◄ جای خالی نهاد رگولاتور در خصوصی‌سازی بخش ریلی
راه آهن ایران باید بخش نگهداری زیربنا را از خود جدا کند چه به صورت یک شرکت کشوری یا به صورت شرکت‌های منطقه‌ای.
تشکیل سازمان تنظیم‌کننده قوانین و مقررات صنعت ریلی کشور یکی از موضوعاتی است که نه تنها مورد تایید کارشناسان این حوزه بلکه مورد توجه مسئولان مرتبط نیز هست. در این زمینه برخی کارشناسان معتقدند این سازمان باید خارج شرکت راه آهن تشکیل شده و کلیه موارد (حقوقی – فنی – مالی – محاسباتی – ایمنی ) را بررسی، تعریف، تدوین و عملیاتی کند.
بر اساس نظر برخی کارشناسان اصول وظایف کلی سازمان تنظیم‌کننده قوانین و مقررات صنعت ریلی کشور باید شامل بررسی، تهیه، تدوین، تصویب و نظارت بر اجرای قوانین و مقررات باشد و فرایند کلی سازمان تنظیم‌کننده قوانین و مقررات صنعت ریلی کشور نیز باید شامل فرایندهای مرتبط با امور خرید ناوگان (باری – مسافری ) (لکوموتیو – واگن )باشد.
در این زمینه یک کارشناس ریلی با بیان این‌که تشکیل نهاد رگولاتور در بخش ریلی همزمان با شروع خصوصی سازی لازم بوده و یکی از علل اصلی عدم توفیق در خصوصی سازی فعالیت‌های ریلی فقدان همین نهاد است، گفت: واقعیت این است که در حوزه حمل‌ونقل ریلی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی مشتری شرکت راه‌آهن هستند و از این شرکت ظرفیت خط، نیروی کشش و امکان عبور را دریافت می‌کنند.
سید مرتضی ناصریان افزود: همچنین شرکت‌های ریلی خدمات ایستگاهی و پشتیانی عملیاتی و.. را لازم دارند و مجوزهای متعددی را باید اخذ نمایند ولی نمی‌توانند نیاز خود را از غیر شرکت راه آهن تامین کنند و هر گونه شرکت راه آهن با آنها رفتار می‌کند به ناچار سکوت می‌کنند.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد نهاد رگولاتوری ریلی، اظهار داشت: رگولاتور برای تفکیک تعهدات و وظایف شرکت راه‌آهن و شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی در موضوعات فنی - عملیاتی - مالی و ایمنی و همچنین نظارت بر ایفای تعهدات طرفین لازم است ولی معمولا مقامات شرکت راه آهن وجود شخص ثالث در این روابط را مزاحم تلقی کرده و برنمی‌تابد.
به گفته این کارشناس در راه آهن ایران تحول بسیاری لازم هست و چاره آن کاهش وظایف تصدی‌گری راه‌آهن است.
وی افزود: راه‌آهن به فکر مدیریت و نگهداری زیربناهاست در حالی‌که باید از حجم بدنه فربه راه‌آهن در امور نگهداری زیربناها کاست و این موضوع را به بخش غیردولتی سپرد ولی در شرکت راه آهن نگهداری را طی قرارداد به بخش غیردولتی می‌سپارند بعد کارشناسان همان پیمانکاران را در ادارات دولتی می‌نشانند که کارها را انجام دهند!
ناصریان گفت: راه آهن ایران باید بخش نگهداری زیربنا را از خود جدا کند چه به صورت یک شرکت کشوری یا به صورت شرکت‌های منطقه‌ای.
وی با بیان این‌که هنوز مدیریت سیر و حرکت قطارها را بدنه شرکت راه‌آهن انجام می‌دهد که به سهولت قابل واگذاری است و قانون هم شده ولی عمل نمی‌شود، خاطرنشان کرد: هنوز راه‌آهن به فکر واگذاری لکوموتیوها نیست بلکه به دنبال خرید لکوموتیو است و حتی شرکت راه آهن به فکر خرید قطارهای بخش خصوصی است تا شرکت دولتی قطارهای حومه‌ای تاسیس کند!!
این کارشناس حمل‌ونقل بیان داشت: هنوز راه آهن ایران اعتقادی به ضرورت تاسیس نهاد رگولاتوری ندارد و خود را مالک و مدیر کامل و فعال مایشاء می‌داند.
ناصریان افزود: در واقع ایجاد نهاد رگولاتوری بسیار اهمیت دارد تا شرکت‌های خصوصی مواجه با قضاوت‌ها و عملکرد انحصاری و یک‌طرفه شرکت راه آهن نباشند.
