منع عبور پروازهای اقلیم کردستان قانونی است

به گزارش خبرنگار مهر در پی اعلام قطعی بودن تصمیم مقامات اقلیم کردستان مبنی بر برگزاری همه پرسی استقلال از خاک عراق، بغداد عبور هواپیماهای از مبدأ این منطقه از آسمان عراق را ممنوع کرد و از ایران نیز درخواست کرده تا اجازه ندهد این پروازها، از آسمان کشورمان عبور کند؛ بر این اساس، شورای عالی امنیت ملی نیز، طی مصوبه ای در تاریخ ۲ مهرماه، به درخواست دولت مرکزی عراق (بغداد) تمامی پروازهای ایران به مقصد فرودگاههای سلیمانیه و اربیل و همچنین پروازهای عبوری از فضای کشورمان از مبدأ اقلیم کردستان را متوقف کرد.

ایران و عراق عضو کنوانسیون های همکاری مشترک هوانوردی

علیرضا منظری، معاون اسبق هوانوردی و بین‌الملل سازمان هواپیمایی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره مصوبه اخیر شورای عالی امنیت ملی در خصوص ممنوعیت پرواز هواپیماهای از مبدأ اقلیم کردستان از آسمان ایران، گفت: در حال حاضر اقلیم کردستان، طبق قانون اساسی کشور عراق بخشی از سرزمین این کشور بوده و به لحاظ موضوعات بین المللی، تابع تصمیمات و تعهدات بین المللی کشور عراق است؛ بنابراین مفاد کنوانسیون ها و معاهدات هوایی که کشور عراق از طرف های آن محسوب می شود، بر این اقلیم هم حاکم است.

وی افزود: در واقع بر اساس مفاد موافقتنامه چندجانبه خدمات هوایی عبوری (ترانزیت) بین المللی که کشورهای ایران و عراق از طرف های متعهد آن هستند، طرفین حق پرواز بر فراز سرزمین کشورهای طرفین بدون فرود (پروازهای عبوری از فضای هوایی) و حق فرود برای منظورهای بدون نیاز به دریافت حق ترافیک (فرود به منظور امور فنی و یا دریافت سوخت هوانوردی و یا موارد اضطراری) را به یکدیگر اعطا کرده اند؛ به همین جهت در حالت طبیعی، هیچ یک از دو کشور نمی تواند بدون دلیل مانع اعمال این حقوق شود.

مصوبه شورایعالی به تصویب هیئت وزیران نیاز دارد

منظری ادامه داد: اکنون کشور عراق درخواست توقف پرواز عبوری هواپیماهای از مبدأ یکی از فرودگاه های خود را از ایران داشته که ما هم بنا بر مصالح عمومی و با استفاده از حق حاکمیت خود بر فضای هوایی، از ورود این هواپیماها ممانعت کرده‌ایم؛ ضمن اینکه برای این منظور، ماده ۱۰ قانون هواپیمایی کشوری نیز به سازمان هواپیمایی کشوری اجازه داده تا در مواردی که امنیت عمومی یا علل نظامی ایجاب کند، با تصویب هیات وزیران، پرواز هواپیمای ایرانی یا خارجی را بر فراز قسمتی از خاک کشور ممنوع، محدود یا مقید به شرایط خاصی کند.

معاون سابق عملیات هوانوردی و امور بین الملل سازمان هواپیمایی کشوری تصریح کرد: به هر ترتیب، این مسئولیت هیات وزیران است تا چنانچه شورای عالی امنیت ملی، انجام این پروازها را برای امنیت عمومی به مصلحت نمی داند، از ورود آنها ممانعت کند. در نهایت باید اعلام کرد این تصمیم دولت بر خلاف مقررات بین المللی و مقررات ملی تلقی نمی شود.

منظری خاطرنشان کرد: در مورد انجام پروازهای تجاری از مبدأ فرودگاه های کشور به مقصد فرودگاه های سلیمانیه و اربیل واقع در اقلیم کردستان متعلق به کشور عراق، باید اشاره کرد که این پروازها نیز به موجب مفاد موافقتنامه دوجانبه خدمات هوایی میان دو کشور ایران و عراق به عنوان یک معاهده بین المللی انجام می پذیرد و در نتیجه، هر یک از دو کشور در صورت صلاحدید حق دارد پرواز شرکت های هواپیمایی خود را برقرار و یا لغو کند.

وی ادامه داد: بنابراین ایران همانطور که در یک زمان تصمیم به برقراری پرواز گرفته اکنون نیز می تواند آن پروازها را لغو کند که نه تنها هیچ منعی از جانب مفاد موافقتنامه وجود ندارد بلکه حتی نیازی به تقاضای کشور عراق هم نیست.

بسیاری از کشورها همه پرسی استقلال اقلیم را به رسمیت نمی شناسند

این کارشناس ارشد حقوق بین المللی هوا و فضا در پاسخ به این پرسش که آیا در صورت رأی آوردن همه پرسی استقلال در اقلیم، باز هم امکان ادامه اجرای این مصوبه از نظر حقوق بین الملل وجود دارد یا خیر؟، گفت: در حال حاضر مقامات اقلیم کردستان اعلام کرده اند پس از همه پرسی تصمیم خواهند گرفت؛ ولی در صورتی که همه پرسی مبنی بر استقلال اقلیم کردستان باشد باید دید که آیا اجماع بین المللی برای ایجاد یک کشور جدید وجود دارد یا خیر؟ زیرا تعداد قابل توجهی از کشورهای جهان باید آن کشور ـ احتمالی ـ را به رسمیت شناخته تا بتواند وظایف و مسئولیت ها و تعهدات یک کشور مستقل را انجام دهد.

وی افزود: چنانچه این اتفاقات رخ دهد، آن کشور (جدید) می تواند عضو معاهده و موافقتنامۀ چندجانبۀ خدمات هوایی عبوری (ترانزیت) بین المللی شود؛ بنابراین ایران و کشور جدید ـ احتمالی ـ با توجه به تعیین روابط سیاسی بر مبنای مفاد آن معاهده بین المللی رفتار خواهند کرد و نیازی به الزام اجرای این مصوبه نخواهد بود.

منظری در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا اقلیم کردستان می تواند از ایران به دادگاه های بین المللی شکایت و از کشورمان طلب غرامت کند؟، تصریح کرد: در حال حاضر اقلیم کردستان یک کشور مستقل به حساب نمی آید تا بتواند در دادگاه های بین المللی برای اجرای این تصمیم ملی، از ایران شکایت کند؛ زیرا این تقاضا از طرف دولت عراق پذیرفتنی است که اکنون خود تقاضای توقف پروازها را داشته؛ در این صورت طلب غرامت نیز بی مفهوم خواهد بود.