◄ تصویب «تن-کیلومتر»؛ پایان خوش مطالبات رانندگان؟
باید توجه داشت که فرمول کنونی تن-کیلومتر، با حضور نمایندگان کامیونداران و رانندگان در کارگروه مشترک با سازمان راهداری به دست آمده و این نمایندگان «صدای» رانندگان بوده اند.
جنجال تن-کیلومتر، حالا پس از ماه ها وارد فاز تازه ای شده است. حالا که بخش حمل جاده ای موفق شده تا حرف خود را به کرسی بنشاند و مطالبه خود را محقق کند؛ زمزمه مخالفت ها از هر سو برخاسته است. باید توجه داشت که فرمول کنونی تن-کیلومتر، با حضور نمایندگان کامیونداران و رانندگان در کارگروه مشترک با سازمان راهداری به دست آمده و این نمایندگان «صدای» رانندگان بوده اند؛ چون انتخاب شده اند؛ بنابراین پیش از قضاوت درباره دستورالعمل تازه، شاید بهتر است قدری منتظر ماند و اثرات آن را در بازار حمل ونقل جاده ای کالا دید.
به گزارش تین نیوز، دویست روز پس از اعتراض و تجمع صنفی رانندگان باری، حالا و در آستانه روز حمل ونقل، بزرگ ترین مطالبه آنها محقق شده است: تصویب کرایه حمل بار با فرمول تن کیلومتر به عنوان اصلی ترین مطالبه رانندگان.
بیش تر بخوانید:
اول خردادماه سال جاری بود که رانندگان با دست کشیدن از کار روزانه، کامیون ها و کشنده های خود را در جاده ها رها کردند تا به برخی مطالبات صنفی خود برسند. این تجمع اعتراضی که در تاریخ حمل ونقل ایران بی سابقه بود؛ یک هفته بعد با حضور نمایندگان کامیون داران و تشکل ها در جلسات رسیدگی به مطالبات رانندگان تقریباً پایان گرفت تا فصل جدیدی از رابطه دولت با بخش بزرگی از اقتصاد حمل ونقل کشور آغاز شود.
گرچه مطالبات رانندگان در چهار سرفصل تهیه شده و در رسانه ها نیز منتشر شد؛ اما مهم ترین مطالبه آنها، یعنی تعیین کرایه حمل بر اساس شاخص های «تن-کیلومتر»، ماه ها پس ازاین تجمع، دستخوش بحث ها و نشست های متعدد شده بود. رانندگان در سرفصل اول مطالبات خود این موضوع را علاوه بر سه خواسته دیگر مطرح کردند.
بیش تر بخوانید:
ایجاد یک سامانه بارگیری یکپارچه به نحوی که هر کامیون بعد از صدور بارنامه در هر جای کشور یک نوبت به صورت خودکار روی سیستم داشته باشد؛ ایجاد سازوکار مناسب برای پرداخت کرایه و کاهش کمیسیون دریافتی شرکت های حمل ونقل که به عنوان واسطه میان آنها و صاحبان کالا قرار گرفته اند.
در سرفصل دوم که مربوط به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود؛ رانندگان خواستار انحلال تمامی تشکل های صنفی، کارفرمایی و کارگری شده و افزایش حقوق و دستمزد خود را علاوه بر پیگیری بیمه ای درخواست کرده بودند.
در سرفصل سوم، رانندگان از وزارت کشور خواسته بودند که شرایط تأمین امنیت جانی و مالی کامیون داران را فراهم کند و در سرفصل چهارم نیز، آنها از وزارت صنعت، معدن و تجارت درخواست کرده بودند که قیمت کامیون را که به دلیل بالابودن نرخ مالیات ها، به نحو سرسام آوری افزایش پیدا کرده، کاهش دهد و درعین حال، لاستیک و قطعات یدکی نو به آنها عرضه شود. گرچه تمامی این سرفصل ها به صورت افتان وخیزان در این شش ماه و اندی پیگیری شد و برخی از آنها نیز به اجرا درآمد؛ اما شاید مهم ترین دستاورد رانندگان حمل کالای جاده ای را در این مدت، رسیدن به یک «نرخ واحد» برای اجرای مصوبه جنجال برانگیز «تن-کیلومتر» دانست. مصوبه ای که هنوز هم با وجود نهایی شدن مخالفانی در بدنه کامیون داران دارد و صدای اعتراض هایی نیز شنیده می شود.
تن-کیلومتر چیست؟
تن بر کیلومتر به زبان ساده عبارت است از کرایه حمل یک تن کالا در یک کیلومتر؛ اما درواقع رانندگان و تشکل های صنفی مرتبط با آنها معتقدند که تن-کیلومتر، با ایجاد یک نظام نرم افزاری و هوشمند در نرخ گذاری حمل کالا، باعث تبعیت تمام مسیرهای حمل کالا از یک قاعده خواهد شد: قاعده ای بر مبنای دو پارامتر «وزن محموله» و «طول مسیر» که هر دو همواره بر نرخ تمام شده حمل کالا مؤثر خواهند بود.
بیش تر بخوانید:
رانندگان کامیون می گویند حتی پس از افزایش ۲۰ درصدی نرخ حمل کامیون ها، به دلیل افزایش نرخ ارز و به تبع آن، رشد قیمت «سرمایه اصلی رانندگان» و حتی لوازم یدکی و تایر، این نرخ ها جوابگوی هزینه ها نیست؛ بنابراین باید شیوه ای جدید برای محاسبه نرخ حمل تعیین شود. به گفته کامیون داران، این «عدم تعادل در معادله هزینه-درآمد» موجب شده تا آنها برای جبران هزینه ها به مقاصدی که کرایه مناسب دارند روی می آورند که همین موضوع باعث ترافیک کامیون و خواب زیاد معمولاً از ۱۰ الی ۲۰ روز می شود. نسخه ای که برای این معضل ارائه می شود؛ همان تن-کیلومتر است؛ اما چگونه؟
تعادل در شرایط اقتصادی کامیون ها
یک کامیون برای حرکت و حمل بار هزینه هایی دارد که شامل هزینه های بیمه راننده و کمک راننده، بیمه شخص ثالث و بدنه، تعمیر و نگهداری، سوخت، لاستیک، حقوق و مزایای راننده و کمک راننده است. این هزینه ها وقتی از میزان کرایه کسر می شود؛ میزان «بازگشت سرمایه» کامیون دار مشخص می شود. این هزینه ها با فرمول «تن-کیلومتر» مشخص می شود.
کشف سود و درآمد خالص
تا پیش ازاین رانندگان و کامیون داران، از نبود سود و درآمد به دلیل فرمول به گفته آنها «نامناسب» کرایه حمل، صحبت می کردند. به گفته آنها، فقط استفاده از فرمول تن-کیلومتر است که می تواند با پیشنهاد یک کرایه منطقی بر اساس هزینه های جاری و بازگشت سود سرمایه، یک نظام هماهنگ پرداخت به وجود بیاورد و از رقابت های ناسالم نیز جلوگیری کند.
شفافیت
برای درک بهتر اینکه چگونه تن-کیلومتر به ایجاد شفافیت در نظام حمل کالا کمک می کند این مثال را بخوانید: دو کارخانه سیمان را در نظر بگیریم که هر دو آنها یک محصول کاملاً مشابه تولید می کنند، یک کارخانه تا مقصد ۳۰۰ کیلومتر فاصله دارد و یک کارخانه ۶۰۰ کیلومتر که محصول خود را در کارخانه طی تفاهم و توافق به یک قیمت واحد می فروشند یا برای فروش محصول خود قیمت حداقل قرار داده اند که از این قیمت کمتر نفروشند. رقابت بین این دو کارخانه چطور صورت می گیرد؟
اگر صاحب کارخانه ای که فاصله بیشتری تا مقصد دارد بخواهد حق وحقوق کامیون دار را رعایت کند حتماً از گردونه رقابت حذف می شود درصورتی که غالباً این رقابت های ناسالم با کم کردن کرایه حمل صورت می گیرد و معمولاً دست صاحبان کالا در جیب کامیون داران فرو می رود و باعث بی نظمی در بازار و ورشکستگی صنعت حمل ونقل که یکی از صنایع پایه و اصلی کشور است می شود. تن بر کیلومتر در این مواقع نقش خود را به خوبی ایفا و از ورشکستگی صنف جلوگیری می کند و درعین حال باعث شفافیت تجارت و بازرگانی خواهد شد.
چگونه محقق شد؟
دستورالعمل تن-کیلومتر که همین هفته گذشته، به صورت نهایی برای اجرا به پایانه های سراسر کشور ابلاغ شد؛ سیر تاریخی خاص خود را داشت که در ابتدای آن، نگاه بدبینانه برخی چهره های نهادهای بالادستی حمل ونقل قرار داد. دو هفته پس از مطرح شدن خواسته رانندگان، فرامرز مداح، عضو هیئت عامل سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای با بیان اینکه «تن-کیلومتر مدل جهانی ندارد» موافقت با طرحی که تشکل های صنفی جاده ای در حال تهیه آن بودند را مشروط به «جامع و کامل بودن» دانسته بود.
هم زمان با این اظهارنظر، داوود کشاورزیان، رئیس سابق این سازمان، نیز گفته بود که «اصلاً نمی شود برای کرایه حمل، یک فرمول تعیین کرد» چون از دیدگاه او «این کار زمان زیادی می برد و پیچیدگی های زیادی نیز دارد.» بنابراین او یکسره موضوع کرایه حمل بر اساس شاخص های تن-کیلومتر را رد کرده و گفته بود که «این شیوه در ایران قابل اجرا نیست.»
بیش تر بخوانید:
این زمانی است در میانه خردادماه سال جاری که انجمن ها و تشکل های صنفی پس از دیدار با وزیر وقت راه وشهرسازی، به دنبال ارائه طرحی برای اجرای تن-کیلومتر هستند. نمایندگان آنها بارها نسبت به این نظرات مخالف، واکنش هایی نیز داشتند. از جمله اینکه می گفتند «تن بر کیلومتر به معنی نرخ پایه در مناقصات حمل است و این چنین نیست که در این طرح نرخ گذاری تام و کمال انجام شود و هیچ جایی برای رقابت وجود نداشته باشد.»
مردادماه بود که یکی از نمایندگان حاضر در کارگروه مشترک کامیون داران و سازمان راهداری، از نهایی شدن فرمول محاسبه تن-کیلومتر خبر داد و عنوان کرد که «عدد نهایی چند ماه دیگر مشخص می شود.»
داریوش امانی، معاون حمل ونقل سازمان راهداری، نیز در این میان قول داد که موضوع تن-کیلومتر هرچه سریع تر تمام شود. احمد کریمی در مهرماه امسال خبر داد که «کارگروه مشترک، کار خود را تمام کرده و دستورالعمل اجرای تن-کیلومتر برای وزیر راه وشهرسازی ارسال شده است.»
اما از آن زمان تا همین هفته گذشته اتفاقات مختلف موجب شد تا بزرگ ترین خواسته رانندگان حمل کالای جاده ای زودتر از اینها محقق نشود. تا این که۲۱ آذرماه امسال، چند روز مانده به روز حمل ونقل، سازمان راهداری اعلام کرد که «دستورالعمل تن-کیلومتر نهایی و ابلاغ و نرخ پایه کرایه حمل یک تن بار در هر کیلومتر ۱۰۳۳ ریال درج شده است.»
مخالفت ها
با وجود اینکه احمد کریمی، یکی از نمایندگان رانندگان در کارگروه مشترک با سازمان راهداری از تلاش های این سازمان «تشکر» کرده است؛ اما دستورالعمل حاضر با انتقادهایی نیز در شبکه های اجتماعی روبه رو شده است. یکی از بزرگ ترین ایراداتی که به این مصوبه گرفته شده است؛ موضوع تغییر نرخ و ضرایب در هر استان با توجه به عوارض جغرافیایی و محدودیت های رانندگی است.
رانندگان می گویند «از ابتدای مطرح شدن این موضوع قرار بوده تا تن-کیلومتری اجرا شود که کرایه پایه در کل کشور یک عدد باشد؛ چون هزینه یک کامیون در تمام استان ها یکی است.» راننده دیگری نوشته است: «تن-کیلومتر یعنی یک نرخ واحد برای کل کشور با ضرایب مخصوص جغرافیایی. در غیر این صورت کار خراب است.» برخی دیگر از رانندگان و فعالان حمل ونقلی از نرخ پایین ۱۰۳۳ ریالی مرجع انتقاد کرده اند و گفته اند با این نرخ حمل، هزینه های بالایی که یک کامیون دار دارد؛ جواب داده نمی شود.»
تغییر احتمالی؟
جنجال تن-کیلومتر، حالا پس از ماه ها وارد فاز تازه ای شده است. حالا که بخش حمل جاده ای موفق شده تا حرف خود را به کرسی بنشاند و مطالبه خود را محقق کند؛ زمزمه مخالفت ها از هر سو برخاسته است. باید توجه داشت که فرمول کنونی تن-کیلومتر، با حضور نمایندگان کامیون داران و رانندگان در کارگروه مشترک با سازمان راهداری به دست آمده و این نمایندگان «صدای» رانندگان بوده اند؛ چون انتخاب شده اند؛ بنابراین پیش از قضاوت درباره دستورالعمل تازه، شاید بهتر است قدری منتظر ماند و اثرات آن را در بازار حمل ونقل جاده ای کالا دید. بازاری که هم اکنون با معضل بزرگی به نام «اضافه بار» مواجه است و نبود تعادل در عرضه و تقاضا، شرایط را برای رانندگان سخت تر از گذشته کرده است.
سلام عرض ادب
تن بر کیلومتر که ضریب آن زیر یک باشد اصلا نداریم
این قانون با تمام فراز ونشیب هاش
وتمام ساعات ووقتی که کارشناسان ومهندسین این فن بر زیر آن مهر تایید زدند وآغشته به مهر رنگین خود کردند در شورای عالی ترابری
بالاترین مقام حمل ونقل کشور به تصویب قاطع رسید.
ولی برای اجرای آن دچار کج سلیقه ای هایی از جانب برخی مدیران ودست اندر کاران این طرح شدیم
وکاری که از مهمترین مراحل این طرح عظیم وملی می باشد یعنی نرخ گذاری را به عهده کانون وانجمن های صنفی رانندگان وکامیونداران گذاشتند.مگر سازمان راهداری وحمل ونقل جاده ای متولی این امر خطیر نیست؟؟چرا که بااین کار در مدت زمان آینده دچار رانت بازی وفساد در این کار خواهیم شد .لذا به مسئولین که در این مقوله تلاش میکنند لطفا برای این معظل چاره اندیشی کنید که لااقل این طرح ملی وبزرگ که زحمت ومشقت فراوان برای رسیدن به یک ترازوی سنجش
درصنف وبرقراری عدالت در حمل ونقل می باشد روبه زوال نرود.ممنون
با سلام و احترام. همونطور که اشاره شد، ام المشکلات اضافه بار و عدم تعادل در عرضه و تقاضا ست. چرا فکر میکنیم علاج این مشکل تعیین قیمت و افزایش بیست درصدی نرخ حمل هست؟ چرا فکر میکنیم که دولت میتونه این افزایش قیمت ها رو تضمین کنه؟ کجا سراغ دارید دولت قیمتی رو تعیین کرده باشه و اون قیمت به کرسی نشسته باشه؟
اصلاً اون مشکل و این راه حل چه ارتباطی با هم دارند؟ افزایش قیمت حمل ، عدم تعادل بین عرضه و تقاضا رو زیاد میکنه یا کم؟
با سلام وخسته نباشید کرایه تن برکیلومتر هیچ موقع ثابت نیست وکرایه بر نسبت تورم روز میباشد