واژگونی یک رویا/ نقص فنی یا مدیریتی؟!

وقتی اتوبوس های فرسوده در جاده ها تردد می کنند و نظارت کافی وجود ندارد، مرگ دانش آموزان نخبه فقط یک تصادف نیست؛ مرگ رؤیاهایی است که مهمترین دلیلش نقص مدیریتی است که پس از این همه سال نتوانسته است به یک استاندارد مشخص در خصوص سفرهای دانش آموزی برسد. حادثه دلخراش واژگونی اتوبوس در کرمان، بار دیگر زخم کهنه حمل ونقل عمومی را نمایان کرد.

به گزارش تین نیوز به نقل از خانه ملت، چند لحظه تصور کنید؛ صدای خنده های دختران نوجوانی که از یک اردوی تفریحی بازمی گردند، هیجانشان از یک سفر دوستانه، رؤیاهایشان برای آینده ای که فکر می کردند در انتظارشان است. اما در یک لحظه، همه چیز در جاده ای تاریک، میان فریادها و صدای شکستن شیشه ها و پیچش آهن پاره ها به پایان می رسد. واژگونی اتوبوس حامل دانش آموزان کرمانی در سه راهی شهداد و در محور سیرچ به کرمان، بار دیگر فاجعه ای را رقم زد که این بار جان ۴ دانش آموز و زن سرایداری که به همراه فرزند ۷ ساله اش راهی این سفر یک روزه بودند را گرفت و ۳۲ نفر دیگر را مجروح کرد.

اما این فقط یک حادثه نبود؛ این تکرار کابوسی بود که بارها و بارها جان عزیزانمان را گرفته است. جاده ها، خودروهای فرسوده و این نظارت های سهل انگارانه، بارها جان های بی گناه را گرفته اند. چطور می توان فراموش کرد که همین چند سال پیش، در نی ریز، ۱۴ سرباز جوان در یک شب تاریک جانشان را در یک اتوبوس معیوب از دست دادند؟ یا خبرنگارانی که در جاده نقده، به جای بازگشت از مأموریت شان، درون ارابه مرگ به خاک افتادند؟

اتوبوس های فرسوده؛ تابوت های متحرک در جاده های ایران

این حادثه تلخ، یک بار دیگر نشان داد که ناوگان حمل ونقل عمومی در کشور، بیش از آنکه وسیله ای برای سفر باشد، به دام مرگ تبدیل شده است. طبق آمار، بیش از ۵۰ درصد از ناوگان حمل ونقل عمومی کشور فرسوده است و بسیاری از این خودروها بدون داشتن استانداردهای لازم و معاینه فنی واقعی در جاده ها تردد می کنند. در مورد اتوبوس دانش آموزان کرمانی نیز گزارش ها نشان می دهد که این خودرو در سن فرسودگی قرار داشته است.

رئیس پلیس راهور نیز تأکید کرده که اتوبوس حامل دانش آموزان کرمانی، یک وسیله نقلیه فرسوده و دارای نقص فنی بوده است. با این حال، یک شرکت حمل ونقل، بدون بررسی های دقیق، اجازه داد که این تابوت متحرک جان ده ها دختر نوجوان را به خطر بیندازد.

ماموریت رئیس مجلس به کمیسیون عمران برای بررسی همه جانبه این حادثه تلخ

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در واکنش به این حادثه، ضمن ابراز همدردی با خانواده ها، اعلام کرد که مجلس به طور جدی این حادثه را بررسی خواهد کرد و تمامی ابعاد آن، از جمله کوتاهی های احتمالی، مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.

محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، با اشاره به فرسودگی ناوگان حمل ونقل جاده ای، هشدار داد که تا زمانی که دولت و مجلس برای نوسازی این ناوگان برنامه ای جدی نداشته باشند، این فجایع ادامه خواهد داشت. وی همچنین تأکید کرد که این کمیسیون مأمور شده است تا با بررسی دقیق حادثه، تمامی مقصران را شناسایی کند و با آن ها برخورد قانونی صورت بگیرد.

اما آیا برخورد قانونی کافی است؟ و با چند نامه و برگزاری جلسه می توان جان هایی را که از دست رفته اند، بازگرداند؟ خانواده هایی که دیگر فرزندانشان را در آغوش نخواهند کشید 

پدر و مادرانی که با دستانی لرزان تلفن را برداشتند و خبر مرگ فرزندشان را شنیدند، حالا باید با اتاقی خالی، دفترهای مشق نیمه تمام و لباس هایی که هنوز بوی دخترشان را می دهد، زندگی کنند. این خانواده ها چه گناهی کرده اند که باید صبح ها را با گریه آغاز کنند و شب ها را با حسرت به خواب بروند؟

مجلس ورود می کند؛ برخوردها باید بازدارنده باشد

عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران نیز با تأکید بر ضرورت پیگیری این حادثه گفت: مسئولان مربوطه باید بدانند که حتی یک اشتباه کوچک یا چشم پوشی از تخلفات شرکت های حمل ونقل که مسئولیت جابه جایی مردم، به ویژه دانش آموزان را دارند، می تواند به قیمت جان انسان ها تمام شود.

وی تصریح کرد که برخوردها باید بازدارنده باشد تا دیگر هیچ مادری، در مقابل پیکر سرد و بی جان فرزندش فریاد نزند.

علیرضا منادی، رئیس کمیسیون آموزش مجلس، نیز تأکید کرد که وظیفه خود می دانم که پیگیری دقیق و همه جانبه این حادثه را در دستور کار قرار دهم. شناسایی مسببان و عوامل این رویداد تلخ و بررسی دقیق علل وقوع آن، از اولویت های ما خواهد بود تا از تکرار چنین حوادثی در آینده جلوگیری شود.

این روش صیانت از جان نخبگان کشور نیست!

فرشاد ابراهیم پور نایب رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس با بیان اینکه این روش صیانت از جان نخبگان و دانش آموزان کشور نیست، افزود: امنیت دانش آموزان در سفرها و اردوهای دانش آموزی یک اصل است و نباید با بی ملاحظگی و اهمال جان دانش آموزان و نخبگان به خطر بیفتد و فضای روانی جامعه دچار آسیب شود.

ابراهیم پور تأکید کرد: آموزش و پرورش باید در فرآیندهای اردوهای دانش آموزی بازنگری کند تا خانواده ها نگران امنیت جان فرزندانشان نباشند.

شهباز حسن پور، نماینده مردم کرمان، نیز در این رابطه وضعیت امدادرسانی در جریان این سانحه دردناک گفت: نیروهای امداد در همان دقایق ابتدایی در محل حادثه حاضر شده و تمام تلاش خود را برای کاهش تلفات به کار گرفتند. تمامی مسئولان کشوری و استانی نیز دغدغه مندانه مسائل را پیگیری کرده و تعداد کثیری از آنها نیز در محل حادثه و یا بیمارستان و حتی مزار دانش آموزان فوت شده حضور پیدا کرده و ابزار هم دردی کردند.

وی در ادامه به وضعیت جاده ماهان – کرمان که محل واژگونی اتوبوس دانش آموزان بود اشاره کرده و گفت: این جاده با وجود کمبود های اعتباری، اخیراً بهسازی شده است و بنده نیز بارها از این مسیر بازدید کردم، لذا کیفیت و وضعیت جاده نمی تواند عامل چنین حادثه ای باشد. از سوی دیگر مسئولان باید مراقب اظهار نظرهای خود باشند و اجازه دهند تا نتیجه بررسی های کارشناسی و فنی به صورت رسمی اعلام شود تا از حواشی های نامناسب پرهیز شود.

حاشیه سازی دردی را دوا نمی کند؛ اصل فاجعه را فراموش نکنیم

در حالی که خانواده های داغدار هنوز در شوک از دست دادن عزیزانشان هستند، برخی افراد در فضای مجازی و رسانه های غیررسمی با انتشار شایعات و اخبار نادرست، نمک بر زخم آن ها می پاشند. یکی از این ادعاها، تأخیر در رسیدن نیروهای امدادی به محل حادثه بود که پس از بررسی دقیق، صحت آن رد شد.

به گفته رئیس اورژانس استان کرمان، نخستین آمبولانس در ساعت ۱۸:۴۰ دقیقه به محل حادثه رسید و سایر آمبولانس ها نیز دقایقی بعد در محل حاضر شدند. این تأییدیه، در پیگیری خبرنگار خانه ملت نیز مورد بررسی قرار گرفت و ادعای برخی رسانه ها درباره کم کاری نیروهای امدادی کاملاً تکذیب شد.

اما نکته مهم اینجاست که نباید اصل ماجرا تحت الشعاع حاشیه ها قرار گیرد. دلیل اصلی این فاجعه، فرسودگی ناوگان حمل ونقل جاده ای و ضعف نظارت بر ایمنی وسایل نقلیه است. تلاش برای منحرف کردن بحث از این مسئله مهم، تنها به تکرار چنین حوادثی در آینده منجر خواهد شد. به جای پرداختن به شایعات، باید بر اصلاح اساسی ساختار حمل ونقل عمومی و نظارت های جدی بر سلامت خودروها و رانندگان تمرکز کرد تا دیگر شاهد چنین فجایعی نباشیم.

رانندگان و جاده ها؛ قصور، فشار اقتصادی یا بی توجهی؟

یکی از رانندگان با سابقه حمل ونقل عمومی در رابطه با وضعیت ناوگان فرسوده می گوید: رانندگان هم قربانی هستند. ما با این خودروهای فرسوده کار می کنیم، چون چاره ای نداریم. اگر نرویم، کسی به ما پولی نمی دهد، اگر هم برویم، جان خود و مسافرانمان در خطر است.

او ادامه می دهد: گاهی اوقات نقص فنی را به شرکت اعلام می کنیم، اما می گویند برو، چیزی نمی شود! اگر قبول نکنیم، بیکار می شویم. ما هم خانواده داریم، باید چکار کنیم؟

دردی که فقط یک پدر می فهمد…

پدر یکی از دانش آموزان جان باخته در حادثه، در مراسم خاکسپاری دخترش مقابل وزیر آموزش وپرورش با بغض پرده از واقعیت تلخی برداشت: پول اسکانیا از ما گرفتند، اما بچه ها را با ماشین خراب به اردو بردند. سرایدار مدرسه بارها به راننده گفت که ماشین مشکل دارد، بزند کنار تا خانواده ها خودشان بچه هایشان را ببرند، اما راننده گوش نکرد.

این جملات، نه تنها قلب هر شنونده ای را به درد می آورد، بلکه بی مسئولیتی بزرگی را آشکار می کند. آیا جان دانش آموزان تا این حد بی ارزش است که در ازای چند میلیون تومان کمتر، امنیت آن ها را فدای یک اتوبوس فرسوده کنند؟

راه حل چیست؟ آیا می توان از تکرار این فجایع جلوگیری کرد؟

کارشناسان بر این باورند که برای پیشگیری از چنین حوادثی، چند اقدام فوری باید انجام شود. اولاً، نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی ضروری است و دولت باید برنامه ای جدی برای خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه حمل ونقل جاده ای تدوین کند. زمینه قانونی این اقدام سال هاست فراهم شده و در بودجه های سالانه نیز بر آن تأکید شده است. دوم، نظارت دقیق تر بر معاینه فنی خودروها لازم است. سازمان راهداری باید مراکز معاینه فنی را به دقت بررسی کند و با مراکزی که به خودروهای معیوب مجوز تردد می دهند، برخورد جدی انجام دهد.

علاوه بر این، افزایش نظارت بر صلاحیت رانندگان نیز باید در اولویت قرار گیرد. بررسی سابقه رانندگان، سلامت جسمی و روانی آن ها، و کنترل ساعت های کاری شان از جمله موارد ضروری برای بهبود ایمنی حمل ونقل است. در نهایت، موضوعی که شاید مستقیماً به حادثه واژگونی اتوبوس حامل دانش آموزان کرمانی مربوط نباشد، اما یکی از عوامل اصلی سوانح رانندگی و تلفات جاده ای محسوب می شود، رفع نقاط حادثه خیز جاده ها و بهبود وضعیت آن هاست. حتی بسیاری از جاده ها به دلیل نبود علائم راهنمایی کافی، خطرآفرین هستند.

نوروز نزدیک است؛ آیا باز هم باید شاهد چنین فجایعی باشیم؟

این حادثه در آستانه سفرهای نوروزی رخ داده است. جاده هایی که همین حالا هم به قتلگاه تبدیل شده اند، در روزهای آینده میزبان میلیون ها مسافر خواهند بود. اگر نظارت بر خودروهای فرسوده و رانندگان متخلف افزایش پیدا نکند، آیا نوروز امسال هم، با خون مسافران جاده ها آغاز خواهد شد؟

 فاجعه ای که نباید تکرار شود

همه چیز می توانست جور دیگری باشد. دختران دانش آموز کرمانی می توانستند امروز در کنار خانواده هایشان باشند، با خاطرات خوش از سفرشان حرف بزنند، و برای روزهای آینده برنامه ریزی کنند. اما یک سهل انگاری، یک نقص فنی و یک بی توجهی به ظاهر کم اهمیت، باعث شد که این سفر به سفری بی بازگشت تبدیل شود.

این حادثه نباید فقط به یک سوگواری ختم شود. باید زنگ خطری باشد برای مسئولان، برای رانندگان و برای مردم. باید اقدامی انجام شود تا دیگر هیچ خانواده ای چنین داغی را تجربه نکند و اگر امروز هم این هشدارها نادیده گرفته شود، فردا باز هم خبری تلخ از جاده ای دیگر، اتوبوسی دیگر، و خانواده هایی دیگر که عزیزانشان را از دست داده اند، تیتر رسانه ها خواهد شد.

اما چه کسی پاسخگوی این داغ ها خواهد بود؟