لزوم اختصاص یارانه عوارض آزادراه به ناوگان عمومی جادهای / عبور از آزادراه‌های جدید گران تمام می‌شود
تین نیوز | عوارض آزادراهها که محل بازگشت سرمایه بخش خصوصی سرمایه‌گذار آزادراه است، با توجه به تورم، افزایش دستمزد و رشد نرخ قیر افزایش می‌یابد، اما دولت باید در راستای تشویق استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی، یارانه‌ای از محل کاهش مصرف سوخت برای پرداخت عوارضی این ناوگان اختصاص دهد.
اجرای زیرساخت‌های عمرانی با بودجه محدود دولتی امکان‌پذیر نیست و در این راستا باید سرمایه بخش خصوصی در داخل و یا از طریق فاینانس جذب شود.
در این راستا دولت برای فراهم‌سازی مشوق‌های جذب سرمایه بخش خصوصی، در حال آسیب‌شناسی وضعیت گذشته ساخت آزادراهها با مشارکت بخش خصوصی است؛ قطعاً اگر سرمایه‌گذار بخش خصوصی از ساخت آزادراهها استقبال نکند، تکمیل محور‌ها زمان‌بر و تقریباً با بودجه موجود غیرممکن است، به همین دلیل جذب بخش خصوصی و استقبال از سرمایه‌گذاری آنها در ساخت آزادراهها امری ضروری است.
حمل و نقل تأثیر بسزایی در GDP کشورها دارد، توسعه اقتصادی هر کشور و رشد در دیگر جوانب، زیرساخت‌های قوی حمل و نقلی را می‌طلبد؛ در این راستا باید در ایران هم هر چه زودتر محور‌های جادهای تکمیل شده و حلقههای مفقوده کریدور‌های بین‌المللی ساخته شود تا مثل کشور‌های توسعه یافته، در بخش جاده، رشد مطلوبی داشته باشیم.
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی مطلوب، بر سر چهارراه ترانزیتی دنیا قرار دارد، بنابراین باید هر چه زودتر حلقههای مفقوده کریدور‌های شمال-جنوب و شرق-غرب را تکمیل کند تا جذب کالای ترانزیتی برای عبور هر چه بیشتر انجام شود، در این راستا تکمیل این حلقههای مفقوده با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و مشوق‌های دولت برای جذب، امکان‌پذیر است.
به دلیل محدود بودن بودجه عمرانی در حال حاضر در ایران اغلب آزادراهها با مشارکت 50 درصدی دولت و 50 درصدی بخش خصوصی ساخته می‌شود؛ در این راستا بخش خصوصی پس از سرمایه‌گذاری انتظار دارد در موعد مقررِ وعده داده شده توسط دولت، سرمایه خود را به دست آورد.
دولتمردان مدعی هستند سیاست وزارت راه و شهرسازی در این باره کمک به سرمایه‌گذاران برای اجرای این مورد است تا همین مشوق‌ها موجب جذب بخش خصوصی برای توسعه آزادراه‌های کشور شود.
البته قطعاً باید بدین گونه عمل شود، زیرا همانگونه که در فاینانس تضمین داده می‌شود که سررسید اقساط در موعد مقرر برگشت دارد، در مورد سرمایه‌گذاری در آزادراهها نیز باید تضامینی به سرمایه‌گذار داده شود بنابراین دولت چنین تضامینی را در نظر گرفته است تا بخش خصوصی استقبال کند؛ «واقعی‌سازی نرخ عوارض آزادراهها» در کنار «شناورسازی آن»، یکی از این روش‌ها است.
قطعاً زمانی که سرمایه سرمایه‌گذار در موعد مقرر و حتی زودتر از زمان تعیین شده، بازگشت داده شود، استقبال آنها برای حضور در پروژههای بعدی نیز افزایش می‌یابد در حالی که اگر سرمایه‌گذار با حضور در یک پروژه عمرانی نظیر آزادراه، زیان ببیند، قطعاً وارد پروژههای بعدی نخواهد شد و اجرای زیرساخت‌های عمرانی حمل و نقل با مشکل جدی مواجه می‌شود.
از سوی دیگر وظیفه نگهداری و تعمیر آزادراه در مدت زمان بهره‌برداری نیز بر عهده سرمایه‌گذار و یا همان «شرکت آزادراه» است.
«قیر»، یکی از اصلی‌ترین مواد مورد استفاده برای تعمیر و نگهداری آزادراه است، از چند ماه پیش قیمت افزایش بسزایی یافت ضمن آنکه سهمیه وزارت راه و شهرسازی نیز در مورد قیر کاهش یافت، همین افزایش قیمت قیر، در کنار تورم و افزایش دستمزد نیروهای مستقر در عوارضی آزادراه و کارگران مسئول تعمیر و نگهداری، موجب افزایش هزینه نگهداری آزادراه شده است.
همین افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری آزادراه که در مدت زمان بهره‌برداری (مثلاً 10 یا 15 سال) بر عهده سرمایه‌گذار و شرکت آزادراه است، در کنار مشوق‌های دولت برای نگه داشتن سرمایه‌گذار، واقعی‌سازی نرخ عوارض آزادراه را الزامی می‌کند.
البته دولت در راستای حمایت از همه اقشار جامعه، در کنار آزادراه، جاده موجود را نیز در نظر گرفته است که اگر کسی احتمالاً مایل به استفاده از آزادراه نبود، از جاده موجود قبلی استفاده کند ولی مزایای آزادراهها از نظر ایمنی سیر، کاهش مصرف سوخت، کاهش تولید آلاینده زیست محیطی و آرامش بیشتر سفر در کنار آسایش خانواده، بر هیچ کس پوشیده نیست.
با این حال افزایش نرخ عوارض آزادراهها قطعاً به میزانی نخواهد بود که صاحبان خودروها استقبال نکنند اما ذکر این نکته نیز ضروری است که گرچه در آزادراهها عوارض دریافت می‌شود اما فقط صرفه‌جویی حاصل از کاهش مصرف سوخت، این رقم را برای راننده جبران می‌کند، ضمن آنکه ایمنی تردد، امنیت بالا، آسایش و آرامش مسافران نیز باید در این باره مورد توجه قرار گیرد.
* نرخ‌های تکلیفی عوارضی آزادراهها حذف می‌شود/ تنوع‌سازی قیمت‌ها
معاون ساخت و توسعه آزادراهها در شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در این‌باره می‌گوید: یکی از مدل‌های ظرفیت‌‌سازی وزارت راه برای جذب بخش خصوصی، این است که حداکثر منابع بخش خصوصی و سهم این بخش در پروژههای آزادراهی بیشتر شود.
بنا به گفته احمدی نوری بخش خصوصی انتظار دارد دولت در تعیین نرخ عوارض آزادراهی کمتر دخالت کند و قیمت‌ها شناور باشد که البته این حرف منطقی است، سیاست دولت هم شناورسازی نرخ‌های عوارضی آزادراهها بسته به زمان سفر است اما قطعاً سرمایه‌گذار، اعدادی را برای نرخ عوارضی پیشنهاد نخواهد داد که هیچ خودرویی از آزادراه استفاده نکند.
وی می‌گوید: برای رقم عوارضی سقف و کفی وجود دارد که مورد شناسایی قرار می‌گیرد، در این راستا باید نرخ‌ها شناور باشد تا در برخی از زمان‌ها که پیک سفر بوده و میزان تردد خودروها بالا است یک نرخ عوارضی دریافت شود و در زمان‌های با عبور کمتر، نرخ کمتری بابت عوارضی دریافت شود.
* لزوم اختصاص یارانه به حمل‌و‌نقل عمومی مسافری جادهای
بنابراین گزارش بهتر است دولت در راستای رشد فرهنگ استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی جادهای، یارانه‌ای بابت عوارض آزادراهی برای این بخش از حمل و نقل در نظر بگیرد بدین ترتیب که با افزایش نرخ عوارض آزادراهی، دولت خود از محل صرفه‌جویی مصرف سوخت، مابه‌التفاوت نرخ عوارضی اتوبوس‌ها، سواری‌های کرایه و مینی‌بوس‌ها را به سرمایه‌گذار آزادراه پرداخت کند.
این امر موجب تشویق مردم برای استفاده از ناوگان جادهای مسافری عمومی، کاهش مصرف سوخت، کاهش تردد و ترافیک جادهای، کاهش تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی و کاهش سوانح رانندگی می‌شود.
قطعاً در آزادراه‌هایی نظیر تهران-پردیس نیز، دولت می‌تواند در راستای کاهش خودرو‌های تکسرنشین، این موضوع را اجرایی کند.
افزایش قیمت عوارض عبور خودرو در آزادراه تهران-پردیس از یک‌‌هزار و 800 تومان به 2 هزار و 500 تومان در چند روز اخیر، موجب نارضایتی مسافران این مسیر آزادراهی و ساکنان شهر پردیس شده است؛ آزادراه ٢٣ کیلومتری تهران-پردیس با هدف اتصال تهران به شهر جدید پردیس و کاهش مسافت بین این دو شهر، به صورت مشارکتی و با سهم ٣٢ درصدی بانک مسکن،٣ درصدی وزارت راه، ١٨ درصدی شرکت عمران پردیس و ٢ درصدی سازمان توسعه راه‌های ایران ساخته شد.
در ابتدا نرخ عوارض این آزادراه 1500 تومان تعیین شد، در سال جاری مبلغ عوارض به 1800 تومان افزایش یافت و در حال حاضر این رقم 2500 تومان است و اگر فردی قصد داشته باشد روزانه دو بار از این مسیر استفاده کند، باید مبلغ 5000 تومان پرداخت کند.
حال فرض کنید 3 نفر از اعضای خانواده‌ای مقیم در پردیس، روزانه با خودرو‌های شخصی و در ساعات مختلف برای رفتن به محل کار خود در تهران و بازگشت به پردیس از این آزادراه استفاده می‌کنند؛ با در نظر گرفتن قیمت 2500 تومانی نرخ عوارض آزادراه تهران-پردیس، هر یک از اعضای این خانواده باید روزانه 5000 تومان و در واقع هر خانواده روزانه 15000 هزار تومان فقط برای پرداخت عوارض آزادراه، هزینه کنند، و این غیر از هزینه مصرف سوخت و استهلاک خودرو است.
در حالی که اگر این افراد از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند و دولت نرخ عوارض آزادراه را برای سیستم حمل و نقل عمومی کمتر از خودرو‌های شخصی در نظیر بگیرد، استقبال از ناوگان عمومی جادهای افزایش یافته، خودرو‌های تکسرنشین کمتر شده و طبیعتاً ترافیک آزادراه و نیز ترافیک شهری آن منطقه تا تهران هم کاهش می‌یابد.
در بقیه آزادراهها نیز اختصاص همین تخفیف برای عوارض آزادراهیِ وسایل نقلیه عمومی، موجب استقبال بیشتر از ناوگان عمومی، کاهش تردد خودرو‌های تکسرنشین، کاهش مصرف سوخت در کنار کاهش تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی می‌شود.
