پس از توافق‌نامه اتصال ریلی جمهوری اسلامی ایران به جمهوری آذربایجان که به امضای محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران و وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان رسید، واعظی که ریاست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان را نیز عهده داشت، اظهار امیدواری کرد که این اقدامات ریلی سال آینده به سرانجام برسد. حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال 500 میلیون دلار است که با اتصال شبکه ریلی ایران و آذربایجان این حجم مبادلات به 2 میلیارد دلار در سال افزایش خواهد یافت.

در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور مقرر شده بود که عملیات اجرایی پل آستارا که خطوط ریلی دو کشور از این طریق به هم متصل می‌شوند با هزینه مشترک دو کشور بر عهده طرف آذربایجانی باشد.

این خط ریلی که از اهمیت بالایی برخوردار است از مسیر قزوین-رشت-انزلی-آستارا به خطوط ریلی کشور آذربایجان متصل می‌شود و یک خط ریلی بین المللی به شمار می‌آید چرا که با اتصال خطوط ریلی ایران به آذربایجان در مسیر مذکور راه‌آهن 5 هزار و 200 کیلومتری هندوستان تا بندر هلسینکی در اروپای شمالی به هم وصل می‌شوند و این خط یک خط ریلی بین‌المللی به شمار می‌آید. به تبع آن با این اتصال٬ حمل بار از 45 روز به 20 روز کاهش پیدا می‌کند و راه نیز حدود سه هزار کیلومتر کوتاه می‌شود بنابراین یک اتفاق بزرگ در حمل و نقل ریلی است.

براساس گزارشهای وزارت راه نیز، فاصله خطوط ریلی آذربایجان تا مرز ایران هشت کیلومتر است که قرار شد در این فاصله مسیر ریلی ایجاد کند همچنین دو کیلومتر داخل ایران نیز توسط شرکت راه‌آهن کشورمان ساخته‌ می‌شود.

لذا اتصال راه‌آهن و ساخت پایانه با ظرفیت جابه‌جایی 5میلیون تن کالا از اتفاق‌های خوب که در یک سال آینده شاهد آن خواهیم بود. امیدواریم در آستارا ترکیبی از راه‌آهن، بندر و حمل و نقل جاده‌ای داشته باشیم و همین حمل و نقل ترکیبی، فرصتی برای تسهیل انتقال کالا به آذربایجان و روسیه از مبدا خلیج‌فارس خواهد شد.

براساس این توافق‌نامه آستارا پیش از آن که از طریق خط آهن رشت-قزوین به خطوط ریلی کشور متصل شود به خطوط ریلی جمهوری آذربایجان وصل می‌شود ضمن آن که سرعت و شتاب اجرای پروژه راه‌آهن قزوین رشت با سرعت بیشتری توسط شرکت ساخت٬ توسعه و زیربناهای حمل و نقل در حال اجرا است و این خط ریلی در دو سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.

خطوط ریلی آذربایجان به اروپا و آسیای مرکزی متصل است و اتصال خط آهن قروین-رشت-انزلی-آستارا به خطوط ریلی آذربایجان برای توسعه تجاری ایران در بخش ریلی اهمیت بسیاری دارد. پس از اتمام راه‌آهن کریدور شمال - جنوب، هزینه حمل و نقل بار کاهش می‌یابد که این به نفع دو کشور است و ایران سعی دارد هرچه زودتر این خط ریلی را به سرانجام برساند.

اتمام مرحله نخست این طرح منجر به افزایش 10 برابری حمل و نقل کالا بین ایران و جمهوری آذربایجان خواهد شد، همچنین اگر حجم مبادلات کالا بین دو کشور حدود 500 هزار تن است، با اتصال راه‌آهن دو کشور حجم مبادلات به 5 میلیون تن در سال افزایش خواهد یافت.

اهمیت پل ریلی آستارا

با ساخت این پل بخش قابل توجهی از بار و محموله‌های ترانزیتی به ریل انتقال پیدا می کند. افتتاح پل ریلی آستارا باعث می‌شود حجم قابل توجهی از بار ترانزیتی از جاده به ریل منتقل شده و در کنار عدم نیاز به پرداخت عوارض ورود کامیون های ایرانی به آذربایجان، سهم ریل به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.

این پل با هدف اتصال آستارا به آستارا میان دو کشور ایران و آذربایجان ساخته خواهد شد. البته این پایان کار نیست و در طرف کشور آذربایجان باید با ساخت هشت کیلومتر خط آهن، ریل به مرز وصل شود و در ایران نیز با دو کیلومتر خط ریلی جدید، قطارها به ترمینال انتقال پیدا کنند. با ساخت این پل خطوط ریلی دو کشور به یکدیگر وصل می‌شود و این امر باعث می‌شود بخش قابل توجهی از بار و محموله‌های ترانزیتی به ریل انتقال پیدا کند.

وقتی راننده‌ای پول عوارض 300 دلاری به آذربایجان را می‌دهد قطعا تا ادامه مسیر را نیز خواهد رفت و این امر باعث می شود ترانزیت جاده‌ای از ایران تا خاک روسیه و مسیرهای دورتر ادامه پیدا کند. این در حالی است که در صورت اتصال ریلی دیگر نیازی به ورود کامیون‌های ایرانی به خاک آذربایجان وجود نخواهد داشت و صرفه جویی در پرداخت این عوارض یکی از مزیت‌های این پل است.

با توجه به اینکه تا سال آینده رشت به راه آهن وصل می‌شود. می‌توان انتظار داشت راه آهن بخش بیشتری از ترانزیت این حوزه را در دست بگیرد تا ابتدا محموله‌ها به رشت بیایند، سپس از طریق کامیون مسافت حدود 150 کیلومتری رشت تا آستارا جابه جا شوند و دوباره به راه آهن سپرده شده تا به سمت روسیه و حتی گرجستان حرکت کنند.این اتفاق می‌تواند به شکلی قابل توجه سهم راه آهن را در ترانزیت افزایش داده و امیدها برای افزایش نفوذ آن را بالا ببرد.

ساخت این پل مقدمه‌ای برای اتصال ریلی ایران به آذربایجان است که در آینده نزدیک با رسیدن خط آهن به آستارا به مرحله عملیاتی می رسد. 

محمد ساطعی- فعال حوزه گردشگری و مسافری