آخر خط رانندگان سنتی

روی درهای شیشه ای آگهی بزرگی چسبانده اند که  راننده استخدام می کنیم. حالا آژانس های تلفنی زیادی درسطح شهر تهران به این وضع دچار شده اند. خلاصه ماجرا این است که ریزش راننده های آژانس شدید شده است و دیگر کمتر کسی به آگهی استخدام آژانس دارها توجه می کند.  مالکان آژانس های تلفنی به «شهروند» می گویند؛ راننده هایشان به سرعت جذب اسنپ و تپسی شده اند و حالا آنها مانده اند و حوض شان. 

آنها روزهایی را به یاد می آورند که استخدام در آژانس تلفنی نخستین راه حل هر بیکاری بود، زیرا ایرانی ها معمولا هیچ کاری را سراغ نداشتند که تنها با ١٥ تا ٢٠ میلیون تومان سرمایه ایجاد شود، اما حالا ورق برگشته و زمان خداحافظی راننده های سنتی سر رسیده است. براساس اعلام مرکز آمار ایران، تهران هزارو٧٠٠ آژانس تلفنی مجوزدار دارد که حدود ٦٠ هزار خودرو دراختیار دارند. این درحالی است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که تعداد راننده های اسنپ از ٣٠ هزار نفر گذشته و به ١٠٠ هزار نفر رسیده است.

ازسوی دیگر این ماجرا رانندگان سنتی آژانس ها بودند که بارها توسط اتحادیه شان از رونق اسنپ و تپسی شاکی شده و حتی کار را به شکایت کشاندند.  با این وجود، محمود واعظی وزیر ارتباطات تمام قد از مدرنیته شدن این کسب وکار دفاع کرد و گفت: نمی توانیم مردم را مجبور کنیم در ٢٠ سال گذشته زندگی کنند. حالا گویا رانندگان سنتی هم به این نتیجه رسیده اند و به سرعت پایگاه های قدیمی شان را تخلیه کرده اند و جذب آژانس های موبایلی می شوند. آنها به ریزش شدید مسافران آژانس های سنتی و شرایط ساده تر کار و درآمد بیشتر آژانس های موبایلی اشاره می کنند و از پیشرفته شدن شغل شان راضی به نظر می رسند.  

آگهی های وسوسه کننده برای رانندگان سنتی

«ماهانه ٥ میلیون درآمد داشته باشید» جمله ای که این روزها توجه بسیاری از رانندگان آژانس ها و مسافرکش شخصی  خیابان های تهران را خود جلب کرده است. کنار هر گذر و خیابان استند گذاشته اند و تبلیغات خیابانی برای جذب راننده راه انداخته اند.

یکی از رانندگان سنتی که خود را سیدآقا معرفی می کند، از افت شدید درآمد رانندگان سنتی به «شهروند» توضیح می دهد: رانندگان در آژانس ماهانه حدود یک  تا یک ونیم میلیون تومان درآمد دارند که البته این درآمد خالص آنها نیز محسوب نمی شود و باید سهم ٢٠ تا ٢٥ درصدی مالکان آژانس ها را از آن کم کرد.   او توضیح می دهد: زنگ خور آژانس ها بسیار کم شده است و در روز شاید دو سرویس به هر راننده نرسد. همین موضوع درآمد راننده های سنتی را بشدت کاهش داده است. درعین این که رانندگان آژانس ها موظفند، تمام ٨ساعت کاری را درمحل کارشان بگذرانند و مثل رانندگان تاکسی نیست که درمسیرها دنبال مسافر بگردند. 

  راننده دیگری که خود را نژاد محمود معرفی کند و به تازگی جذب اسنپ شده است، به «شهروند» می گوید: دنیا به روز شده و ما هم باید خودمان تغییر دهیم. الان نمی توان انتظار داشت که مردم همچون گذشته برای برقراری ارتباط با یکدیگر فقط تلفن بزنند یا پیامک بدهند. تکنولوژی این امکان را برای آنها فراهم کرده که با استفاده از نرم افزارهایی هزینه های خود را کاهش دهند.

شرایط کارمان بهتر شده است

نژاد محمود راننده ای که به گفته خودش ٢ماه است فعالیت خود را با این کسب وکار نوین آغاز کرده است، به «شهروند» می گوید: پیش از این که در یک آژانس مشغول به کار شود، مغازه ای اجاره  و در آن میوه فروشی می کرد، بازار خریدوفروش بشدت راکد شده  و ناچار شدم برای گذران امور زندگی رانندگی کنم. دو سال اول که در آژانس کار می کردم، شرایط بد نبود و روزانه حداقل ٦ سرویس می رفتم. بنزین سهمیه ای می گرفتیم، اما بعد از راه اندازی اسنپ و تپسی شرایط سخت تر شد.

او ادامه می دهد: البته در سال اول فعالیت خود استفاده از اپلیکیشن خیلی فراگیر نشده بود و نگرانی از بابت آنها وجود نداشت، اما استقبال از این کسب وکارهای اینترنتی در سال ٩٥ به اوج خود رسیده بود و آژانس ها توان رقابت با آنها را نداشتند، برای همین نداشتن جواز کسب مورد انتقاد قرار گرفت تا شاید اینگونه مقابل موج استفاده  از این اپلیکیشن ها گرفته شود، اما این بهانه جویی ها هم راه به جایی نبرد.  دربرخی از روزها شرایط به قدری بد است که حتی ٤ سرویس هم نمی رویم.

حالا اگر هزینه هر سرویس را به طور میانگین ٢٠ هزار تومان درنظر بگیریم، ٨٠ هزار تومان درآمد ناخالص یک راننده آژانس است که از این رقم  ١٦ هزار تومان به کمیسیون صاحب آژانس اختصاص می یابد و ١٠ هزارتومان هم پول بنزین خودرو می شود. اگر اصطلاک خودرو را هم درنظر نگیریم، درآمد یک راننده آژانس روزانه چیزی حدود ٥٠ هزارتومان و درآمد ماهانه (٢٥ روزکاری) یک یا حداکثر یک ونیم میلیون تومان می شود.  نژاد محمود درخصوص سختگیری صاحبان آژانس می گوید: تمام کسانی که در آژانس ها مشغول کار می شوند، سند وسیله نقلیه شان را نزد آژانس به امانت می گذارند. هیچ حق انتخابی ندارند و نمی توانند بگویند من این مسیر را می روم، فلان مسیر را نه.

رشد ٧٠ درصدی تقاضای ماهانه اسنپ

فعالان آژانس های موبایلی شرایط متفاوتی را سپری می کنند. نه از اجبار درمسیرهای انتخابی شان خبری هست و نه ساعت کاری. با این وجود درآمد مناسبی را می توانند کسب کنند. میلاد اسلامی زاد، مشاور ارشد بازاریابی اسنپ دراین باره به «شهروند» می گوید: رانندگانی که ٨ساعت در روز کار کنند، حداقل ١٠ سرویس را می روند، البته این رقم در روزهایی که شانس با او یار است، به ١٤ تا ١٥ سرویس هم افزایش می یابد.

وقتی از او در رابطه با صحت تبلیغات درآمد ٥ میلیون تومانی می پرسیم، می گوید: کاملا درست است و رانندگان درصورتی که زمان بیشتری بگذارند، می توانند درآمد بالاتر داشته باشند.   البته شهرام شاهکار، مدیرعامل اسنپ هم همچنان آمار تعداد متقاضیان درخواست سرویس اسنپ را محرمانه می داند و در پاسخ به «شهروند» به ذکر این جمله که تعداد درخواست هایمان ماهانه  ٧٠ درصد رشد دارد، بسنده می کند.

به گفته مدیر روابط عمومی اسنپ، بر اساس  هدف گذاری صورت گرفته قرار است که مدت زمان انتظار مسافر برای رسیدن خودرو از کمتر از ٧ دقیقه به کمتر از ٣ دقیقه کاهش یابد. هرچند که مدیرعامل اسنپ آمار تعداد درخواست های ثبت شده برای خودرو توسط این اپلیکیشن را محرمانه می داند، اما آن گونه که روابط عمومی اسنپ به «شهروند» توضیح می دهد، رانندگان فعال در این کسب و کار روزانه حداقل ١٠ سرویس خواهند داشت حتی در برخی موارد تعداد سرویس های شان به ١٥ مورد هم می رسد.

اما درحالی که بسیاری هزینه های بالا و مدیریت قدیمی و ناکارآمد را دلیل اصلی کاهش تقاضا از موسسه های کرایه خودرو تهران می دانند، آژانس داران تهرانی اسنپ و تپسی را عامل کاهش زنگ خورشان اعلام کرده  و می گویند: آژانس های خودرو کلی عوارض و مالیات و ...  می دهند و آن وقت تاکسی موبایلی ها بدون هیچ مشکلی دارند نان ما را آجر می کنند.  

اسنپ بگیریم یا آژانس

تاکسی هایی که هیچ چیز آنها شبیه تاکسی هایی که تاکنون می شناختیم نیست. نه رنگ و شکل یکسان دارند، نه چانه زنی و بگومگو با مسافر، نه هنگام باران غیبشان می زند و نه...  تاکسی های موبایلی چند وقتی است جای خود را میان سفرهای درون شهری شهروندان تهرانی باز کرده و با سرعتی عجیب، به فراگیری لازم رسیده اند. آنها از طریق اپلیکیشن های موبایلی پیدایشان شده و خدمات می دهند و در مدت نه چندان زیاد فعالیت، توانسته اند رضایت قابل توجهی را میان مسافران ایجاد کنند. آن گونه که مدیرعامل اسنپ به «شهروند» می گوید: هر ماه تعداد متقاضیان خودرو از اسنپ نسبت به ماه قبلش بیش از ٧٠درصد افزایش می یابد.  

این افزایش تقاضا درشرایطی است که مشتریان آژانس ها با مشکلات بسیاری دست وپنجه نرم می کنند. یکی از بزرگترین مشکلاتی که مردم با آژانس های کرایه خودرو پیدا می کنند، رعایت کردن نرخ مصوب است؛ یعنی آنها به درستی نمی توانند تشخیص دهند که آیا کرایه ای که راننده از آنها طلب کرده، نرخ واقعی و صحیح است یا نه، تا درصورتی که نرخ بالا بود بتوانند در تماس با اتحادیه، شکایت خود را مطرح یا حداقل به راننده اعتراض کنند. شاید شما هم با این مشکل مواجه شده اید که برای رفتن از یک نقطه ثابت در شمال به جنوب شهر، در مقایسه با زمانی که همین مسیر را از جنوب به شمال طی می کردید، کرایه بیشتری پرداخته اید. به طور خلاصه یعنی این که آژانس های کرایه خودرو که در نقاط بالای شهر واقع شده اند، کرایه بیشتری می گیرند.

به نظر می رسد هر آژانسی که در نقاط بهتر شهر واقع شده، به طور معمول نرخ بالاتری روی خدمات و کالاهای خود می گذارد و البته توجیه شان هم این است که مالیات بیشتری به دارایی می پردازند یا این که ملک شان ارزش بالاتری نسبت به ملک آژانس های پایین شهر دارد، اما آیا مشتری آژانس از ملک موسسه استفاده ای می کند که بخواهد پول بیشتری بابت کرایه بپردازد؟ همچنین وقتی از رانندگان آژانس ها می خواهید که کولر خودرو خود را روشن کنند، هزینه بیشتری از شما طلب می کنند، این درحالی است که مسئولان مربوطه بارها و بارها این اقدام را غیرقانونی خوانده اند.  

انتقادهای بجا و بی جا

از سویی بررسی های میدانی از نحوه فعالیت تاکسی های موبایلی نشان داد که اوضاع آن گونه که مسئولان اتحادیه خودرو کرایه و سازمان تاکسیرانی می گویند، وخیم و خطرناک نیست و حتی نقاط قوت فراوانی را نیز دارد. با وجود آن که مخالفان خدمات تاکسی موبایلی ، بالابودن ضریب ناامنی، حذف پرداخت مالیاتی و عدم پایش مناسب رانندگان را به عنوان ایراد اصلی خدمات تاکسی موبایل اعلام می کنند اما براساس مشاهدات میدانی می توان گفت که در انتخاب راننده این شرکت ها قوانین نسبتا سفت و سختی وجود دارد. به گونه ای که در زمان عقد قرارداد با رانندگان خود، مدارکی همچون عدم سوء پیشینه و عدم اعتیاد به مواد مخدر را دریافت می کنند و همچنین در زمان درخواست خودرو از جانب کاربر نیز، کاربر می تواند اسم، عکس، شماره تماس، شماره پلاک، نوع و رنگ خودرو را نیز مشاهده کند. همچنین کاربر می تواند مسیر حرکت خود را به صورت آنلاین برای شخص دیگری بفرستد تا از محل وی باخبر باشد که این امر خود باعث می شود بیشتر نگرانی ها درباره پایین بودن ضریب امنیت این سرویس های مجازی برطرف شود.