سکانس تلخ سفرهای نوروزی
روزهای پایانی اسفند و آغاز فروردین جزو ایام پیک سفرهای نوروزی محسوب می شوند. در این دوره زمانی آمار تصادفات هر ساله نسبت به سایر ایام و روزهای دیگر سال افزایش می یابد. با این حال آمارها در نوروز ۱۴۰۲ حکایت از آن دارد که ما با رشد دو برابری در ایام پیک سفر نسبت به سال گذشته مواجه بوده ایم.
روزهای پایانی اسفند و آغاز فروردین جزو ایام پیک سفرهای نوروزی محسوب می شوند. در این دوره زمانی آمار تصادفات هر ساله نسبت به سایر ایام و روزهای دیگر سال افزایش می یابد. با این حال آمارها در نوروز ۱۴۰۲ حکایت از آن دارد که ما با رشد دو برابری در ایام پیک سفر نسبت به سال گذشته مواجه بوده ایم.
به گزارش تین نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، در این دوره روزانه به طور متوسط ۱۱۰ نفر در جاده ها جان خود را بر اثر تصادف از دست داده اند ، در حالی که این عدد در نوروز ۱۴۰۱، تقریبا ۵۵ نفر بود. این آمار پیام معناداری دارد که باید مورد توجه سیاستگذار قرار گیرد. درباره چرایی علت این تصادفات و آمار بالای کشته شدگان آن می توان دو دسته دلیل آورد. دسته اول دلایلی هستند که گرچه به ظاهر درست می آیند اما در نهایت نمی توانند این پدیده را به شکل صحیح توجیه کنند. به عنوان مثال برخی رشد سفرهای نوروزی را عاملی می دانند که به رشد تصادفات منجر شده است. آنها عنوان می کنند، زمانی که تعداد بیشتری از شهروندان سفر کنند، به همان میزان نیز حوادث جاده ای افزایش می یابد.
علاوه بر این استدلال به ظاهر درست، موضوع دیگری نیز باعث می شود نتوانیم تحلیل مناسبی از وضعیت جاده ها و دلایل تصادفات داشته باشیم. این موضوع به تجمیع تعداد کشته شدگان در تعطیلات نوروز و گرفتن میانگین از آنها برمی گردد. در این حالت بدون در نظر گرفتن آمارهای بالای ایام پیک سفر، جمع آمار ۱۶ روز محاسبه شده و به این ترتیب عدد هر روز را اعلام می کنند.
در این وضعیت با اعلام ۸۷۱ کشته در تصادفات جاده ای نوروز، سهم هر روز نزدیک به ۵۵ نفر است. در حالی که در ایام پیک این عدد دو برابر بوده است. به این ترتیب با قرار گرفتن عدد کشته شدگان این دوره با روزهایی که تردد مسافران کمتر بوده، آمار این روزها کمتر مورد توجه قرار می گیرد.
انعکاس سقوط سرمایه گذاری دهه ۹۰ در نوروز ۱۴۰۲
بررسی های «دنیای اقتصاد» نشان می دهد ما با واقعیت پنهان یا «مقصران ناملموس» چرایی بالا رفتن دو برابری آمار کشته شدگان مواجهیم. این واقعیت به کاهش میزان «سرمایه گذاری واقعی» در جاده ها برای سرویس و نگهداری برمی گردد که از بی پولی دولت نشات می گیرد. همچنین چهار سال ممنوعیت واردات و گرانی و بی کیفیتی خودروی داخلی و پایین آمدن توانایی خانوارهای ایرانی برای تعمیر و نگهداری خودروهایشان دیگر واقعیت های پنهانی هستند که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. با چنین گزاره هایی می توان نتیجه گرفت که ماجرای سقوط سرمایه گذاری و صعود استهلاک سرمایه در اقتصاد ایران طی دهه ۹۰ در نوروز ۱۴۰۲ منعکس شده است.
فرسودگی یک چهارم خودروهای ایران
«دنیای اقتصاد» در مهر ۱۴۰۱ بر اساس گزارشی از مرکز پژوهش های مجلس از فرسودگی یک چهارم خودروهای کشور خبر داده که عددی معادل ۱۰ میلیون و ۵۰۰ وسیله نقلیه می شود. دلایل چنین وضعیتی بر اساس این گزارش به دو عامل برمی گردد که شامل معافیت خودروسازان از گواهی اسقاط و ممنوعیت واردات خودرو می شوند. آمارهای منتشر شده نشان می دهد در حالی که در سال ۱۳۹۳، ۳۴۰ هزار خودرو اسقاط شدند، این عدد در سال ۱۳۹۶ به ۲۰۰ هزار کاهش یافت. در سال های ۹۸ و ۹۹ این رقم با یک افت شدید به ۷ هزار عدد رسید و در سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم که ۸۵ درصد مراکز اسقاط خودروها تعطیل شدند. همچنین در حالی که در سال ۱۳۹۶ قرار بود ابرپروژه خودروهای سنگین اجرا شود و ۲۰۲ هزار و ۵۰۰ خودرو اسقاط شوند ، به گفته مسوولان به واسطه تحریم ها این پروژه اجرایی نشد.
تاثیر تورم بر نگهداری و تعمیر خودروها
بسیاری از ایرانی ها ترجیح می دهند همچنان از خودروی فرسوده خود استفاده و حتی بدون انجام هزینه تعمیر و نگهداری با آن سفر کنند؛ این موضوع دلیل روشنی دارد که به قیمت بالای خودرو و هزینه تعمیر و نگهداری آن برمی گردد. در حالی که هزینه های زندگی در ایران با تورم، افزایش قابل توجهی پیدا کرده، بسیاری از خانواده ها توان پرداخت هزینه ۲۰ تا ۲۵ میلیونی برای تعمیر و نگهداری متعارف خودرو را ندارند. این موضوع در حالی است که برای خرید یک خودروی سواری که در سن فرسودگی یعنی ۱۵ سال و حتی بالاتر از آن است، باید یک خانواده مبلغ قابل توجهی را هزینه کند. نگاهی به پایگاه های خرید خودرو نشان می دهد خرید یک پراید سال ۱۳۸۶، ۱۶۰ میلیون تومان هزینه برمی دارد و حتی برای خرید یک پراید سال ۱۳۷۶ نیز باید ۸۰ میلیون تومان پرداخت.
پژو ۲۰۶ به عنوان دیگر وسیله نقلیه ای که مورد استقبال خانوارهای ایرانی برای سفر است نسبت به پراید قیمت بسیار بالاتری دارد، به این ترتیب که برای خرید یک پژو ۲۰۶ سال ۱۳۸۶، باید ۲۵۶ میلیون تومان هزینه کرد و این رقم برای پژو ۲۰۶ سال ۱۳۸۰، ۱۵۰ میلیون تومان می شود. هزینه خرید پژو ۴۰۵ و سمند نیز بین دو گزینه پراید و پژو ۲۰۶ قرار می گیرند. در این شرایط بسیاری از خانواده ها نه توان تعویض خودرو به یک مدل بالاتر را دارند و نه می توانند خودروی فعلی خود را تعمیر و نگهداری کنند ، از سوی دیگر بالا رفتن هزینه های حمل ونقل و تمایل به سفر، آنها را ترغیب می کند تا حتی با وجود علم به فرسوده بودن خودرو سفر کنند.
قابل پیش بینی و قابل حل
همچنان که گفته شد بخش زیادی از جاده ها به دلیل کاهش میزان «سرمایه گذاری واقعی» برای سرویس و نگهداری شرایط مناسبی ندارند. در کنار آن به گفته پلیس راهنمایی و رانندگی بخشی از گزارش های اسقاط خودروها هم صوری است و در عمل چنین فعالیتی انجام نمی شود. در این شرایط قابل پیش بینی است که شاهد بالا رفتن تصادفات جاده ای و از دست رفتن جان شهروندانی باشیم که قصد انجام یک سفر نوروزی بی دغدغه را داشتند. همین موضوع سبب شد مقصر ناملموس تصادفات جاده ای در عید ۱۴۰۲، سکانس تلخ سفرهای نوروزی را رقم بزند.
