‌جایی مسافر و کالا در کشور و حتی در بیرون از مرزها مدیون تلاش‌های آنان است، باید رانندگان کلیه وسایل نقلیه عمومی با در دست داشتن گواهینامه و دفترچه مخصوص و برگ معاینه معتبر برای خودروها به این مهم بپردازند و باید کلیه رانندگان بخش حمل و نقل عمومی از طریق مراجع ذی‌ربط (وزارت بهداشت و درمان) کارت معتبر صحت و سلامت جسمی و روحی داشته باشند. تا بتوانند؛ جان خود و مسافران‌شان را به سلامت تا مقصد هدایت کرده و تضمین کنند. رانندگان سختکوش وسیله‌های نقلیه عمومی در جاده‌ها حق ندارند و نباید به سلیقه خود، رانندگی کنند بلکه باید کاملا قوانین و مقررات و استانداردهای رانندگی را مراعات کنند و مدت زمان مفید رانندگی را چه در زمان رانندگی متصل و مستمر یا پس از استراحت بین‌راهی و فاصله زمانی رانندگی منفصل و منقطع، رعایت کنند.
بررسی آمار قربانیان حوادث رانندگی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد، حدود ۷۴ درصد از آنان، سرنشین خودروها بوده‌اند که علت مرگ ۷۱ درصد از این فوت‌شدگان ضربه مغزی بوده و بستن کمربند ایمنی حین حادثه‌های رانندگی می‌تواند تا حدود بسیار زیادی از این ضربات جلوگیری کند. نوسازی خودروهای فرسوده نیز در لایحه برنامه ششم توسعه کشور به یک الزام قانونی تبدیل شده است و دولت، شهرداری‌ها و دستگاه‌های مسوول مکلف هستند از سال دوم برنامه؛ سالانه ۲۰ درصد از خودروهای فرسوده را جایگزین کنند. اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده نیازمند همکاری بین‌بخشی است و پلیس راهور، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین بانک‌ها باید در این ارتباط به وظیفه خود به درستی عمل کنند تا جایگزینی خودروهای فرسوده و استانداردهای ایمنی وسایل نقلیه عمومی جاده‌ها با اولویت اتوبوس‌ها به درستی تحقق یابد.
قربانعلی قائمی-عضومجمع مشورتی توسعه استان تهران
